CUMHURİYET DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE ÇAYIR VE MERALARIN HAYVANCILIĞIN GELİŞİMİNE OLAN ETKİLERİ (1923-1960)

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 20, 2429 - 2455, 01.07.2020

Nadir Yurtoğlu

https://doi.org/10.33431/belgi.734306

Cited By: 1

Öz

Cumhuriyetin ilanından 1960’a kadar olan dönemde hayvancılığın gelişimi bakımından Türkiye’de çayır ve mera arazilerinin mevcut durumu ile bu durumun ekonomiye olan yansımaları makalenin konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, Cumhuriyetin İlk Döneminde Türkiye’de çayır ve mera arazileri (1923-1950); DP Döneminde hayvancılığın gelişiminde çayır ve mera arazileri (1950-1960) ile sınırlandırılarak iki dönem dahilinde ele alınmıştır. Cumhuriyet Döneminde çayır ve mera arazilerinin durumunun ekonomiye olan yansımaları sayısal veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Başkanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi, istatistik yıllıkları ve dönemin süreli yayınları arasında bulunan tarım ve ekonomi dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Çalışmada elde edilen sonuçlar şunlardır: Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren hayvancılığın gelişimi için mera ve çayır arazilerine önem verilerek bunlardan en yüksek düzeyde verim alınmaya çalışılmıştır. Ancak II. Dünya Savaşı yıllarında bu arazilerin ihtiyacı karşılayamaması yüzünden hayvan yemi konusunda sıkıntı yaşanması, alternatif yem ürünleri üzerinde yapılan çalışmaları hızlandırmıştır. Savaş yıllarında, ordunun saman, arpa, yulaf, ot ve hayvan yemi sıkıntısı çekmesi, hurda kuru üzüm, geven, keçiboynuzu, kuru yonca otu gibi alternatif yemlerden yararlanma tedbirlerini meydana getirmiştir. Ayrıca Milli Savunma Bakanlığı hayvan yemlerine ayçiçeği, pancar küspesi, incir, üzüm gibi bazı maddelerin ilave edilmesini de göz önünde bulundurup bunların beslenmede kullanılması yönünde gerekli tecrübelerin yerine getirilmesi için Zirai Kimya Enstitüsüne talimat vermiştir. Neticede adı geçen bu kurum tarafından üzümün atlara istenildiği kadar verilebileceği, ayçiçeğinin ise hayvanlara günde bir kg kadar yedirilebileceği tavsiye edilmiştir. Bunlara ilaveten Milli Savunma yetkilileriyle bir kısım uzmanların gerçekleştirdiği ortaklaşa deneme faaliyetlerinde, pancar küspesinin kepek ve samanla harmanlanarak veya ayrı olarak atlara verilmeye çalışıldığı görülmektedir. DP’nin 14 Mayıs 1950’de yönetime gelmesiyle birlikte çayır ve mera arazileriyle ilgili yasal boşluğun giderilmesi yönünde kanuni düzenlemelere gidildiği bilinmektedir. Ardından Prof. Dr. Ömer Tarman tarafından Orman Çiftliği, Ziraat Fakültesi ve Lalahan Enstitüsünde Tarım Bakanlığı ile işbirliği yapılarak mera araştırmaları yürütülmüş, Eskişehir ve Ankara tohum ıslah ve deneme istasyonları, tohum üretimi ve yem bitkisi münavebesi hususundaki çalışmalarını araştırma kapsamına dahil etmiştir. Dahası Konuklar Teknik Okulu, Yalova Deneme ve Üretme Çiftliği ve Orman Çiftliğinde de çayır, mera ve hayvan yemi araştırmaları sürdürülerek, bu araştırmaların diğer kuruluşlara yayılması öngörülmüştür. Yapılacak bu çalışmaların gerekli finansmanını temin etmek için bütçeden belli ölçüde ödenekler de ayrılmıştır. 