KÜRESELLEŞME SÜRECİNİN KENTLER ÜZERİNDEKİ EKONOMİK, SOSYO-KÜLTÜREL VE MEKÂNSAL ETKİLERİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 208 - 222, 21.01.2022

Muharrem Altıntaş

https://doi.org/10.33416/baybem.1025727

Öz

Kent kavramı genellikle kendisini kırdan ayıran özellikler itibarıyla tanımlanmaktadır. Buna göre kent endüstri, ticaret, zanaat gibi tarım dışı üretimin yapıldığı, kişiler arasında ikincil derecede ilişkilerin hâkim olduğu, işlevsel olarak farklı amaçlara hizmet eden binalardan oluşan bir yapıya işaret etmektedir. Kentler, tarihte ilk ortaya çıktıkları dönemden itibaren, toplumsal, siyasal ve ekonomik olayları tetikleyen şekillendiren birimler olagelmişlerdir. Tarihsel süreç içerisinde kentler demokrasi, cumhuriyet gibi yönetim şekillerine de sahne olmuştur, bir dini inancın doğup gelişmesine de katkıda bulunmuştur, bünyesinde barındırdığı sınıflar çerçevesinde kapitalizme giden yolu da açmıştır. Bu durum uygarlık tarihinin aynı zamanda kentlerin tarihi olduğu tezini doğrular niteliktedir. Kentlerin uygarlık tarihi açısından taşıdığı bu önem küreselleşme sürecinde de devam etmektedir. Kentler küreselleşme sürecine mekânsal bir altyapı sunmaktadır. Böylelikle kentler bu sürecin hayata geçtiği ve görünür kılındığı alanları oluşturmaktadır. Küreselleşme sürecinde kentler, farklı boyutlarda kimi değişimler geçirmektedir. Kentlerin küreselleşme sürecinde geçirdikleri bu değişimleri ekonomik, sosyo-kültürel ve mekânsal açılardan ele almak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Kent, Glokalizm, Ekonomik Dönüşümler, Sosyo-kültürel Dönüşümler, Mekânsal Dönüşümler

ECONOMIC, SOCIO-CULTURAL AND SPATIAL EFFECTS OF GLOBALIZATION PROCESS ON CITIES

Öz

The concept of city is generally defined in terms of the features that distinguish it from the countryside. Accordingly, the city points to a structure consisting of buildings that serve different purposes functionally, where non-agricultural production such as industry, trade and crafts is carried out, secondary relations are dominant among individuals. Since their first appearance in history, cities have been shaping units that trigger social, political and economic events. In the historical process, cities have also witnessed forms of governance such as democracy and republic, contributed to the emergence and development of a religious belief, and paved the way to capitalism within the framework of the classes it contains. This situation confirms the thesis that the history of civilization is also the history of cities. This importance of cities in terms of the history of civilization continues in the process of globalization. Cities offer a spatial infrastructure to the globalization process. Thus, cities constitute the areas where this process is realized and made visible. In the globalization process, cities undergo some changes in different dimensions. It is possible to consider these changes that cities have undergone in the process of globalization from economic, socio-cultural and spatial perspectives.

Anahtar Kelimeler

City, Glocalization, Economic Transformations, Socio-cultural Transformations, Spatial Transformations

