Öğretmenlerin Örgütsel Güven Algılarının Okulda Kalma Tutumlarını Yordaması

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 42, 2109 - 2133, 30.06.2024

Hüseyin Gezen , Ahmet Kaya

https://doi.org/10.35675/befdergi.1410457

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin örgütsel güven algı düzeylerinin okulda kalma tutumlarına olan etkisini incelemektir. Araştırma yordayıcı korelasyonel modeliyle desenlenmiştir. Araştırmaya basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilen 315 öğretmen dahil olmuştur. Araştırma verilerinin toplanması amacıyla “Örgütsel Güven Ölçeği” ve “Öğretmenlerin Okulda Kalma Tutumu Ölçeği” kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek adına Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı yordama için çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin örgütsel güven algı düzeyleri ve okulda kalma tutumlarına ait düzey yüksek olduğu görülmüştür. Örgütsel güven ve öğretmenlerin okulda kalma tutumları arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgütsel güven algıları okulda kalma tutumlarının pozitif yordayıcısı ve öğretmenlerin okulda kalma tutumlarına ait varyansların %38’inin örgütsel güven ile açıklandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okulda kalma tutumu, öğretmen, örgütsel güven

Prediction of Teachers' Organizational Trust Perceptions on School Retention Attitudes

Öz

The purpose of this study is to examine the effect of teachers' perceptions of organizational trust on their attitudes towards staying at school. The research was designed with a predictive correlational model. The study included 315 teachers selected by simple random sampling method. "Organizational Trust Scale" and "Teachers' Attitudes towards Staying at School Scale" were used to collect the data. Pearson Product Moment Correlation Coefficient was used to determine the relationship between variables and multiple regression analysis was used for prediction. According to the results of the study, it was seen that the level of teachers' perception of organizational trust and their attitudes towards staying at school were high. It was determined that there were positive and moderately significant relationships between organizational trust and teachers' attitudes towards staying at school. Teachers' perceptions of organizational trust were found to be a positive predictor of teachers' attitudes towards staying at school and 38% of the variance of tea.

