Halk Kütüphanelerinde Bebek Kullanıcılara Yönelik Hizmetler

Yıl 2020, Sayı: 13, 55 - 80, 08.07.2020

Ayşenur Güneş , Mehmet Canatar

Öz

Halk kütüphaneleri, hizmet sunduğu kullanıcı kitlesi en geniş kütüphane türüdür. Bebeklikten başlayarak, tüm yaş gruplarına hizmet sunan halk kütüphanelerinin ülkemizdeki durumu sorgulandığında diğer yaş gruplarına göre bebeklere yönelik hizmet çeşitliliğinin fazla olmadığı görülmektedir. Yurt dışı literatürde “baby friendly- bebek dostu” olarak adlandırılan bu kütüphane türü ülkemizde henüz yeni gelişmekle beraber hızlı bir şekilde yayılmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı bu konunun önemini dikkate alarak Karabük Zübeyde Hanım İl Halk Kütüphanesi ve Şarköy İlçe Halk Kütüphanesinde ilk olarak bebek bölümlerini hizmete sunmuştur. Çalışma kapsamında ülkemizde bebekler için ayrı bölümleri olduğu saptanan iki halk kütüphanesinin ilişkili bölümleri kütüphanelerin beş temel unsuru (bütçe, mekân, kullanıcı, personel, derme) bağlamında incelenmiştir. Halk kütüphanesi kapsamı dışında müstakil bir binada ve halk kütüphanesinden bağımsız olarak hizmet sunan bebek kütüphanesi örneklem dışında kaldığından araştırma kapsamına alınmamıştır. Çalışmada nitel araştırma yapılmıştır. Durum çalışması uygulanması aşamasında, veri toplama tekniği olarak ise yapılandırılmış görüşme ve doküman incelemesi teknikleri uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesi aşamasında ise betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Gerçekleştirilen değerlendirmeye göre her iki kütüphanenin de eksikleri olmasına karşın işbirliği ve paylaşımlarla geliştirilebilecek olan bu hizmeti ülkemizde ilk olarak sunmuş olmaları önem arz etmektedir. Ayrıca, bebek bölümlerinin kütüphane kullanıcıları tarafından yoğun bir şekilde kullanıldığı ve yaygınlaştırılması gerektiği şeklinde olumlu dönütler alındığı bilgisi elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bebek kütüphaneleri, bebek dostu kütüphane, halk kütüphaneleri

Services for Baby Users in Public Libraries

Öz

When the status of public libraries serving all age groups in Turkey is questioned, it is seen that there is not much variety of service for babies compared to other age groups. Taking into account the importance of this issue, the Ministry of Culture and Tourism has carried out studies to provide services for babies in libraries. Within the scope of this study, the relevant sections of two public libraries in Turkey, which were found to have separate sections for babies, were examined in the context of the five basic elements of libraries (budget, location, user, staff, collection). Since libraries for infants, which serve in a detached building outside the public library and independent from it, were excluded from the sample, they were not included in the research. Qualitative research was conducted in the study. During the case study implementation, structured interview and document review techniques were used as the data collection technique. At the stage of data evaluation, descriptive analysis technique was used. The result of the study showed that the sections for infants were used extensively by users of the library and positive feedback was received from the users. 

