1840 (H. 1256) Temettuat defterlerine göre Yörükan cemaatlerinin sosyo-ekonomik yapısı: Balya kazası örneği

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 49, 317 - 334, 23.06.2023

Azize Karlı , Serap Toprak

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1197384

Cited By: 1

Öz

Temettuat defterleri, Tanzimat Döneminde Osmanlı Devleti’ndeki yerleşim birimlerinin sosyo-ekonomik yapısını ortaya koyması açısından büyük bir öneme sahiptir. Defterlerden ilgili yerin demografisi, mesleki yapısı, tarım ve hayvancılık faaliyetleri, yıllık gelirleri ve ödedikleri vergi gibi birçok bilgi elde etmek mümkündür. Çalışmada öncelikle Temettuat defterlerine göre hane reisi ile birlikte hanede yaşayan erkeklerin adı, baba adı, varsa lakap ve unvanları, fiziksel özellikleri ve yaşları ile ilgili elde edilen istatistiki veriler doğrultusunda Yörükan cemaatlerinin tipolojik özellikleri ve nüfus yapıları incelenerek sosyal ve demografik özellikleri ortaya çıkarılmıştır. Ardından Temettuat defterlerinde yer alan hanelere kayıtlı olan tarla, bağ dönümleri, zeytincilik ve hayvancılığın yanı sıra toplam servet ve gelirleri ele alınarak Yörükan cemaatlerinin iktisadi yapısı ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Böylece Temettuat defterlerinin sosyal ve iktisadi tarih araştırmaları için zengin bir kaynak teşkil ettiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma Balya kazasının ve bölgede yaşayan Yörüklerin tarihine katkı sunmak amacıyla yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yörükan Cemaatleri, Konargöçer, Temettuat Defteri, Balya Kazası

Kaynakça

• Afyoncu, E. (2015). Sorularla Osmanlı İmparatorluğu VI. Yeditepe Yayınları.
• Aktan, C.C., Dilek, D. ve Saraç, Ö. (2002). Vergi, Zülüm ve İsyan. Phoenix Yayınları.
• Aydın, H. V. (2001). Tımar Sisteminin Kaldırılması Süreci ve Bazı Değerlendirmeler, OTAM, 12(12), 65-104.
• BOA. ML. VRD. TMT. Nr. 7233.
• BOA. ML. VRD. TMT. Nr. 7237.
• BOA. ML. VRD. TMT. Nr.7240.
• Bozkurt, F. (2003). Maliye Nezareti Temettuat Defterlerine Göre Gördes Kazası’nın Sosyal ve Ekonomik Durumu [Yüksek Lisans Tezi]. Celal Bayar Üniversitesi.
• Çadırcı, M. (1997). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Demir, T. ve Çelik, B. (2019). XVII ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nde Muhassıllık Uygulaması. A. Bilgin ve B. Çağlar (Ed.), Klasik Moderne Osmanlı Ekonomisi içinde (ss. 377-384) Kronik Yayınları.
• Demirarslan, N. Y. (2009). Temettuat Defterlerine Göre Balya Kazası Şamlı, Ilıca, Danişmend, Evciler, Akbaş ve Koyuneri Köylerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı [Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Demirkol, K. (2014). Hamid Sancağı Temettuat Tahriri Masarifat Defteri Üzerine Bir Değerlendirme (1845–1848). Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11, 139-154.
• Develioğlu, F. (2017). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Aydın Kitabevi.
• Egawa H. ve Şahin, İ. (2007). Bir Yörük Grubu ve Hayat Tarzı Yağcı Bedir Yörükleri. Eren Yayıncılık.
• Gülten, S. (2016). Atayurttan Anayurda Yörükler. Gece Kitaplığı.
• Güran, T. (2019). 19. Yüzyıl Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Halaçoğlu, Y. (2020). Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650), c. I-IV. Atayurt Yayınevi.
• Karamık, K. (2017). Temettuat Defterlerine Göre Ulukışla Kazası’nın Sosyal ve Ekonomik Durumu [Yüksek Lisans Tezi]. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Kazıcı Z. (2019). Osmanlı’da Vergi Sistemi. Kayıhan Yayınları.
• Kütükoğlu, M. S. (1995). Osmanlı Sosyal ve İktisadi Kaynaklarından Temettü Defterleri. Belleten, 59(225), 395-422.
• Orhonlu, C. (1987). Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiretlerin İskânı. Eren Yayıncılık.
• Ortaylı, İ. (2007). Üç Kıtada Osmanlılar. Timaş Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2020). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Öner, E. (2005). Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Döneminde Mali İdare. T.C. Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Başkanlığı Yayınları.
• Sayın, A. V. (1999). Tekâlif Kavaidi (Osmanlı Vergi Sistemi), T.C. Maliye Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı Yayını. Selçuk Üniversitesi.
• Solak, İ. (2008). Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Anadolu’da Meyve ve Sebze Üretimi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 24(24), 217-251.
• Solak, İ. (Ed.) (2013). Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Anadolu’da Arıcılık. Hasan Bahar (Ed.), Tarihçiliğe Adanmış Bir Ömür: Prof. Dr. Nejat Göyünç’e Armağan içinde (ss. 347,364).
• Su, K. (1938). Balıkesir ve Civarında Yürük ve Türkmenler. Balıkesir Halkevi Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (2016). Osmanlı Mali Tarihi. Dergâh Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. 12 Nisan 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. 12 Nisan 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500 adresinden erişildi.
• Ünal, M.A. (2019). Osmanlı Müesseseleri Tarihi. Fakülte Yayınları.