Karacabey Merinosu Sürüsünde Yapağı Kalitesinin Bir Yıldaki Değişiminin İncelenmesi ve Koç Katımı Sonrası Elde Edilen Kuzuların Yapağı Kalitesinin Saptanması

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 13 - 27, 04.07.2023

Riza Atav , Uğur Ergunay , Ayşe Şen , Bürhan Buğdaycı , Pelin Gürkan Ünal , Emel Özkan Ünal , Gökmen Karagöz , Raziye Işık , M.ihsan Soysal , Muhittin Özder , Sezen Arat , Büşra Eroğlu

Öz

Türkiye koyun varlığının yaklaşık %90’ını yerli ırklar, yaklaşık %10’unu ise merinos melezi ırklar oluşturmaktadır. Merinos melezlerinden birisi de Alman yapağı/et merinosu ile Kıvırcık koyunu melezi olan Karacabey merinosu (Türk merinosu) ırkıdır. Bu çalışmanın amacı Mayıs 2021’de Tekirdağ Namık kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Uygulama Çiftliği’nde oluşturulmuş olan Türkiye’nin yapağı yönlü Karacabey Merinosu başlangıç sürüsünün 1 yıllık bakım-beslemesi sonrası sürünün yapağı inceliği ve uzunluğundaki değişimin ortaya koyulmasıdır. Ayrıca yapağısı kaliteli koyun ve koçlardan elde edilen kuzuların yapağı kalitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmaların oluşturulmuş olan sürünün gerek yapağı kalitesinin korunması gerekse de yeni nesil kuzularla daha da iyileştirilmesi çalışmalarına ışık tutacağı düşünülmektedir. Yapılan çalışmalarda 1 yıl içerisinde sürünün yapağı inceliği ve uzunluğunda meydana gelen değişimin istatistiksel olarak önemsiz (p<0,05) olduğu ve kaliteli yapağıya sahip koyun ve koçlardan elde edilen kuzuların tamamının yapağı inceliğinin kamgarn kumaş üretimi için gerekli olan 25 mikronun altında olma kriterini sağladığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karacabey merinosu, yün, incelik, uzunluk, kamgarn

