Hibrit Mısır (Zea mays indentata Sturt.) Melezlerinde, Melez Gücü ve Tane Verimi Üzerine Ebeveyn Etkisinin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 54 - 63, 18.07.2019

Abdullah Yıldırım , Süleyman Soylu

Öz

Bu
araştırma, 2015-2016 yıllarında Konya ekolojik koşullarında iki yıl süre ile
yürütülmüştür. Araştırmada hibrit mısır melezlerinde, melez gücü ve tane verimi
üzerine ebeveyn etkisinin belirlenmesi amacı ile 15 adet ebeveyn hattı, bu
hatlardan bazılarının resiproklu olarak melezlenmesinden elde edilen 20 adet
melez mısır genotipi ve 3 ticari mısır çeşidi Tesadüf Blokları Deneme Desenine
göre 3 tekerrürlü olarak yetiştirilmiştir. Araştırmada tane verimi yönünden
resiproklu melezler arasında ikili karşılaştırmalar yapılmış, heterosis ve
heterobeltiosis oranları belirlenmiştir.

Araştırmada en yüksek tane verimi 1782.60 kg/da
ile Famoso çeşidinden elde edilirken, en yüksek heterosis ve heterobeltiosis
değerleri sırasıyla %291 ve %263 ile Anaç-7 x Anaç-6 melezinde saptanmıştır.
İkili karşılaştırma sonucunda, 4 farklı melez kombinasyonu dane verimi yönünden
resiproklu melez kombinasyonlarından istatistiki açıdan farklı ve önemli
bulunmuştur. Bu sonuçlar; mısır ıslahında ana ve/veya baba olarak kullanılacak
ebeveynlerin belirlenmesinde resiproklu melezlemenin önemli olduğunu
göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn etkisi, hibrit mısır, melez gücü, tane verimi

Determination of Parental Effect on Hybrid Vigor and Grain Yield in Hybrid Maize (Zea mays indentata Sturt.) Hybrids

Öz

This study was carried out at Konya ecological
conditions for two years during 2015-2016. In the study, in order to determine the
parental effect on hybrid vigor and grain yield in maize hybrids, 15 parental
lines, 20 hybrid corn genotypes obtained from the crossing of some of these
lines and 3 commercial corn varieties were grown as 3 replicates according to
the randomized block design. In this study, we compared the reciprocal hybrids
in terms of grain yield and the heterosis and heterobeltiosis ratios were
determined. The highest grain yield was obtained from Famoso hybrid with
1782.60 kg/da, while the highest heterosis and heterobeltiosis values were
found in Anaç-7 x Anaç-6 hybrid with 291% and 263%, respectively. As a result
of binary comparison, it was found statistically significant and different from
reciprocal hybrid combinations in terms of grain yield of 4 different hybrid
combinations. These results; indicates that reciprocal crossbreeding is important in
the determination of parents to be used as male and/or female in maize
breeding.

Anahtar Kelimeler

Parental effect, hybrid maize, hybrid vigor, grain yield

Kaynakça

• Anonim, (2019a). TÜİK, www.tüik.gov.tr.
• Anonim, (2019b). TTSMM, https://www.tarimorman.gov.tr
• Anonymous, (2019). FAO, www.faostat.org.
• Aygün, İ. (2012). Mısırda aynı genetik tabandan gelen tek melez, üçlü melez ve çift melezlerde tane verimi ve bazı agronomik özelliklerin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 182 s. Konya.
• Cengiz, R. (2006). Mısır hatları arasındaki 8x8 yarım diallel melez döllerinde verim ve verim unsurlarının kalıtımları üzerine araştırmalar. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi , 160 s. Tekirdağ.
• Cerit, İ. (2006). Dört at dişi misir (Zea mays indentata sturt.) homozigot hattından elde edilen tek melez, üçlü melez ve çift melezlerde tane verimi ve bazı agronomik özelliklerin saptanması. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 142 s. Adana.
• Erdal, Ş. (2014). Kendilenmiş mısır (Zea mays L.) hatlarının kuraklık stresine tolerans düzeylerinin belirlenmesi ve moleküler karakterizasyonu. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 187 s. Isparta.
• Konuşkan, Ö. (2006). Atdişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) diallel melez analizleri ile bazı tarımsal ve tane kalite özelliklerinin kalıtımı üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 189 s. Adana.
• Köse, A., Turgut, İ. (2011). Kendilenmiş mısır hatlarının diallel melez döllerinde genel ve özel uyum yetenekleri ile heterosisin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24 (1), 39-46 , Antalya.
• Şanlı, M. H. (2013). Kendilenmiş atdişi mısır (Zea mays indentata sturt.) hattının diallel melezlerinde bazı tarımsal ve kalite özelliklerinin kalıtımı. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 95 s. Konya.
• Saygı, M., Toklu, F. (2017). Çukurova Bölgesinde birinci ürün koşullarında yetiştirilen bazı danelik mısır (Zea mays indentata sturt.) çeşitlerinin dane verimi, bazı bitkisel özellikler ve karakterler arası ilişkiler yönünden değerlendirilmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi., 20 (Özel Sayı), 308-312, Kahramanmaraş.
• Tezel, M. (2007). Mısırda (Zea mays L.) verim ve verim unsurları için kalıtım parametrelerinin belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 118 s. Konya.
• Yeşilkaya, Ö. (2013). Farklı heterotik gruplar arasındaki tekli ve üçlü melez at dişi mısır (Zea mays indentata sturt.) populasyonlarında verim ve bazı verim komponentlerinin değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 85 s. İzmir.