Okul Müdürleri Liderlik Stillerinin Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ve Psikolojik Sağlamlıklarına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 39, 998 - 1023, 28.09.2023

Gülten Köse , Mehmet Ali Ceyhan

https://doi.org/10.35675/befdergi.1300696

Öz

Bu araştırma okul müdürleri liderlik stilleri ile beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları ve psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda nitel olarak yürütülen araştırmanın temel amacı ile tutarlı olan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmış olup bu form dört bölümden oluşmaktadır. Bu form aracılığıyla elde edilen ham verilerin ilk olarak veri türü gözetilerek tanımlayıcı istatistikleri hesaplanmıştır. Daha sonra elde edilen verilere ilişkin ölçeklerin boyutlarının güvenirlikleri araştırılmış olup farklılık ve ilişki (korelasyon) testleri, istatistiksel değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmada dönüşümcü liderlik davranışları artıkça örgütsel vatandaşlığın artığı, serbest bırakıcı liderlik davranışları artıkça örgütsel vatandaşlığın azaldığı ve sürdürümcü liderlik davranışları artıkça örgütsel vatandaşlığın ve psikolojik sağlamlığın azaldığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Beden eğitimi ve spor öğretmeni, liderlik, örgütsel vatandaşlık, psikolojik sağlamlık

The Effects Of School Principals’ Leadership Styles On Physical Education Teachers’ Organizational Citizenship Behavıors And Resilience

Öz

This research was carried out to examine the relationship between school principals' leadership styles and physical education and sports teachers' organizational citizenship behaviors and resilience. In this context, in this quantitative study, the relational survey model, which is consistent with the main purpose of the study, was used. Questionnaire form was used as data collection tool and this form consists of four parts. The descriptive statistics of the raw data obtained through this form were first calculated by considering the data type. In research, it can be concluded that organizational citizenship increases as transformational leadership behaviors increase, organizational citizenship decreases as liberating leadership behaviors increase, and organizational citizenship and psychological resilience decreases as sustainable leadership behaviors increase.

Anahtar Kelimeler

Education, physical education and sports teacher, leadership, organizational citizenship, resilience.

Kaynakça

• Açıkgöz, M. (2016). Çukurova üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ile mizah tarzları ve mutluluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 443054) [Yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi-Mersin]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Allison, B. J., Voss, R. S., & Dryer, S. (2001). Student classroom and career success: The role of organizational citizenship behavior. Journal of Education for Business, May-June, 282-288.
• Altok, S. (2019). Mesleki ve teknik anadolu lisesi öğretmenlerinin işle bütünleşme ve yöneticilerin liderlik davranışlarına yönelik görüşleri (Tez No. 572220) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi-Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Atik, O. (2013). Takım liderliğinin mesleki kültür yönünden incelenmesi: Gemi kaptanları üzerine bir araştırma (Tez No. 348852) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi-İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi (9. Baskı). Hatipoğlu yayıncılık.
• Bacikova-Sleskova, M., Benka, J., & Orosova, O. (2015). Parental employment status and adolescents’ health: the role of financial situation, parent-adolescent relationship and adolescents’ resilience. Psychology & health, 30(4), 400-422.
• Bahadır, E. (2009). Sağlıkla İlgili Fakültelerde Eğitime Başlayan Öğrencilerin Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri (Tez No. 236965) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Başaran, İ. E., & Çınkır, Ş. (2011), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (3. Baskı). Ekinoks yayınları.
• Bektaş, F., Çoğaltay, N., & Sökmen, Y. (2014). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgütsel bağlılık üzerindeki rolü. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2014(3), 122-130.
• Block, J. & Kremen, A.M. (1996). IQ and ego-resiliency: Conceptual and empirical connections and seperateness. Journal of Personality and Social Psychology, 70(2), 349-361
• Bogler, R., & Somech, A. (2005). Organizational citizenship behavior in school. how does it relate to participation in decision making. Journal of Educational Aministration. 43(5), 420-438. doi.org/ 10.1108/09578230510615215
• Burns, T., & Carpenter, J. (2008). Organizational citizenship and student achievement. Journal of Cross Disciplinary Perspectives in Education, 1(1), 51-58.
• Bursalıoğlu, Z. (2012). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Yayınevi.
• Çelik, M. (2007). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Vatandaslık Davranısı (Tez No. 205823) [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi- Erzurum]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Çınar, A., & Bozgeyikli, H. (2015). Ortaöğretim kurumlarında paylaşılan liderlik algısı. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 5(9), 46.
• Demir, R. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No. 740805) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi- Denizli]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• DiPaola, M. F., & Hoy, W. K. (2005). Organizational citizenship of faculty and achievement of high school students. The High School Journal, 88(3), 35-44.
• DiPaola, M., & Tschannen-Moran, M. (2001). Organizational citizenship behavior in schools and its relationship to school climate. Journal of School Leadership, 11(5), 424-447.
• George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 update. 10th ed. Allyn & Bacon.
• Gönen, M. & Ceyhan, M. A. (2022). Analysis of self-perceptions of students of the faculty of sport sciences regarding leadership behaviors according to team sports and ındividual sports preferences, International Journal of Eurasian Education and Culture (IJOEEC), 7(17), 1092-1103. http://dx.doi.org/10.35826/ijoecc.585
• Graen, G. B. & Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-based approach to leadership: Development of leadermember exchange theory of leadership over 25 years: Applying a multi-level multi domain perspective. Leadership Quarterly, 6(2), 219-247.
• Gündüz Algünerhan, R. (2017). 12-14 yaşındaki ergenlerde algılanan ana baba tutumları benlik algısı ve psikolojik sağlamlık (Tez No. 458551) [Yüksek lisans tezi, Nişantaşı Üniversitesi- İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kars, M. (2017). Okul müdürlerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel güvenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 498175) [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi- Mersin]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kılınç, T. D. (2013). Sınıf öğretmenlerinin okul müdürlerinin dönüşümcü ve etkileşimci liderlik stilleri ve kendi örgütsel bağlılıklarını algılamaları ile okul müdürlerinin sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılıklarını algılamaları arasındaki ilişki: mersin ili tarsus ilçesi örneği (Tez No. 327627) [Yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi- Mersin]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kul, M. (2010). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Yıldırma Yaşama Düzeyleri, Örgütsel Bağlılıkları ve İş Doyumu Arasındaki İlişki (Tez No. 279538) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi- Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Nguni, S., Sleegers, P., & Denessen, E. (2006). Transformational and transactional leadership effects on teachers’ job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior in primary schools: The Tanzanian case. School Effectiveness and School Improvement, 17(2), 145-17.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194-200.
• Solakumur, A., Dilek, A.N., Ünlü, Y., & Kul, M. (2023). The Effect of Coaches’ Leadership Behaviors on Athletes’ Emotion Regulation Strategies. The Sports Journal, 6 (24) ISSN: 1543-9518
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics: Pearson new international edition. Pearson Higher Ed.
• Turnipseed, L. (2002). Are good soldiers good? exploring the link between organizational citizenship behavior and personal ethics. Journal of Business Research, 55 (1), 1-15. https://doi.org/10.1016/S0148- 2963(01)00217-X
• Ünlü, Y., Solakumur, A., & Taş, Z. (2022). The Impact of Islam on the Organizational Commitment of Athletes. Pakistan Journal of Medical & Health Sciences, 16 (5), 877-881. Doi: https://doi.org/10.53350/pjmhs22165877