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

120M125

Teşekkür

TÜBİTAK’a 120M125 nolu proje kapsamında verdikleri destekten ötürü teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akçapınar, H. (1983). Alman Et merinosu ve Karacabey merinoslarının canlı ağırlık, beden yapısı ve yapağı verimi yönünden karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 30(1), 201-215.
• Altay, Y., Boztepe, S., Eyduran, E., Keskin, İ., Tariq, M.M., Bukhari, F.A., ve Ali, I. (2021). Description of factors affecting wool fineness in Karacabey merino sheep using chaid and mars algorithms. Pakistan Journal of Zoology, 1-7.
• Atav, R., Buğdaycı, B (2022a). Türkiye’de Kaliteli Yapağı Verimine Sahip Koyun Irkı Eldesinde Merinoslaştırma Faaliyetlerinin Geçmişi, Bugünü ve Geleceğine Genel Bakış ve Türk Merinosu (Karacabey Merinosu) Irkının Yapağı Özelliklerine İlişkin Önceki Çalışmalar, Tekstil ve Mühendis, 29: 127, 185- 197. https://doi.org/10.7216/130075992022291270
• Atav, R., Soysal, M.İ., Özder, M., Ünal, P.G., Arat, S., Özkan Ünal, E., ve Buğdaycı, B (2022). Türkiye'de Kaliteli Yapağı Verimine Sahip Karacabey Merinosu Başlangıç Sürüsü Oluşturulması ve Bu Koyunların Yünlerinden Katma Değeri Yüksek Kamgarn Dokuma Kumaş Üretimi Potansiyelinin Ortaya Koyulması, TÜBİTAK 1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Destek Programı, Proje Numarası: 120M125
• Atav, R., Buğdaycı, B., Şen, A., Gürkan Ünal, P., Özkan Ünal, E., Karagöz, G., Işık, R., Soysal, M.İ., Özder, M., Arat, S., ve Eroğlu, B. (2022b, 20 Mayıs) Creating A Starter Flock of Wool-Oriented Karacabey Merino That Will Meet Turkey’s Need for Quality Wool: A Dream or Reality?, 2nd International Congress on Wool and Luxury Fibres (ICONWOOLF), Proceedings, 2-17.
• Atav, R., Buğdaycı, B., Şen, A., Ergünay, U., Gürkan Ünal, P., Özkan Ünal, E., Karagöz, G., Işık, R., Soysal, M.İ., Özder, M., Arat, S., ve Eroğlu, B. (2023). Creating a high-quality wool-oriented Turkish merino herd and investigation of mechanical and dyeability properties of fabrics produced from Turkish merino in comparison with Australian merino. Coloration Technology, doi: https://doi.org/10.1111/cote.12680.
• Atav, R., Gürkan Ünal, P., ve Soysal, M.İ. (2020). Investigation of the quality characteristics of wool obtained from karacabey merino sheep grown in Thrace Region-Turkey. Journal of Natural Fibers. 1-8.
• Batu, S., Arıtürk, E., ve Örkiz, M. (1966). Karacabey harası Türk Merinos koyunlarında yapağı verimi, önemli beden ölçüleri ve döl verimi üzerinde incelemeler. Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 13(3-4), 229-238.
• Batu, S., Özcan, H., Arıtürk, E., ve Ertuğrul, N. (1963). Bandırma Merinos Yetiştirme Çiftliği koyunlarında son yıllarda görülen verim azalmaları üzerinde araştırma. Ankara Veterinerlik Fakültesi Yayınları,10.
• Batu, S., ve Özcan, K. (1962). Akkaraman, Dağlıç, Kıvırcık ve Türkiye’de yetiştirilen Merinos melezlerinde yapağı folikül sayıları ve elyaf çapları üzerinde araştırmalar. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi, 10.
• Behrem, S., ve Gül, S. (2022). Effects of age and body region on wool characteristics of Merino sheep crossbreds in Turkey. Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences, 46(2), 235-247
• Court, J., Ware, J.W., ve Hides, Sue. (2010). Genetic improvement. Sheep Farming for Meat and Wool (böl. 7.). CSIRO Publishing.
• Erdem, N. (1992). Today’s situation of sheep crossbreeding for obtaining fine wool in Turkey and the properties of new merino type wools. Tekstil ve Konfeksiyon, 2(4), 250-255.
• Erdem, N. (1993). A Research about some important wool properties of Turkish merino raised in Karacabey state farm. Tekstil ve Konfeksiyon, 2, 81-84.
• Günaydın, G. (2009). Koyun yetiştiriciliğinin ekonomi politiği. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2), 15-32.
• İmeryüz, F. (1979). Texel ve Türk Merinosu koyunların önemli verim özellikleri bakımından kombinasyon imkanları üzerinde araştırmalar. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü, 60.
• Kara Uzun, H.Ş. (2008). Türkiye yerli koyun ırkları ile bazı melez koyun genotiplerinin yapağı özellikleri ve yapağılarının sanayide kullanılabilirliği üzerine bir araştırma. (Doktora Tezi).Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Bursa.
• Kutsal, A., ve Bilgin, S. (1956). Yarımkan merinoslarda yapağı verimi, canlı ağırlık ve kuzuların inkişafı üzerinde araştırmalar. Ankara Veterinerlik Fakültesi Yayınları, 3-4.
• Oğan, M. (1994). Karacabey merinoslarında önemli verim özelliklerini seleksiyonla geliştirme olanakları I. Çeşitli özellikler bakımından performans düzeyleri. Lalahan Hayvan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 34(1-2), 47-58.
• Özcan, M., Ekiz, B., Yılmaz, A., ve Ceyhan, A. (2004). The effects of some environmental factors affecting on the growth and greasy fleece yield at first shearing of Turkish merino (Karacabey merino) lambs. İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 30(2),159-167.
• Özfiliz, N. (1991). Karacabey merinos koyunlarında deri ve kıl follikülleri üzerinde araştırmalar (Doktora Tezi). Morfoloji Bilim Dalı, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Özkan Ünal, E., Soysal, M.İ., Atav, R., Gürkan Ünal, P., Özdil, F., Genç, S., ve Işık, R. (2022). Yerli koyun ırklarının yapağı kalitesinin morfolojik-genetik karakterizasyonu ve tekstil giysi üretiminde kullanım olanaklarının araştırılması. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Araştırma Geliştirme Destek Programı, TAGEM/ 18/ AR-GE / 11.
• Özkömürcü, H. (2019). Bursa ilinde yetiştirilen Karacabey merinosu koyunlarının bazı yapağı özellikleri (Yüksek Lisans Tezi). Zootekni Anabilim Dalı, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Öznacar, K. (1973). Karacabey merinoslarında yapağı yönünden seleksiyon imkânları. Lalahan Zootekni Arastırma Enstitüsü Dergisi, 13(1-2), 3-33.
• Özyol, H. (1990). Determination of trace elements in wool fibre by instrumental neutron activation analysis and relation between trace element contents and quality of wool. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 139(2), 339-346.
• Preferred Fiber & Materials Market Report (2021). Erişim Adresi: https://textileexchange.org/wp-content/uploads/2021/08/Textile-Exchange_Preferred-Fiber-and-Materials-Market-Report_2021.pdf Erişim Tarihi: 12.04.2022
• Rogers. G.E., Schlink, A.C. (2010). Wool Growth and Production. D.J. Cottlr (ed.). International Sheep and Wool Handbook (böl. 15, s. 373-393). Nottingham University Press.
• Şahinkaya, R. (1957). Türkiye’nin Bursa, Balıkesir ve Çanakkale bölgesinde yetiştirilen saf ve muhtelif kan dereceli Merinos x Kıvırcık melezlerinde vücut ölçüleri ve yapağı özellikleri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 112.
• TÜİK. (2021). Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Tarim-111. Erişim Tarihi: 19.06.2022.
• Vatansever, G. (2021). Trakya bölgesinde yetiştirilen Karacabey merinosu ve kıvırcık ırkı koyunlarından elde edilen yünlerin elyaf kalitesi ve tekstilde kullanım olanaklarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Zootekni Anabilim Dalı, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Süleymanpaşa, Tekirdağ.