Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Sözlük Kullanımına Yönelik Öğrenci Görüşleri

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: Özel Sayı, 148 - 165, 31.03.2021

Sercan Halat , Hatice Fırat

https://doi.org/10.35675/befdergi.849926

Cited By: 1

Öz

Bir dili konuşabilmek için gerekli olan temel ve en önemli unsur gelişmiş bir söz varlığıdır. Söz varlığının geliştirilmesi sürecinde öğrencilerin, kelime öğrenirken en çok kullandıkları öğrenme araçlarının başında ise sözlükler gelmektedir. Sözlük kullanımı sayesinde öğrenciler hem kelimeleri kendi bağlamları hem de konuşma ve yazma başta olmak üzere dilin temel beceri alanları içerisinde kullanmayı öğrenir. Bu nedenle öğrencilerin, yabancı bir dili öğrenme sürecinde sözlükleri etkili bir biçimde nasıl kullanabileceklerini de öğrenmeleri gerekmektedir. Öğrenciler genellikle sözlükleri kullanırken, basılı ya da çevrim içi fark etmeksizin sözlük kayıtlarında sağlanan zengin bilgilerden, tarama esnasında faydalanamamaktadırlar. Sözlük girdilerindeki bu önemli bilgilere erişilememesine sebep olarak öğrencilerin sözlük kullanma becerilerinin yeterince gelişmemiş olması veya sözlüklerin hedef kitlenin ihtiyaçlarına uygun biçimde hazırlanmamış olması gösterilebilir. Sözlüklerin verilen dönütler doğrultusunda öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına uygun biçimde hazırlanması ve sözlük kullanımına yönelik açıklayıcı bilgi ve eğitimlerin verilmesi hâlinde bireyler, yabancı bir dili kullanırken kendilerini daha yetkin hissedeceklerdir. Buradan hareketle çalışmada, yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin sözlük kullanımına ilişkin görüşleri, sınıf içinde ve dışında sözlük kullanımına yönelik görüş ve tercihleri araştırılmıştır. Alanyazında yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin sözlük kullanımına ilişkin görüşlerini geniş kapsamlı şekilde ortaya koyan araştırma sayısı yok denecek kadar azdır. Betimsel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın çalışma grubunu Jagiellonian Üniversitesi (Polonya) Türkoloji bölümü, Gazi Üniversitesi ve İstanbul Aydın Üniversitesi Türkçe Öğretim, Uygulama ve Araştırma Merkezlerinde (TÖMER) 2018-2019 eğitim-öğretim yılı güz ve bahar yarıyılında öğrenim gören 332 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak uzman görüşleri doğrultusunda, araştırmacılar tarafından geliştirilen ve üç temadan oluşan öğrenci görüşleri anketi kullanılmış, veriler analiz edilerek yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, sözlük kullanımı, söz varlığı

Student Opinions about the Use of Dictionary in Teaching Turkish as a Foreign Language

Öz

The basic and most important element required to speak a language is a developed vocabulary. In the process of improving vocabulary, dictionaries are one of the learning tools that students use most while learning words. From this point of view, in this study, the opinions of those who learn Turkish as a foreign language on the use of the dictionary, their views and preferences towards the use of the dictionary inside and outside the classroom were investigated. The study group of this research, in which the descriptive survey model is used, consists of 332 students studying at the Jagiellonian University, Gazi University and Istanbul Aydın University Turkish Teaching, Application and Research Centers (TÖMER) in the 2018-2019 academic year. In the study, as a data collection tool, the student views questionnaire, was used, and the data were analyzed and interpreted.

Anahtar Kelimeler

Dictionary usage, teaching Turkish as a foreign language, vocabulary

Kaynakça

• Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil (Ana çizgileriyle dilbilim). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Aslan, E. (2016). Türkçede batı kökenli kelimeler sözlüğü üzerine. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 534-544.
• Atkins, B.T. & Knowles F.F. (1990). Interim report on the EURALEX/ AILA research project into dictionary use. https://euralex.org/publications/interim-report-on-the-euralex%D0%B0il%D0%B0-research-project-into-dictionary-use/ 01 Eylül 2019 tarihinde alındı.
• Atkins, B.T. & Rundell, M. (2008). The Oxford guide to practical lexicography. Oxford: Oxford University Press.
• Bagulia A. M. (2005). Modern education: audio-visual aids. New Delhi: Anmol Pub.
• Bergenholtz, H. (2013). “Sözlük Nedir”, Çev. Ezgi Aslan, Dil ve Edebiyat Araştırmaları 10, s.21-34.
• Bergenholtz, H. & Tarp, S. (2003). Two opposing theories: on h.e. wiegand's recent discovery of lexicographic functions, Hermes, Journal of Linguistics. No: 31, ss. 171-196.
• Golynskaia, A. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde tek dilli öğrenici sözlüğü: Model, yöntem ve ilkeler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Hartmann, R. K. & James, G. (2002). Dictionary of lexicography. London: Routledge.
• İnce, H. G. (2006). Türkçede kelime öğretimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bolu.
• Jackson, H. (2016). Sözlükbilime giriş. (M. Gürlek ve E. Patat Çev.). Ankara: Kesit.
• Kardaş, D. (2016). Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin sözlük kullanma tutum ve alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 507-519.
• Laufer, B. & Melamed, L. (1994). Monolingual, bilingual and 'bilingualised' dictionaries: which are more effective, for what and for whom? EURALEX European Association for Lexicography, 565-576.
• Özbay, M. & Melanlıoğlu, D. (2013). Türkçe öğrenen yabancıların sözlük kullanma becerileri üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi 1 (1), 13-23.
• Svensén, B. (2009). A Handbook of lexicography (The theory and practice of dictionary-making). New York: Cambridge University Press.
• Trippel, T. (2010) Representation formats and models for lexicons. linguistic modeling of ınformation and markup languages: contributions to language technology (ed. Andreas Witt, Dieter Metzing), 165-184. Mannheim: Springer.
• Türk Dil Kurumu (2019). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 21 Eylül 2019 tarihinde alındı.
• Yüksekkaya, Y. (2001). Avrupa’daki modern sözlük araştırmaları ve bu araştırmaların Türk metasözlükçülüğüne yansımaları. Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri, (20-23 Mayıs 1999, Gazimağusa), s. 207-234.