Üçüncü Sınıf Türkçe Dersi Okuma Metinlerindeki Matematiksel Dil

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 39, 767 - 794, 28.09.2023

Mehmet Aşıkcan , Neşe Uygun

https://doi.org/10.35675/befdergi.1275294

Öz

Araştırmanın amacı; matematiksel dil açısından üçüncü sınıf Türkçe dersi okuma metinlerinin incelenmesidir. Araştırma nitel araştırma deseninde doküman incelemesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın veri kaynakları; Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından 2022-2023 eğitim-öğretim yılı için önerilen Millî Eğitim Bakanlığı Yayını ve Gizem Yayıncılık’a ait üçüncü sınıf Türkçe ders kitaplarıdır. Ders kitaplarından 16 metin (sekiz hikâye edici ve sekiz bilgilendirici) seçilmiştir. Metinler, matematik dersi öğretim programı öğrenme alanlarındaki (sayılar ve işlemler, geometri, ölçme ve veri işleme) matematiksel dil ifadelerine göre incelenmiştir. Araştırma sonucunda, incelenen metinlerde veri işleme haricinde sayılar ve işlemler, geometri ve ölçme öğrenme alanlarında matematiksel ifadelerin kullanıldığı saptanmıştır. Hikâye edici metinlerde (her iki yayınevinde) en çok ölçme; bilgilendirici metinlerde MEB Yayını ders kitabında en çok sayılar ve işlemler ve Gizem Yayıncılık ders kitabında en çok ölçme öğrenme alanına ilişkin matematiksel dil ifadelerine yer verilmiştir. Her iki kitapta matematiksel dil kullanımı hikâye edici metinlerde bilgilendirici metinlere kıyasla daha fazladır.

Anahtar Kelimeler

Okuma metinleri, matematiksel dil, doküman incelemesi

Mathematical Language in Third Grade Turkish Course Reading Texts

Öz

The purpose of the research is to analyze third grade Turkish course reading texts in terms of mathematical language. The research was carried out with document analysis in qualitative research design. The data sources of the research are the third-grade Turkish textbooks of the Ministry of National Education (MoNE) and Gizem Publishing, which are recommended by the Ministry of National Education (MoNE) for the 2022-2023 academic year. Sixteen texts (eight narrative and eight informative) were selected from the textbooks. The texts were analyzed according to the mathematical language expressions in the learning areas of the mathematics curriculum (numbers and operations, geometry, measurement and data processing). As a result of the research, it was found that mathematical expressions were used in the texts analyzed in the learning areas of numbers and operations, geometry and measurement, except for data processing. In the narrative texts (in both publisher), mathematical language expressions were mostly used in the learning domain of measurement; in the informative texts, mathematical language expressions related to the learning domain of numbers and operations were mostly used in the MoNE Publishing textbook, and in the Gizem Publishing textbook, mathematical language expressions related to the learning domain of measurement were mostly used. In both textbooks, the use of mathematical language is higher in narrative texts than in informative texts.