Anahtar Kelimeler

Organizational trust, retention attitude, teacher

Kaynakça

• Akın, U. (2015). Okullarda örgütsel sinizm ve güven ilişkisinin incelenmesi: Öğretmenler üzerinde bir araştırma. Eğitim ve Bilim, s.40 (181), 175-189.
• Alexander, J. M. B. (2010). An examination of teachers' perceptions regarding constructivist leadership and teacher retention. Unpublished Doctoral Dissertation, Walden University, U.S.A.
• Altaş, C. (2022). Okul müdürlerinin duygusal zekâları ile öğretmenlerin örgütsel güvenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No.708435) [Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi - Rize]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Altun, G. (2010). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No.264094) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi - İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Yayıncılık, Sakarya, 226, 103-118.
• Arslan, M. M. (2009). Teknik ve endüstri meslek lisesi öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 274-288.
• Barutçugil, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. Kariyer Yayıncılık.
• Baş, G. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet ve örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 2, 17-36.
• Boydak Ö. M., & Özdemir, T. Y. (2013). İlköğretim kurumu öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri: Nitel bir çalışma. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(3), 469-486.
• Bökeoğlu, Ö., & Yılmaz, K. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel güven hakkında öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 211- 233.
• Bradach, J. L., & Eccles, R. G. (1989). Price, authority, and trust: From ideal types to plural forms. Annual review of sociology, 15(1), 97-118.
• Bulut, B. U. (2018). Öğretmenlerin örgütsel güven ve örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No.519957) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi,İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F.. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N., & Kılınç, A. Ç. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(165), 137-151.
• Chapa, S. (2012). What school leaders need to know about teacher retention. Doctoral Dissertation, University of Houston, U.S.A.
• Coetzee, M., & Stoltz, E. (2015). Employees' satisfaction with retention factors: Exploring the role of career adaptability. Journal of Vocational Behavior, 89, 83-91.
• Creswell, J. W. (2020). Arastirma deseni, nitel, nicel ve karma yontem yaklasimlari “(SB Demir Trans.).[Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches.]. Ankara: Egiten Kitap. Eurasian Journal of Educational Research, 85, 185-204.
• Çağlar, Ç. (2011). Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(11),1827-1847.
• Çalışkan, A. (2021). Örgütsel güven: bir ölçek geliştirme çalışması. Antalya Bilim Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler dergisi, 2 (1), 42-59.
• Çelik, H. (2016). Demokratik liderlik ve örgütsel güven ilişkisi: Balıkesir merkez ilçeleri örneği (Tez No.440896) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi-Balıkesir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çelik, K., & Gencer, M. (2019). Öğretmenlerin örgütsel güven algılarının değişime ilişkin tutumlarına etkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 9(1), 108-124.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş., (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Atıf İndeksi, 001-414.
• Çolak, K. C., (2023). Öğretmenlerin örgütsel güveni ile örgütsel yer değişikliği arasındaki ilişki (Tez No.803963) [Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi - Düzce]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Demir, S. (2023). Öğretmen özerkliğinin okulda kalma tutumu üzerindeki rolü: İlkokul öğretmenleri üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(87), 806-818.
• Demirdağ, Ş. A., (2015). Örgütsel güven ve iş tatmini arasındaki ilişki: Otel işletmeleri üzerine bir araştırma. (Tez No.382172) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi - Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Demir Engizek, S. (2011). Örgütsel güven, örgütsel bağlılık ve iş tatmininin çalışanlar açısından algısı; kahramanmaraş tekstil sektöründe bir araştırma (Tez No.553493) [Yüksek lisans tezi, Sütçü İmam Üniversitesi - Kahramanmaraş]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Erdoğan, Ç. (2012). İlköğretim okullarında güven kültürü ve önyargı ile ilişkisi. (Tez No.311770) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi -Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ergül, S. B. (2019). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algıladıkları örgütsel destek düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki (Tez No.553493) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi -İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ergün, H. (2017). Örgütsel muhalefete etki eden başlatıcı ve aracı değişkenler. Yayınlanmamış Doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Freund, R. (2014). Determining the effects of employee trust on organizational commitment. Unpublished doctoral diSSertation, Pepperdine University, California
• Geiger, T., & Pivovarova, M. (2018). The effects of working conditions on teacher retention. Teachers and Teaching, 24(6), 604-625.
• George, D., & Mallery, P., (2003). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 11.0 Update (4th Ed.), Allyn and Bacon, Boston.
• Gezen, H., & Kaya A., (2023). Öğretmenlerin anlamlı iş algı düzeylerinin örgütsel dedikodu ve örgütsel ikiyüzlülük algı düzeylerine etkisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(37), 55-79.
• Goddard, R. D. Tschannen Moran, M., & Hoy, M. W. K. (2001). A multilevel examination of the distribution and effects of teacher trust in students and parents in urban elementary schools. The Elementary School Journal (131- 185), 102 (1), 3-17.