1952 yılından 1960’a kadar olan dönemde köy çayır ve meralarının ıslahı ile toplu köy yoncalık ve korungalıkları tesisi için Tarım Bakanlığı bütçesinden toplamda 9.500.000 liralık bir ödenek tahsis edilmiştir. DP Döneminde mera ve çayır alanında yapılan faaliyetler yeni girişimlerle desteklenmiştir. Bu dönemde pancar ve pamuk sulu münavebe alanlarıyla meyvelikler altında ara ziraatı olarak hayvan yemi bitkilerinin üretimi için çabalar da sarf edilmiştir. Bu yöntem köylülerde de alaka uyandırdığından zamanla gösteri olmaktan çıkarak halkın benimsediği bir tarım tekniği haline sokulmuştur. Ayrıca devlete ait arazi ve çiftliklerin bir bölümünün toprak ve mera sıkıntısını gidermek için ayrıldığı da kabul edilmektedir. Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğüne bağlı Gözlü Devlet Üretme Çiftliğinin 30 bin dekarlık arazisi Zengen, Başhöyük ve Sarayönü gibi çevre köylerinin mera ve tarla ihtiyacını karşılamak için tasfiye edilmiştir. Meraların ıslahıyla yonca ve korungalıklarının kurulması için Tarım Bakanlığı bütçesinden milyonlarca liralık payın ayrılması, yüzlerce köyde 10 binlerce dönüm yoncalık, korungalık ve numune meraları meydana getirilip hayvanların beslenmesinin temin edilmesiyle milli ekonomiye önemli katkılar sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çayır ve Mera Arazileri, Yoncalık, Korungalık, Fabrika Yemi

Kaynakça

• I. ARŞİV BELGELERİ Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) BCA, Yer Bilgisi: 30-10-0-0/ 18-102-4, Tarih: 03.04.1929. _________, Yer Bilgisi: 30-10-0-0/ 18-102-18, Tarih: 04.11.1929. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 21-44-9, Tarih: 21.06.1931. _________, Yer Bilgisi: 30-10-0-0/ 18-102-34, Tarih: 05.08.1930. _________, Yer Bilgisi: 30-10-0-0/ 18-103-11, Tarih: 02.04.1931. _________, Yer Bilgisi: 30-10-0-0/ 18-103-18, Tarih: 15.07.1931. _________, Yer Bilgisi: 30-10-0-0/ 18-103-20, Tarih: 24.08.1931. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 68-75-17, Tarih: 15.09.1936. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 85-117-4, Tarih: 23.01.1939. _________, Yer Bilgisi: 30-10-0-0/ 52-339-8, Tarih: 26.02.1941. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 115-98-20, Tarih: 09.03.1948. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 119-49-14, Tarih: 13.06.1949. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 123-59-18, Tarih: 20.07.1950. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 125-29-4, Tarih: 09.04.1951. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 132-35-14, Tarih: 28.04.1953. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 135-35-10, Tarih: 05.04.1954. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 136-74-10, Tarih: 18.08.1954. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 138-112-5, Tarih: 24.01.1955. _________, Yer Bilgisi: 30-1-0-0/ 81-510-3, Tarih: 07.04.1956. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 145-118-17, Tarih: 13.03.1957. _________, Yer Bilgisi: 30-18-1-2/ 146-29-18, Tarih: 07.06.1957.