Anahtar Kelimeler

Baby libraries, Baby friendly library, Public library

Kaynakça

• [Karabük Zübeyde Hanım İl Halk Kütüphanesi Bebek Bölümü 1 fotoğrafı]. (t. y.). Erişim Adresi: http://www. okumaajansi.com/turkiyenin-ilk-bebek-kutuphanesi-karabukte-acildi/
• [Karabük Zübeyde Hanım İl Halk Kütüphanesi Bebek Bölümü 2 fotoğrafı]. (t. y.). Erişim Adresi: https://www. sondakika.com/haber/haber-turkiye-nin-ilk-bebek-kutuphanesi-karabuk-te-11482672/
• [Şarköy İlçe Halk Kütüphanesi Bebek Bölümü 1 fotoğrafı]. (t. y.). Erişim Adresi: https://www.facebook.com/926503514129335/photos/a.928186080627745/2093613100751698/?type=3&theater
• [Şarköy İlçe Halk Kütüphanesi Bebek Bölümü 2 fotoğrafı]. (t. y.). Erişim Adresi: https://www.facebook.com/926503514129335/photos/a.928186080627745/2093612980751710/?type=3&theater
• [Tualitin Halk Kütüphanesinin fotoğrafı]. (t. y.). Oregon, ABD. Erişim Adresi: https://www.tualatinoregon. gov/library/book-babies-storytime-1
• [West Norwood Kütüphanesinin fotoğrafı]. (t. y.). Londra, İngiltere. Erişim adresi: https://images.app.goo.gl/ vrYaAnCHxVvmfG4J9
• Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2019. (2020, Ocak). Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, 33705. Erişim Adresi: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• Bacanlı, H. (2011). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem.
• Bertan, M., Haznedaroğlu, D., Yurdakök, K., ve Güçiz, B. D. (2009). Ülkemizde erken çocukluk gelişimine ilişkin yapılan çalışmaların derlenmesi (2000-2007). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52(1), 1-8.
• Biblarz, D., Bosch, S. ve Sugnet, C. (2001). Guide to library user needs assessment for integrated information resource management and collection development. London: The Scarecrow Press, Inc.
• Birleşmiş Milletler çocuk haklarına dair sözleşmesi. (1989, 20 Kasım). Erişim Adresi: http://cocukhaklari. barobirlik.org.tr/dokuman/mevzuat_uamevzuat/birlesmismilletler.pdf
• Campbell, H.C. (1992). Halk kütüphanesi sistem ve hizmetlerinin geliştirilmesi (B. Çapar, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı (Orijinali 1983’te yayımlanmıştır). Erişim adresi: http://www.kygm.gov.tr/TR,986/halkkutuphanesi-sistem-ve-hizmetleriningelistirilmesi.html
• Cengiz, E. (2017). Halk kütüphanelerinde derme geliştirme politikaları: Türkiye’de halk kütüphaneleri üzerine bir değerlendirme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çadem. (2019). Çocuk gelişim dönemleri. Erişim Adresi: https://www.cadempsikoloji.com/blog/posts/cocukgelisim-donemleri
• Demircan, C. (2006). Türkiye’deki çocuk kütüphanelerinin halk kütüphanelerine devredilmelerinden önceki niceliksel durum 1995-2000. Türk Kütüphaneciliği, 20(2) , 177-194.
• Durakoğlu, A. (2011). Maria Montessori’ye göre okul öncesi çocukluk döneminin özellikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (16), 133-145.
• Ersoy, O. (1983). Halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 32(1), 1-4.
• Gill, P. (2004). Halk kütüphanesi hizmeti: Gelişim için IFLA/UNESCO ilkeleri. B. Yılmaz (Çev.). İstanbul: TKD İstanbul Şubesi.
• Gönen, M., Temiz, N. ve Akbaş, S. C. (2015). Erken çocukluk döneminde çocuk kütüphanelerinin rolü ve önemi: Bir kütüphane programı örneği. Milli Eğitim Dergisi, 45(208), 76-89.
• Güller, E.D. ve Bilbay, P. (2016). Kütüphane yapılarında okul öncesi çocuklara yönelik interaktif mekanların irdelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 30(3), 398-414.
• Gürbüz, M. (2015). İlk Kitabım ve Hazine Sandığım Projesi ve Türkiye için öneriler. Türk Kütüphaneciliği, 29(1), 170-178.
• IFLA (t.y.). Bebekler ve küçük çocuklar için kütüphane hizmetleri rehberi (M. Gürbüz ve S.Ekici, Çev.). Erişim adresi: https://www.ifla.org/files/assets/hq/publications/professional-report/100-tr.pdf
• Işıkoğlu E. N. (2016). Erken çocukluk döneminde kütüphane ve dil gelişimi. VIII. Eğitim Araştırmaları Kongresi. 5-8 Mayıs 2016 Çanakkale 18 Mart Üniversitesi. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/profile/ Nesrin_Isikoglu_Erdogan/publication/313108943_Erken_Cocukluk_Doneminde_Kutuphane_ve_Dil_ Gelisimi/links/58908ec3aca272bc14be523a/Erken-Cocukluk-Doeneminde-Kuetuephane-ve-Dil-Gelisimi.pdf
• Knoll, D. J.(2016). Engaging babies in the library: Putting theory into practice. Erişim Adresi: https:// americanlibrariesmagazine.org/2016/05/31/engaging-babies-library-childrens-librarians/
• Kol, S. (2011). Erken çocuklukta bilişsel gelişim ve dil gelişimi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21), 1-21.
• KYGM. (2012). Kütüphane hizmet esasları. Erişim Adresi: https://kygm.ktb.gov.tr/Eklenti/4832,khgenelge-17.pdf?0
• KYGM. (2017). Halk kütüphanelerinde mimari uygulamalar çalıştayı 7-9 Aralık 2017. Ankara: Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Marino, J. (2003). Babies in the library. Oxford: The Scarecraw Press.
• McKechnie, L. (2006). Observations of babies and toddlers in library settings, Library Trends, 55(1), 190–201.
• MEGEP (2009). Çocuk gelişimi ve eğitimi çocuğun gelişimi. Ankara: M.E.B.
• Naylor, A. P. (1987). Reaching all children: A public library dilemma. Library Trends, 35(3), 369-392.
• Odabaş, H. ve Akkaya, M. A. (2019). Kütüphane deneyiminin beşiği olarak çocuk kütüphaneleri.
• H. Odabaş, M. A. Akkaya (Ed.), Bilgi Merkezleri (s. 82-125) içinde. İstanbul: Hiper Yayın
• Özdemirci, F. (1989). Türk bütçe sistemi ve halk kütüphanelerine yansıması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Özlük, H. K. (2006). Halk kütüphanesi kullanıcılarının bilgi arama davranışları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.