• Guarino, C., Santibanez, L., & Daley, G. (2006). Teacher recruitment and retention: A review of the recent empirical literature. Review of Educational Research, 76(2), 173-208.
• Güngör, H. (2023). Okul yöneticilerinin karanlık kişilik özellikleri ile örgütsel güven ve örgütsel iklim arasındaki ilişki (Tez No.812134) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi -Elazığ]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2013). Multivariate data analysis. Always Learning.
• Horuz, F. (2014). Mesleki doyum ve örgütsel güven arasındaki ilişki: Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde görev yapan sınıf öğretmenleri üzerinde bir inceleme (Tez No.382101) [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi -İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Hosmer, L. T. (1995). Trust: the connecting link between organizational theory and philosophical ethics. Academy of Management Review, 20 (2), 379-403. https://www.jstor.org/stable/258851
• Huff, L., & Kelley, L. (2003). Levels of organizational trust in individualist versus collectivist societies: A seven-nation study. Organization Science, 14(1), 81- 90.
• Ingersoll, R. M. (2007). Short on power long on responsibility. Educational Leadership, 65(1), 20-25.
• İşcan, Ö., & Sayın, U. (2011). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195-216.
• Karabulut, M., (2019). Türkiye yerel yönetimlerinde örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve iş tatmini ilişiği: Elazığ belediyesi (Tez No.579106) [Yüksek lisans tezi, Ardahan Üniversitesi -Ardahan]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kartal, S. E. (2010). Genel liseler ile mesleki ve teknik liselerdeki öğretmenlerin örgütsel güven düzeylerinin karşılaştırılması (Elazığ ili örneği) (Tez No.263640) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi -Elazığ]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kaya, A. (2019). Öğrenme çevikliği, öğretmen kalitesi ve öğretmenin okulda kalma tutumuna ilişkin öğretmen görüşleri (Tez No.552332) [Doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi -Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kaya, A., & Argon, T. (2019). Öğretmenin okulda kalma tutumu ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 16(4), 1180-1196.
• Koçak, S. (2022). Ortaokul müdürlerinin kullandıkları etkileme taktikleri ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No.627191) [Doktora tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi-Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Memduhoğlu, H. B., & Zengin, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel güvene ilişkin öğretmen görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 211-217.
• Meral Durmuş, B. (2023). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel güvenleri arasındaki ilişkide duygusal emeğin aracılık rolü (Tez No.828963) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi -Erzurum]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Mutluay, Y. (2018). Okul yöneticilerinin okul yönetiminde evrensel değerleri uygulamaları ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No.524510) [Yüksek lisans tezi, Sütçü İmam Üniversitesi-Kahramanmaraş]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Omarov, A., (2009). Örgütsel güven ve iş doyumu: Özel bir sektörde uygulama (Tez No.236082) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi -İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Özdemir, E. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin mesleki doyumları ile örgütsel güven arasındaki ilişki (Tez No.616161) [Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi-Edirne]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özer, N., Demirtaş, H., Üstüner, M., & Cömert, M. (2006). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Ege Eğitim Dergisi, 7 (1) , 103-124.
• Pars, M. Ş. (2017). Okul yöneticilerinin kullandıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No.456611) [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi-Samsun]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Polat, S. (2009). Eğitim örgütleri için sosyal sermaye: Örgütsel güven, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Sarı, M., Canoğulları, E., & Yıldız, E. (2018). Öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile mesleki motivasyon düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 387-409, ISSN:1302- 8944.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S., (2013). Using multivariate statistics (6. Baskı). Pearson Education Limited.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık.
• TDK (2023). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğü. http://www.tdk.gov.tr.
• Uygur, K., & Arabacı, İ. B., (2019). Lise öğretmenlerinin personel güçlendirme algıları ile örgütsel güven algıları arasındaki ilişki: Elâzığ ili örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, s.16 (1), 744-770.
• Uysal, E. (2014). Lise öğretmenlerinin örgütsel güven algıları ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki. (Tez No.366308) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S., (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara, 448s.
• Yılmaz, E. (2005). Okullarda örgütsel güven ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 567-580.
• Yılmaz, K. (2009). Özel dershane öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15 (59), 471-49.
• Zengin, S. (2020). Örgütsel güven, yıldırma ve örgütsel sinizmin, örgütsel bağlılıkla ilişkisi: beden eğitimi ve spor öğretmenleri üzerine karma bir araştırma (Tez No.654702) [Doktora tezi, Trabzon Üniversitesi-Trabzon]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Zengin, Y. (2016). Kişiye özgü (İdiosinkratik) anlaşmaların çalışanı elde tutmaya etkisi. (Tez No.454655) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi -İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.