• II. RESMİ YAYINLAR A. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kanunlar Dergisi, Zabıt Ceridesi ve Tutanak Dergisi TBMM, Kanunlar Dergisi, Dönem: 2, C. 4, 07.06.1926, s. 977. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 2, C. 5, 21.06.1927, s. 448. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 4, C. 13, 05.07.1934, s. 988. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 5, C. 16, 20.01.1936, s. 171-179. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 5, C. 18, 07.01.1938, s. 101-102. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 5, C. 18, 23.03.1938, s. 169-170. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 7, C. 27, 06.06.1945, s. 686-688. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 7, C. 27, 11.06.1945, s. 696. _________, Kanunlar Dergisi. Dönem: 8, C. 29, 18.06.1947, s. 755. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 8, C. 31, 10.06.1949, s. 1032. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 8, C. 31, 07.06.1949, s. 929-930. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 8, C. 32, 22.03.1950, s. 1301-1309. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 9, C. 35, 03.07.1953, s. 802. _________, Kanunlar Dergisi, Dönem: 10, C. 37, 25.03.1955, s. 751-754. _________, Zabıt Ceridesi, Dönem: 4, Toplantı: 2, C. 15, 50. Birleşim, 15.05.1933, s. 82. _________, Zabıt Ceridesi, Dönem: 6, Toplantı: F, C. 2, 14. Birleşim, 22.05.1939, s. 162. _________, Zabıt Ceridesi, Varidat Bütçesi, Dönem; 6, Toplantı: F, C. 2, 22.05.1939, s. 50. _________, Zabıt Ceridesi, Varidat Bütçesi, Dönem; 6, Toplantı: 1, C. 11, 27.05.1940, s. 44. _________, Zabıt Ceridesi, Varidat Bütçesi, Dönem; 6, Toplantı: 2, C. 18, 26.06.1940, s. 32. _________, Zabıt Ceridesi, Dönem: 7, Toplantı: F, C. 2, 26. Birleşim, 24.05.1943, s. 157. _________, Zabıt Ceridesi, 1943 Malî Yılı Muvazene-i Umumiye Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 7, Toplantı: F, C. 2, 24.05.1943, S. Sayısı: 47, TBMM Matbaası, Ankara, 1943, s. 154. _________, Zabıt Ceridesi, Dönem: 7, Toplantı: 1, C. 10, 58. Birleşim, 22.05.1944, s. 132. _________, Zabıt Ceridesi, 1944 Malî Yılı Muvazene-i Umumiye Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 7, Toplantı: 1, C. 10, 22.05.1944, S. Sayısı: 120, TBMM Matbaası, Ankara, 1944, s. 137. _________, Tutanak Dergisi, 1945 Yılı Yedi Aylık Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu, Dönem: 7, Toplantı: 2, C. 17, 21.05.1945, S. Sayısı: 103, TBMM Basımevi, Ankara, 1945, s. 126-127. _________, Tutanak Dergisi, 1949 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 8, Toplantı: 3, C. 16, 21.02.1949, S. Sayısı: 133, TBMM Basımevi, Ankara, 1949, s. 56. _________, Tutanak Dergisi, 1949 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 8, Toplantı: 3, C. 16, 21.02.1949, C Cetveli, s. C/3. _________, Tutanak Dergisi, Dönem: 8, Toplantı: 4, C. 24, 55. Birleşim, 24.02.1950, s. 1190. _________, Tutanak Dergisi. Dönem: 8, Toplantı: 4, C. 24, 56. Birleşim, 25.02.1950, s. 1251. _________, Tutanak Dergisi, 1951 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 1, C. 5, 19.02.1951, s. 395. _________, Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Toplantı: 2, C. 13, 42. Birleşim, 20.02.1952, s. 367. _________, Tutanak Dergisi, 1952 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 9, Toplantı: 2, C. 13, 20.02.1952, S. Sayısı: 50, TBMM Basımevi, Ankara, 1952, s. 234. _________, Tutanak Dergisi, 1952 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 2, C. 13, 20.02.1952, s. 357. _________, Tutanak Dergisi, 1953 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 9, Toplantı: 3, C. 20, 16.02.1953, S. Sayısı: 108, TBMM Basımevi, Ankara, 1953, s. 238. _________, Tutanak Dergisi, 1953 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 3, C. 20, 16.02.1953, s. 385. _________, Zabıt Ceridesi, 1954 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 9, Toplantı: 4, C. 28, 18.02.1954, S. Sayısı: 109, TBMM Basımevi, Ankara, 1954, s. 385. _________, Zabıt Ceridesi, 1954 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 4, C. 28, 18.02.1954, s. 286, 398. _________, Zabıt Ceridesi, Dönem: 10, Toplantı: F, C. 1, 3. Birleşim, 24.05.1954, s. 31. _________, Zabıt Ceridesi, 1955 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 1, C. 5, 18.02.1955, s. 350-351. _________, Zabıt Ceridesi, 1955 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 1, C. 5, 18.02.1955, s. 365. _________, Zabıt Ceridesi, 1956 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 10, Toplantı: 2, C. 10, 20.02.1956, S. Sayısı: 59, TBMM Matbaası, Ankara, 1956, s. 278-279. _________, Zabıt Ceridesi, 1956 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 2, C. 10, 20.02.1956, s. 385. _________, Zabıt Ceridesi, 1957 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 10, Toplantı: 3, C. 17, 20.02.1957, S. Sayısı: 61, TBMM Matbaası, Ankara, 1957, s. 264. _________, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 3, C. 17, 20.02.1957, s. 440. _________, Zabıt Ceridesi, 1958 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 11, Toplantı: 1, C. 2, 19.02.1958, S. Sayısı: 31, TBMM Matbaası, Ankara, 1957, s. 234. _________, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 1, C. 2, 19.02.1958, s. 416. _________, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 2, C. 7, 20.02.1959, s. 363, 371. _________, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 3, C. 12, 19.02.1960, s. 365. KURUCU MECLİS (KM), Tutanak Dergisi, Gider Bütçeleri, 20.02.1961, s. 344.