Kaynakça

• Alptekin, M. Y. (2007). Şehir ve Toplum, Şehirlerin Toplum Biçimlendirme İşlevi, İstanbul: Beta Yayınları
• Alver, K. (2010). Steril Hayatlar: Kentte Mekânsal Ayrışma ve Güvenlikli Siteler, Ankara: Hece Yayınları
• Aslanoğlu, A. R. (2000). Kent, Kimlik ve Küreselleşme, 2. Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi
• Bauman, Z. (2014). Küreselleşme-Toplumsal Sonuçları, A. Yılmaz (Çev.), 5. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Bıçkı, D. (2016). “Küreselleşme Sürecinde Kentler: Mekânsal Yarılma, Yoksulluk ve Türkiye”, Türkiye’nin Toplumsal Yapısı M. Zencirkıran (Ed.), 5. Baskı, Bursa: Dora Yayınevi
• Bookchin, M. (1999). Kentsiz Kentleşme Uygarlığın Yükselişi ve Çöküşü B. Özyalçın (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Brener, N. (1998). “Global Cities, Glocal States: Global City Formation and State Territorial Restructuring in Contemporary Europe” Review of International Political Economy, 5(1), 1-37
• Eroğlu, O. ve Yalçın, A (2014). “Yeni Bir Rekabet Formu Olan Kent Rekabetçiliğine Yönelik Literatür Taraması” Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (1), 19-42
• Ersoy, M. (2001). “Sanayisizleşme Süreci ve Kentler” Praksis, sayı 2, 32-52
• Ertürk, H. (1997). Kent Ekonomisi, 2. Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları
• Ertürk, H. ve Karakurt Tosun, E. (2009). “Küreselleşme Sürecinde Kentlerde Mekânsal, Sosyal ve Kültürel Değişim: Bursa Örneği” Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(16), 37-53
• Es, M. (2010). “21. YY. Kentlerinde Göçe Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Mekânsal ve Sosyal Ayrımlaşma” 21. Yüzyıl Kentleri: Mekân Kültür ve Yönetim Perspektifinde, E. K. Tosun (Ed.), Bursa: Ekin Yayınevi
• Featherstone, M. (2013). Postmodernzim ve Tüketim Kültürü M. Küçük (Çev.) 3. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Friedman, J. (1986). The World City Hipothesis. Development and Change, vol: 17, 69-83
• Harrison, P. (1997). “Şehirleşme, Batılılaşma, Küreselleşme: Kültürel Çeşitliliği Kurtarabilir miyiz?” Habitat 2 Kent Zirvesi İstanbul 96 Uluslararası Bilimsel Toplantıları (Cilt 2) İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları
• Harvey, D. (2012). Postmodernliğin Durumu, S. Savran (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları
• Karakurt, E. (2004). “‘Dünya Kenti’ Kavramına Alternatif Bir Bakış” Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu (Cilt 1), Ankara: DPT
• Karakurt, E. (2006). “Kentsel Mekânı Düzenleme Önerileri: Modern Kent Planlama Anlayışı ve Postmodern Kent Planlama Anlayışı” Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, sayı:26, 1-25
• Kaya, K. Y. (2010). “Geç Kapitalizm, Tüketim Toplumu ve Kent” 21. Yüzyıl Kentleri: Mekân Kültür ve Yönetim Perspektifinde, E. K. Tosun (Ed.), Bursa: Ekin Yayınevi
• Kayan, A. (2015). “Küreselleşmenin Kentler Üzerindeki Etkileri ve Küresel Kentlerin Özellikleriyle İlgili Bir Değerlendirme”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 10(1), 266-289
• Kaygalak, İ. ve Işık, Ş. (2007). “Kentleşmenin Yeni Ekonomik Boyutları” Ege Coğrafya Dergisi, sayı 16, 17-35
• Kaypak, Ş. (2011). “Bilgi Toplumu Olma Yolunda Kentsel Değişim ve Bilgi Kentleri” Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, VI (I), 117-130
• Kaypak, Ş. (2013). “Modernizmden Postmodernizme Değişen Kentleşme” Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 2 (4), 80-95
