Öğretmen Adayı Dijital Yeterlik Algısı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 35, 935 - 956, 25.09.2022

İsmail Karakuş , Önder Sünbül , Figen Kılıç

https://doi.org/10.35675/befdergi.883974

Cited By: 1

Öz

Tüm dünyada ve ülkemizde etkisini gösteren Covid-19 salgını sebebiyle bireyler başta gündelik ihtiyaçlarını karşılamak üzere dijital teknolojilerden faydalanmışlardır. Eğitim alanında da dijital kanallar vasıtasıyla öğrenme-öğretme süreci uzaktan/online devam etmiştir. Bu noktada bireylerin ve öğretmenlerin dijital yeterlikleri/becerileri eğitim sürecini sağlıklı ve verimli bir şekilde yürütebilmek için önemli bir değişkendir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının dijital yeterlik algılarını belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu doğrultuda taslak ölçek, bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 347 öğretmen adayına uygulanmıştır. Öğretmen adaylarından elde edilen veriler ile madde toplam korelasyonu, açımlayıcı faktör analizi (AFA), doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ve Cronbach-alfa güvenirlik analizi yapılmıştır. Madde ve faktör analizleri sonucunda 3 faktörlü 26 maddeden oluşan bir ölçek ortaya çıkmıştır. Ölçek faktörlerinin açıkladığı toplam varyans %56,798 olarak bulunmuştur. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda (DFA) modelin veri ile uyumlu olduğu ve ölçeğin geçerli bir yapıda olduğu görülmüştür. Yapılan analizler sonucunda 3 faktörlü 26 maddeden oluşan beşli likert tipinde ‘öğretmen adayı dijital yeterlik algısı ölçeği’ geliştirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital yeterlik algısı, öğretmen adayı, öçek geliştirme

