Ortaokul Öğrencilerinin Yakın Çevreye Yönelik Farkındalıklarının Sınıf Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 33, 188 - 216, 31.03.2022

Özgür Hüseyinbaş , Ahmet Ünal , Zekeriya Yerlikaya

https://doi.org/10.35675/befdergi.787394

Öz

Bu çalışmanın amacı, Kastamonu ilinde yaşayan ortaokul öğrencilerin içinde yaşadıkları yakın çevredeki canlı ve cansız çeşitliliğine yönelik farkındalıklarını ortaya koymak ve bu farkındalık durumlarını sınıf düzeylerine göre karşılaştırmaktır. Bu kapsamda, bu araştırmada uygulanmak üzere “Yakın Çevre Farkındalık Testi” geliştirilmiştir ve araştırmada nicel araştırma türlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Kastamonu il ve ilçelerinde yaşayan toplam 720 ortaokul öğrencisinin yakın çevreye yönelik farkındalıkları farklı değişkenler bakımından irdelenmiştir. Elde edilen bulgular analiz edildiğinde öğrencilerin yakın çevre ve canlılara yönelik farkındalıklarının oldukça düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçların ve önerilerin değerlendirilmesi halinde, bu alanla ilgili eğitim-öğretim faaliyetlerinde verimliliği artırma noktasında katkı verebileceği düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

fen eğitimi, yakın çevre eğitimi, farkındalık testi

Comparison of Secondary School Students' Awareness of The Near Environment in Terms of Grade Levels

Öz

The aim of this study is to reveal the awareness of the secondary school students living in Kastamonu province about the diversity in their immediate environment and to compare these awareness situations according to their class levels. In this context, the “Near Environment Awareness Test” was developed to be used in this research and the survey model, which is a quantitative research type, was used in the research. The awareness of 720 secondary school students living in Kastamonu provinces and districts in the near environment has been examined in terms of different variables. When the findings were analyzed, it was concluded that students' awareness of the environment and living creatures was low. If the results and suggestions obtained in this study are evaluated, it is thought that they can contribute to increase efficiency in educational activities related to this field.