Anahtar Kelimeler

Reading texts, mathematical language, document analysis

Kaynakça

• Akhondi, M., Malayeri, F. A., & Samad, A. A. (2011). How to teach expository text structure to facilitate reading comprehension. The Reading Teacher, 64(5), 368-372. https://doi.org/10.1598/RT.64.5.9
• Akyol, H. (2021). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (11. baskı). Pegem Akademi.
• Al Otaiba, S., Puranik, C. S., Rouby, A., Greulich, L., Sidler, J. F., & Lee, J. (2010). Predicting kindergarteners’ end-of-year spelling ability based on their reading, alphabetic, vocabulary, and phonological awareness skills as well as prior literacy experiences. Learning Disability Quarterly, 33, 171–183. https://doi.org/10.1177/073194871003300306
• Aslan, S., & Karakuş, M. (2016). İlkokulda disiplinlerarası öğretime yönelik mevcut durumun incelenmesi. İlköğretim Online, 15(4), 1325-1344. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/24607/260484
• Bartlett, F. C. (1995). Remembering: A study in experimental and social psychology (2nd Edition). Cambridge University Press.
• Barton, B. (2008). The language of mathematics: Telling mathematical tales (Vol. 46). Springer Science & Business Media.
• Başaran, M., & Akyol, H. (2009). Okuduğunu anlama ve metne karşı geliştirilen tutum üzerinde metnin bilgi verici veya hikâye edici olmasının etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 11-23.
• Baştuğ, M., & Keskin, H. K. (2011). Bilgi verici metin yapıları öğretiminin okuduğunu anlamaya etkisi. Education Sciences, 6(4), 2598-2610.
• Bulut, M. S., & Tarım, G. K. (2004, 30 Haziran-3 Temmuz). Okulöncesi öğretmenlerinin hikâye etkinliklerindeki matematiksel kavramlara yönelik farkındalık düzeyi oluşturma ile ilgili nitel bir çalışma örneği. I. Uluslararası Okulöncesi Eğitim Kongresi, İstanbul, Türkiye.
• Canbazoğlu, H. B. & Tarım, K. (2019). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının matematiksel dil becerilerine ilişkin farkındalıkları. İlköğretim Online, 18(4), 1914-1937. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1013373
• Claessens, A., & Engel, M. (2013). How important is where you start? Early mathematics knowledge and later school success. Teachers College Record, 115(6), 1-29.
• Coşkun, E. (2014). İlköğretimde Türkçe öğretimi. A. Kırkkılıç, H. Akyol (Eds.), Türkçe öğretiminde metin bilgisi (4. baskı, s. 231-283) içinde. Pegem Akademi.
• Coté, N., Goldman, S. R., & Saul, E. U. (1998). Students making sense of informational text: Relations between processing and representation. Discourse Processes, 25(1), 1-53.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Eds. Demir, S. B. & Bütün, M.). Siyasal Kitabevi.
• Duncan, G. J., Dowsett, C. J., Claessens, A., Magnuson, K., Huston, A. C., Klebanov, P., ... & Japel, C. (2007). School readiness and later achievement. Developmental Psychology, 43(6), 1428–1446. https://doi.org/10.1037/0012-1649.43.6.1428
• Dur, Z. (2010). Öğrencilerin matematiksel dili hikaye yazma yoluyla ı̇letişimde kullanabilme becerilerinin farklı değişkenlere göre ı̇ncelenmesi (Tez No. 265322) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Greenes, C., Ginsburg H. P. & Balfanz R. (2004). Big math for little kids. Early Childhood Research Quarterly, 19(1), 159-166. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2004.01.010
• Hall, K. M., Sabey, B. L., & McClellan, M. (2005). Expository text comprehension: Helping primary-grade teachers use expository texts to full advantage. Reading psychology, 26(3), 211-234. https://doi.org/10.1080/02702710590962550
• Karadağ, R. (2020). İlkokul ve ortaokullarda Türkçe öğretimi yeni programa uygun. F. Susar Kırmızı (Ed.), Yazma eğitimi (2. baskı, s. 165-199) içinde. Pegem Akademi.
• Kılıçoğlu, E. & Baki, G. Ö. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının matematiksel süreç becerilerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 99-120. https://doi.org/10.17679/inuefd.943032
• Korhonen, J., Linnanmäki, K., & Aunio, P. (2012). Language and mathematical performance: A comparison of lower secondary school students with different level of mathematical skills. Scandinavian Journal of Educational Research, 56(3), 333-344. https://doi.org/10.1080/00313831.2011.599423
• Korpipää, H., Koponen, T., Aro, M., Tolvanen, A., Aunola, K., Poikkeus, A. M., ... & Nurmi, J.-E. (2017). Covariation between reading and arithmetic skills from Grade 1 to Grade 7. Contemporary Educational Psychology, 51, 131–140. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2017.06.005