Kaynakça

• Agyei, D. D., & Voogt, J. M. (2011). Exploring the potential of the will, skill, tool model in Ghana: Predicting prospective and practicing teachers use of technology. Computers & Education, 56, 91-100.
• Aksoğan, M., & Özek, M. B. (2020). Öğretmen Adaylarının Teknoloji Yeterlilikleri ile Teknolojiye Bakış Açısı Arasındaki İlişki. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 301-311.
• Ala-Mutka, K. (2011). Mapping digital competence: Towards a conceptual understanding. Sevilla, Spain: Institute for Prospective Technological Studies.
• Bang, E., & Luft, J. A. (2013). Secondary science teachers’ use of technology in the classroom during their first 5 years. Journal of Digital Learning in Teacher Education, 29(4), 118-126.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Chiang, W.W., & Liu, C. J. (2014). Scale of academic emotion in science education: development and validation. International Journal of Science Education, 36(6), 908-928.
• Covello, S. (2010). A review of digital literacy assessment instruments. Syracuse University School of Education/IDD & E, IDE-712: Analysis for Human Performance Technology Decisions. https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/34413257/CovelloDigitalLiteracyAssessment Instruments_Final.pdf adresinden erişildi.
• Çebi, A., & Reisoğlu, İ. (2019). Öğretmen adaylarının dijital yeterliklerinin geliştirilmesine yönelik bir eğitim etkinliği: böte ve diğer branşlardaki öğretmen adaylarının görüşleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 9(2), 539-565.
• Çetin, O., Çalışkan, E., & Menzi, N. (2012). The Relationship between Technological Competencies and Attitudes of Pre-service Teachers towards Technology. Ilkogretim Online, 11(2).
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğan, T., & Çoban, A. E. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34 (153), 157-168.
• European Commission (2006). The key competences for lifelong learning – a european framework. Official Journal of the European Union, 394(1).
• European Commission (2017), DigComp 2.1: The digital competence framework for citizens with eight proficiency levels and examples of use. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• European Union (2010). Europe’s Digital Competitiveness Report. Luxembourg, 2010.
• Ferrari, A. (2012). Digital competence in practice: An analysis of frameworks. Sevilla, Spain.
• Ferrari, A. (2013). DIGICOMP: A framework for developing and understanding digital competence in Europe. Luxembourg: JRC Scientific and Policy Reports EUR26036EN.
• Gallardo-Echenique, E. (2012). Competencia digital en el siglo XXI. Paper presented at II Congreso Internacional de Educación Superior: La formación por competencias. Chiapas, México: Universidad Autónoma de Chiapas.
• Gallardo-Echenique, E. E., de Oliveira, J. M., Marqués-Molias, L., Esteve-Mon, F., Wang, Y., & Baker, R. (2015). Digital competence in the knowledge society. MERLOT Journal of Online Learning and Teaching, 11(1).
• Geçgel, H., Kana, F., & Eren, D. (2020). Türkçe eğitiminde dijital yetkinlik kavramının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 886-904.
• Gökçearslan, Ş., Karademi̇r Coşkun, T., & Şahi̇n, S . (2019). Öğretmen adayı bilgi ve iletişim teknolojisi yeterlikleri ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi , 27 (4) , 1435-1444 . DOI: 10.24106/kefdergi.2828.
• Guillen-Gamez, F. D., Mayorga-Fernández, M. J., & Del Moral, M. T. (2020). Comparative research in the digital competence of the pre-service education teacher: face-to-face vs blended education and gender. Journal of e-Learning and Knowledge Society, 16(3), 1-9.
• Gündoğan, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknoloji yeterlik düzeyleri (bursa ili örneği).Yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz. Ankara: Seçkin.
• Hamutoğlu, N., Canan Güngören, Ö., Kaya Uyanık, G., & Gür Erdoğan, D. (2017). Dijital Okuryazarlık ölçeği: Türkçe’ye Uyarlama Çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 408-429.
• Hazar, E. (2018). Bilgi, medya ve teknoloji becerileri yeterlilik ölçeği: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences. 15(2).
• Hiçyılmaz, Y., & Karahan, İ. Ç. (2018).Görsel sanatlar öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik içerik bilgisi öz yeterlikleri. Asos Journal.
• Ilomäki, L., Kantosalo, A., & Lakkala, M. (2011). What is digital competence? Brussels: EUN Partnership AISBL.
• Instefjord, E., & Munthe, E. (2016). Preparing pre-service teachers to integrate technology: An analysis of the emphasis on digital competence in teacher education curri cula. European Journal of Teacher Education, 39(1), 77-93.
• Kan, A. (2011). Ölçme Aracı Geliştirme, S. Tekindal içinde, Eğitimde ölçme ve değerlendirme (s. 239-272), Ankara: Pegem akademi.
• Kivunja, C. (2013). Embedding digital pedagogy in pre-service higher education to better prepare teachers for the digital generation. International Journal of Higher Education, 2(4), 131–142.
• Krumsvik, R. (2008). Situated learning and teachers’ digital competence. Education & Information Technologies, 13(4), 279–290.
• Krumsvik, R.(2009). Situated learning in the networked society and the digitised school. European Journal of Teacher Education, 32(2), 167–185.
• Krumsvik, R. J. (2014). Teacher educators’ digital competence. Scandinavian Journal of Educational Research, 58(3), 269–280.
• Krumsvik, R. J., Jones, L. Qfstegaard, M., & Eikeland, O. J. (2016). Upper secondary school teachers’ digital competence: Analysed by demographic, personal and professional characteristics. Nordic Journal of Digital Literacy, 11(03), 143-164.
• Lim, C.P., & Chan, B.C. (2007). Micro lessons in teacher education: Examining pre-service teachers’ pedagogical beliefs. Computers and Education ,48(3), 474–94.
• Maher, D. (2020). Pre-service teachers' digital competencies to support school students' digital literacies. In Handbook of research on literacy and digital technology integration in teacher education (pp. 29-46). IGI Global.