Anahtar Kelimeler

science education, neighborhood education, awareness test

Kaynakça

• Afacan, Ö., & Güler, M. P. (2011, April 27-29). Sürdürülebilir çevre eğitimi kapsamında tutum testi geliştirme çalışması. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya, Türkiye.
• Ağbuğa, F. (2016). Çevre sorunlarına etik bir yaklaşım: "felsefi bir sorgulama" ( Yüksek lisans tezi). Denizli, Pamukkale Üniversitesi.
• Alboga, Y. (2013). İlköğretim 6, 7 ve 8.sınıf öğrencilerinin çevre, geri dönüşüm, plastik ve plastik atıklar konusundaki bilişsel, duyuşsal ve pisikomotor tutumlarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu, Kastamonu Üniversitesi.
• Ardoğan, R. (2012). Tüketim, nüfus ve çevre sorunları: orantısız denklem. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4), 81-106. doi: 10.7596/taksad.v1i4.
• Arslan, S. (2011). Çevre eğitiminin eleştirel düşünme ve çevresel tutum üzerine etkisi sakarya ili örneği (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya, Sakarya Üniversitesi.
• Atasoy, E. (2006). Çevre için eğitim çocuk ve doğa etkileşimi. Bursa: Ezgi Yayınları.
• Atasoy, E., & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Baykal, H., & Baykal, T. (2008). Küreselleşen dünya'da çevre sorunları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 1-17.
• Bozkurt, O. (2007). Çevre eğitimi. Ankara: Anı Yayınları.
• Cansaran, A., & Yıldırım, C. (2017). Çevre bilimi ile ilgili başlıca terimler ve kavramlar. O. Bozkurt (Ed.), Çevre eğitimi (s. 2-17) içinde. Ankara: Pagem Akademi Yayınları.
• Çepni, S. (2014). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Baskı Merkezi.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2018). Türkiye çevre sorunları ve öncelikleri değerlendirme raporu 2016 verileriyle. Ankara: Çevre Şehircilik Bakanlığı. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/cevre_sorun_2018-20180702151156.pdf
• Doğan, S., Özçelik, S., Dolu, Ö., & Erman, O. (2010). Küresel ısınma ve biyolojik çeşitlilik. İklim Değişikliği ve Çevre Dergisi, 3(1), 63-88.
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6(3), 452-468.
• Görmez, K. (2018). Çevre sorunları. Ankara: Nobel Akademi Yayınları.
• Gravetter, F.J. & Forzano, L.B. (2006). Research methods for the behavioural sciences (2nd ed.). Belmont, CA: Wadsworth Publishing.
• Gülay, H. (2011). Ağaç yaş iken eğilir: Yaşamın ilk yıllarında çevre eğitiminin önemi. Tübav Bilim Dergisi, 4(3), 240-245.
• Hançer, A. H., Şensoy, Ö., & Yıldırım, H. İ. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 80-88.
• Kahn, R. (2010). Critical pedagogy, ecoliteracy, & planetary crisis. New York: Peter Lang Publishing.
• Kaya, N., Çobanoğlu, M. T., & Artvinli, E. (2010, November 3-5). Sürdürülebilir kalkınma için türkiye’de ve dünyada çevre eğitimi çalışmaları. TÜCAUM VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu 2010, Ankara, Türkiye.
• Küçük, N. (2017). Ortaokullarda uygulamalı çevre eğitiminin çevre bilinci üzerine etkisi (Balıkesir örneği) (Yüksek Lisan Tezi). Balıkesir, Balıkesir Üniversitesi.
• Louv, R. (2010). Doğadaki son çocuk: Çocuklarımızdaki doğa yoksunluğu ve doğanın sağaltıcı gücü. C. Temürcü (Çev.). Ankara: TÜBITAK Yayınları.
• MEB. (2015). Ortaokul Çevre Eğitimi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. https://kirikkale.meb.gov.tr/meb _iys_dosyalar/2015_08/27110659_evreeitimiretimprogram.pdf
• MEB. (2018). 2018-2019 eğitim öğretim programları. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx
• Meerah, T. S., Halim, L., & Nadeson, T. (2010). Environmental citizenship: What level of knowledge, attitude, skill and participation the students own? Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(2), 5715-5719.
• Oğurlu, İ. (2016). Bir doğa eğitim projesinin katılımcı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(14), 59-101.
• Öztürk, E. (2013). Uluslararası bir çevre eğitimi projesinin fen ve teknoloji öğretmen adaylarının çevre bilincine etkisi. (Doktora Tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Pitman, B. J. (2004). Project WILD. A summary of research findings 1983-1995 and 1996-2003. Project WILD National Office Council for Environmental Education
• Sağır Uluçınar, Ş., Aslan, O., & Cansaran, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre tutumlarının farklı değikenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 3(5), 496-511.
• Selimoğlu, S. (2015). Ortaokul öğrencilerinin çevre bilinci kazanım düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi). Afyonkarahisar, Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Sethy, K. M., Harichandan, A., Pradhan, S., Ghosh, M., & Patra, S. H. (2019). Threat to Ambient Air Quality Due to Poor Municipal Solid Waste Management: A Case Study in and around Vuasuni Dumping Site, Bhubaneswar, Odisha , India. Journal of Environment and Earth Science, 9(2), 7-16. doi:10.7176/JEES/9-2-02.
• Sönmez, E., & Yerlikaya, Z. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevresel bilgi düzeyleri ve çevreye yönelik tutumları üzerine bir alan araştırması: Kastamonu ili örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1239-1249.
• Taycı Ünal, F. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum, bilgi, duyarlılık ve aktif katılım düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma (Çorlu örneği) (Yüksek lisans Tezi). Tekirdağ, Namık Kemal Üniversitesi.
• Türküm, S. (1998). Çağdaş toplumda çevre sorunları ve çevre bilinci. G. Can (Ed.), Çağdaş yaşam çağdaş toplum (s. 165-181) içinde. Ankara: Açık Öğretim Fakültesi.
• Uzun N. ve Sağlam N. (2006). Orta öğretim öğrencilerinin çevre eğitim programları hakkındaki görüşleri. VII. Ulusal Fen ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara, Türkiye.
• Ünal, S., & Ebru, D. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye'de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(17), 142-154.
• Woodward, D. M. (2004). Changes in student's measures of environmental literacy as a result of instruction on environmental issues (Doktora Tezi). Minnesota, University of Minnesota.
• Yıldız, K., Sipahioğlu, Ş., & Yılmaz, M. (2009). Çevre bilimi ve eğitimi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.