• B. Resmi Gazete Resmi Gazete, Sayı No: 407, 29 Haziran 1926. _________, Sayı No: 639, 21 Temmuz 1927. _________, Sayı No: 2752, 15 Temmuz 1934. _________, Sayı No: 3218, 29 Ocak 1936. _________, Sayı No: 3807, 13 Ocak 1938. _________, Sayı No: 3869, 30 Mart 1938. _________, Sayı No: 6030, 13 Haziran 1945. _________, Sayı No: 6640, 24 Haziran 1947. _________, Sayı No: 7231, 13 Haziran 1949. _________, Sayı No: 7236, 18 Haziran 1949. _________, Sayı No: 7467, 27 Mart 1950. _________, Sayı No: 8454, 10 Temmuz 1953. _________, Sayı No: 8970, 1 Nisan 1955.
• C. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (İGM) ve Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) Yayınları İGM, Tarım İstatistikleri 1928-1936, Yayın No: 93, Ankara, 1937, s. 4. _________, Küçük İstatistik Yıllığı 1937-1938, Yayın No: 129, Ankara, 1938, s. 65. _________, Küçük İstatistik Yıllığı 1938-1939, Yayın No: 141, Ankara, 1940, s. 104. _________, İstatistik Yıllığı 1938-1939, Yayın No: 142, Ankara, 1939, s. 159. _________, Küçük İstatistik Yıllığı 1939-1940, Yayın No: 160, Ankara, 1941, s. 110. _________, İstatistik Yıllığı 1939-1940, Yayın No: 159, Ankara, 1940, s. 192. _________, Küçük İstatistik Yıllığı 1940-1941, Yayın No: 192, Ankara, 1942, s. 110. _________, Küçük İstatistik Yıllığı 1941-1942, Yayın No: 198, Ankara, 1948, s. 109. _________, İstatistik Yıllığı 1942-1943, Yayın No: 226, Ankara, 1944, s. 141. _________, Küçük İstatistik Yıllığı 1942-1945, Yayın No: 253, Ankara, 1947, s. 165. _________, İstatistik Yıllığı 1942-1945, Yayın No: 255, Ankara, 1946, s. 219. _________, Küçük İstatistik Yıllığı 1947-1950, Yayın No: 330, Ankara, 1951, s. 168. _________, İstatistik Yıllığı 1948, Yayın No: 285, Ankara, 1948, s. 249. _________, İstatistik Yıllığı 1949, Yayın No: 303, Ankara, 1949, s. 155. _________, İstatistik Yıllığı 1951, Yayın No: 332, Ankara, 1951, s. 230. _________, İstatistik Yıllığı 1952, Yayın No: 342, Ankara, 1953, s. 243. _________, İstatistik Yıllığı 1953, Yayın No: 360, Ankara, 1953, s. 216. _________, 1959 İstatistik Yıllığı, Yayın No: 380, Ankara, 1959, s. 210. DİE, İstatistik Yıllığı 1960-1962, Yayın No: 460, Ankara, 1962, s. 209. _________, Tarım İstatistikleri Özeti 1942-1963 İstatistik Yıllığı, Yayın No: 464, Ankara, 1964, s. 3. _________, Türkiye İstatistik Yıllığı 1964/1965, Ankara, 1965, s. 219. _________, Türkiye İstatistik Yıllığı 1968, Yayın No: 580, Ankara, 1969, s. 164.