• Kubbealtı Lugatı. (2007). Dil. Kubbealtı lugatı Türkçe sözlük (1. Baskı)
• Maden, A. (2019). Eğitim Bilişim Ağı (EBA)’ndaki sözcük öğretimine yönelik içerikler üzerine bir araştırma. Ekev Akademi Dergisi, 23(79), 17-42.
• Manolitsis, G., Georgiou, G. K., & Tziraki, N. (2013). Examining the effects of home literacy and numeracy environment on early reading and math acquisition. Early Childhood Research Quarterly, 28(4), 692-703. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2013.05.004
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation (4th edition). Jossey Bass.
• Meyer, B. J. F., & Ray, M. N. (2011). Structure strategy interventions: Increasing reading comprehension of expository text. International Electronic Journal of Elementary Education, 4(1), 127–152.
• Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldana, J. (2014). Qualitative data analysis: A methods sourcebook (3rd edition). Sage Publications Inc.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019a). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019b). Taslak ders kitabı ve eğitim araçları ile bunlara ait e-içeriklerin incelenmesinde değerlendirmeye esas olacak kriterler ve açıklamaları. Talim Terbiye Kurumu Başkanlığı. http://ttkb.meb.gov.tr/www/taslak-ders-kitabi-ve-egitim-araclari-ile-bunlara-ait-elektronik-iceriklerin-incelenmesinde-degerlendirmeye-esas-olacak-kriterler-ve-aciklamalari/icerik/416
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201813017165445-MATEMAT%C4%B0K%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%202018v.pdf Österholm, M. (2006). Characterizing reading comprehension of mathematical texts. Educational Studies in Mathematics, 63, 325-346.
• Özdemir, E. (2004). Sözlü-yazılı anlatım sanatı (Kompozisyon) (1. baskı). Remzi Kitabevi.
• Özkan, U. B. (2022). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi (5. baskı). Pegem Akademi.
• Pagani, L. S., Fitzpatrick, C., Archambault, I., & Janosz, M. (2010). School readiness and later achievement: A French-Canadian replication and extension. Developmental Psychology, 46(5), 984–994. https://doi.org/10.1037/a0018881
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods (4th edition). Sage Publications Inc.
• Purpura, D. J., & Reid, E. E. (2016). Mathematics and language: Individual and group differences in mathematical language skills in young children. Early Childhood Research Quarterly, 36, 259–268. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2015.12.020
• Purpura, D. J., Logan, J. A. R., Hassinger-Das, B., & Napoli, A. R. (2017). Why do early mathematics skills predict later reading? The role of mathematical language. Developmental Psychology, 53(9), 1633–1642. https://doi.org/10.1037/dev0000375
• Romano, E., Babchishin, L., Pagani, L. S., & Kohen, D. (2010). School readiness and later achievement: Replication and extension using a nationwide Canadian survey. Developmental Psychology, 46, 995–1007. https://psycnet.apa.org/record/2010-17955-004
• Sarama, J., & Clements, D. H. (2009). Early childhood mathematics education research: Learning trajectories for young children (1th edition). Routledge.
• Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme (4. baskı). Anı Yayıncılık.
• Sylva, K., & Roberts, F. (2010). Quality in early childhood education: Evidence for long term effects. In G. Pugh, & B. Duffy (Eds.), Contemporary issues in the early years (5th ed., pp. 47–62). Sage Publications Inc.
• Toptaş, V. (2015). Matematiksel dile genel bir bakış. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 4(1), 18-22.
• Uğur, F. (2017). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metin yapısı unsurlarını belirleme düzeyleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 200-222.
• Watts, T. W., Duncan, G. J., Chen, M., Claessens, A., Davis‐Kean, P. E., Duckworth, K., ... & Susperreguy, M. I. (2015). The role of mediators in the development of longitudinal mathematics achievement associations. Child development, 86(6), 1892-1907. https://doi.org/10.1111/cdev.12416
• Whiteley, W. Sinclair & N. Davis, B. (2015). What is spatial reasoning? Spatial reasoning in the early years principles, assertions and speculations (1th edition). Routledge Taylor and Francis Group
• Yazıcı, K. (2006). Hikâye edici metinlerin çözümlenmesinde hikâyenin yüzü stratejisinin kullanımı. Türklük Bilimi Araştırmaları, (20), 229-241.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.