• McGarr, O., & McDonagh, A. (2020). Exploring the digital competence of pre-service teachers on entry onto an initial teacher education programme in Ireland. Irish Educational Studies, 1-14.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Öğretim Programları. 5.7.2019 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden ulaşılmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). 27.03.2020 tarihinde https://www.meb.gov.tr/1-milyon-ogretmen-icin-google-ile-birlikte-dijital-donusum-programi/haber/19854/tr adresinden ulaşılmıştır.
• Murawski, M., & Bick, M. (2017). Digital competences of the workforce–a research topic?. Business Process Management Journal, 23(3), 721-734.
• Ocak, G., & Karakuş, G. (2018). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık öz-yeterliliği ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1427-1436.
• Ocak, G., & Karakuş, G. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık öz-yeterlilik becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 21(1).
• Oral, B. (2012). Student teachers’ classroom management anxiety: A study on behavior management and teaching management. Journal of Applied Social Psychology, 42(12), 2901-2916.
• Önder, E., & Önder Öz, Y. (2018). Variables that predict classroom management anxiety and classroom management anxieties level of pre-service teachers. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 8(4), 645-664.
• Özbay, M., & Özdemir, O. (2014). Türkçe öğretim programı için bir öneri: dijital okuryazarlığa yönelik amaç ve kazanımlar. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 2 (2), s.31-40 http://www.rrwi.org/article/view/1059000026 Erişim tarihi: 03.04.2018.
• Pettersson, F. (2018). On the issues of digital competence in educational contexts–a review of literature. Education and Information Technologies, 23(3), 1005-1021.
• Polat, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Akademik Çalışmalar, 10.
• Polat, K., & Karakuş, F. (2020). Öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitime yönelik tutum ve öz yeterlik algılarının incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(2), 579-592.
• Sancar-Tokmak, H., Yavuz Konokman, G., & Yanpar Yelken, T. (2013). Mersin üniversitesi okul öncesi öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisi (tpab) özgüven algılarının incelenmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 14(1).
• Saygıner, Ş. (2016). Öğretmen adaylarının bilgisayar yeterlilik düzeyleri ile teknolojiye yönelik algıları arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi/An analysis of relationship between computer competencies and perceptions of pre-service teachers toward. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34).
• Sefton-Green, J., Nixon, H., & Erstad, O. (2009). Reviewing approaches and perspectives on “Digital literacy”. Pedagogies, 4(2), 107–125.
• Siddiq, F., Hatlevik, E. O., Olsen, V. R., Throndsen, I., & Scherer, R. (2016). Taking a future perspective bylearning from the past-A systematic review of assessment instruments that aim to measure primary and secondary school students ‘ICT literacy. Educational Research Review. 19, 58-84.
• Slavin, Robert E. (2014). Eğitim Psikolojisi Kuram ve Uygulama (G. Yüksel, Çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Som Vural, (2016). Üniversite öğrencilerinin bakış açısıyla dijital vatandaşlık göstergelerinin incelenmesi. Doktora Tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Stevens, J. P. (2009). Applied Multivariate Statistics for the Social Sciences. New York: Taylor ve Francis.
• Streiner, D.L. (1994). Figuring out factors: The use and misuse of factor analysis. Canadian Journal of Psychiatry, 39, 135-146.
• Süleyman, Ş. A. D., & Nalçacı, Ö. Öğretmen adaylarının eğitimde bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya ilişkin yeterlilik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1).
• Şimşek, N. (2019). Yaşam Becerileri Eğitimi Ölçeğinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 261-270.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. 4th edition. Boston: Allyn and Bacon.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Çev. Ed. M. Baloğlu). Ankara: Nobel Akademik.
• Tatlı, Z., & Akbulut, H. İ. (2017). Öğretmen adaylarının alanda teknoloji kullanımına yönelik yeterlilikleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 31-55.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Thompson, B. (2006). Foundations of behavioral statistics: An insight-based approach. Guilford Press.
• Topal, M., & Akgün, Ö . (2015). Eğitim fakültesinde okuyan öğretmen adaylarının eğitim amaçlı internet kullanımı öz-yeterlik algılarının incelenmesi: sakarya üniversitesi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi,23 (1), 343-364. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/22600/241447
• Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: learning for life in our times. San Francisco: Jossey-Bass.
• Tsai, L.S., & Chai, K.S (2005). Developing and validating a nursing website evaluation questionnaire. Methodological Issues in Nursing Research, 49(4), 416–413.
• Tschannen-Moran, M., & Woolfolk-Hoy, A. (2001) Teacher efficacy: Capturing an elusive concept. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
• Tuncer, M., & Bahadır, F. (2016). Öğretmen adaylarının teknopedagojik alan bilgisi yeterlikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları açısından değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 11(9).
• Türk, M. (2017). Öğretmen adaylarının dijital bilgeliğe ilişkin yeterlik algılarının incelenmesi. Doktora tezi. Eskişehir.
• Üstündağ, M.T., Güneş, E., & Bahçivan, E. (2017). Turkish adaptation of Digital Literacy Scale and investigating pre-service science teachers’ digital literacy. Journal of Education and Future, 12: 19-29.
• Ünal, E. (2019). Öğretmen adayları ve öğretim elemanlarının web 2.0 teknolojileri farkındalıkları, kullanım sıklıkları ve yeterliklerinin incelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 9(17), 553-565.
• Vieru, D. (2015). Towards a multi-dimensional model of digital competence in small-and medium-sized enterprises. In Encyclopedia of Information Science and Technology, Third Edition (pp. 6715-6725). IGI Global.
• Yaman, H., Demirtaş, T., & Aydemir, Z. İ. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarinin dijital pedagojik yeterlilikleri. Electronic Turkish Studies, 8(8).
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 59-75.