• Keleş, R. (1998). Kentbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: İmge Yayınları
• Keleş, R. (2015). Kentleşme Politikası, 14. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi
• Keyder, Ç. (2004). Ulusal Kalkınmacılığın İflası, 3. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları
• Khondker, H. H. (2004), “Glocalization as Globalization: Evolution of a Sociologial Concept” Bangladesh e-Journal of Sociology, 1(2), 12-21
• Kiper, P. (2004). “Küreselleşme Sürecinde Kentlerimize Giren Yeni Tüketim Mekânları ve Yitirilen Kent Kimlikleri” Planlama, 2004(4), 14-18
• Knox, L. P. (1996). “Globalization and Urban Change”, Urban Geography 17(1), 115-117.
• Koyuncu, A. (2011). “Sosyoloji Kuramlarında Kent” Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, sayı 25, 31-56
• Kurtuluş, H. (2006). “Kentsel Dönüşüme Modern Kent Mitinin Çöküşü Çerçevesinden Bakmak” Planlama, 2006(2), 7-11
• Lefebvre, H. (2018). Şehir Hakkı, I. Ergüden (Çev.) İstanbul: Sel Yayınları
• Marın, C. M. (2004). “Globalleşme Sürecinde Kent ve Bölgelerin Mekânsal Ekonomilerdeki Rolü ve Ekonomik Coğrafya Eşitsizliği: Bir Yerleşim Kuramı Yaklaşımı” Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu (Cilt 2), Ankara: DPT
• Niray, N. (2002). “Tarihsel Süreç İçinde Kentleşme Olgusu ve Muğla Örneği” Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 9, 1-27
• Olgun, H. (2007). “Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerine Küre-Yerelleşme (Glocalization) ve Yerellik (Subsidiarity) Kavramları Çerçevesinde Bir Bakış” Sosyoekonomi, 5(5), 109-118
• Öncü, A. ve Weyland, P. (2013). “Giriş: Küreselleşen Kentlerde Yaşam Alanları ve Kimlik Mücadeleleri” Mekân Kültür İktidar Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler, A. Öncü ve P. Weyland (Der.), L. Şimşek ve N. Uygun (Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları
• Özcan, A. ve Sümer, Ç. G. (2015). “Küreselleşmenin Kimliksiz Kentleri ve McDonalds Kent Kültürü”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7 (13), 238-256
• Özer, İ. (2004). Kentleşme, Kentlileşme ve Kentsel Değişme, Ankara: Ekin Yayınları
• Pustu, Y. (2006). “Küreselleşme Sürecinde Kent ‘Antik Site’den Dünya Kentine’” Sayıştay Dergisi, sayı 60, 129-151
• Sencer, Y. (1979). Türkiye’de Kentleşme, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Sennet, R. (2010). Kamusal İnsanın Çöküşü, S. Durak ve A. Yılmaz (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şahin, Y. (2013). Kentleşme Politikası, Bursa: Ekin Yayınevi
• Şan, M. K. ve Akyiğit, H. (2014). Şehir, Kimlik ve Mekânsal Ayrışma. Şehir Üzerine Düşünceler-1 H. Taşçı ve N. Nebati (Ed.) İstanbul: Esenler Belediyesi
• Şaylan, G. (2006). Postmodernizm Ankara: İmge Kitabevi
• Şengül, M. (2007). “Küreselleşen Dünya, “Küreselleşme” ve Yoksulluk: Türkiye Kentleşmesine Bir Bakış” Kent ve Politika Antik Kentten Dünya Kentine, A Mengi (Ed.), Ankara: İmge Yayınevi
• Tönnies, F. (2005). “Gemeinschaft ve Gesellschaft” Şehir ve Cemiyet A. Aydoğan (Haz.) A. Aydoğan (Çev.) İstanbul: İz Yayıncılık
• Yaylı, H. (2012). “Küreselleşmenin Kentler Üzerine Etkisi: ‘İstanbul Örneği’” Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (24), 331-355
• Yeldan, E. ve Yıldırım, D. (2015). “Küreselleşme ve Sanayisizleşme Bağlamında Türkiye’de ve Dünyada Demokrasi Açığı” Çalışma ve Toplum, sayı 45, 65-87
• Yıldırım, M. (2014). “Kavramsal Çerçevesi İçerisinde Kent, Kentleşme ve Kentlileşme” Toplum Bilimleri Dergisi, 8 (15) 321-348.