• III. SÜRELİ YAYINLAR A. Dergiler Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Dergisi (1945-1948) İktisadi Yürüyüş (1950) Köy Postası (1949) Tabiat ve İnsan (1968) Tarım Bakanlığı Dergisi (1948 Tarım Dergisi (1952) Türk Ekonomisi (1954) Ziraat Dergisi (1959) Ziraat Mecmuası (1953) Ziraat Dünyası (1952-1957) B. Gazeteler Akşam (8 Ocak 1942) Anadolu (8 Ocak 1941) Cumhuriyet (17 Nisan 1947) Haber (11 Ocak 1939) Milliyet (12 Ocak 1931) Son Posta (9 Ocak 1942) Son Telgraf (10 Ocak 1942) Tan (14 Ocak 1942) Tasvir-i Efkâr (13 Haziran 1941) Ulus ( 2 Aralık 1934) Vakit (12 Ocak 1931) Vatan (29 Ağustos 1940) Yarın (9 Ocak 1931) Yeni Asır (10 Ocak 1940) Yeni Sabah (10 Mayıs 1942)
• IV. KİTAPLAR AKSOY, Suat (1969, 100 Soruda Türkiye’de Toprak Meselesi, İstanbul: Gerçek Yayınları. AKTAN, Reşat (1968), Türkiye İktisadı, C. 1, Ankara: Ayyıldız Matbaası. ARAR, İsmail (1968), Hükümet Programları 1920-1965, İstanbul: Burçak Yayınevi. CİLLOV, Haluk (1962), Türkiye Ekonomisi, 2. Basım, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları. _________ (1967), Türkiye Ekonomisi Bünyesi, İstanbul: Özel İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okulu Yayınları. ÇALGÜNER, Cemil (1958), Türkiye’de Hayvancılığın Önemi ve İnkişaf Çareleri, Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. DPT (1969), Kalkınan Türkiye, (Rakamlarla 1923-1968), Yayın No: 772-KD: 62, Ankara: Milli Eğitim Basımevi. _________ (1972), Genel Tarım Politikaları ve Sorunları Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara. EROĞUL, Cem (1970), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, Ankara: Sevinç Matbaası. FAO (1962), Türkiye Raporu, Ankara: TC Ziraat Bankası Yayınları. TARIM BAKANLIĞI TEŞKİLAT PROJE GRUBU (1964), Tarım Hizmetleri ve Teşkilatının Yeniden Düzenlenmesi Hakkında Rapor, Ankara. YURTOĞLU, Nadir (2017), Demokrat Parti Dönemi Tarım Politikaları ve Siyasi, Sosyal, Ekonomik Hayata Tesirleri (1950-1960), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. ZEYTİNOĞLU, Erol (1978), Türkiye Ekonomisi, 6. Basım, İstanbul: Met/er Matbaası.
• V. MAKALELER AKYILDIZ, A. Remzi (1959), “Mikroorganizmaların Yem Olarak Kullanılmaları”, Ziraat Dergisi Özel Sayısı, Zirai Öğretimde 110 Yıl, S. 176-177, Yıl: XIX, Aralık-Ocak, s. 139-140. BAYKAL, İzzet (1959), “Hayvancılığımız ve Yem Sanayi”, Ziraat Dergisi Özel Sayısı, Zirai Öğretimde 110 Yıl, S. 176-177, Yıl: XIX, Aralık-Ocak, s. 132-138. “Beş Senelik Hayvan Neslinin Islahı Programı”, Yeni Asır, 10 Ocak 1940, Sayı No: 10354. BİRANT, Hikmet (1952), “Step Meraları İçin”, Tarım Dergisi, C. 1, S. 15, Yıl: 1 Ekim, s. 25. “Bu Sene Koyunlar Geçen Seneye Nispetle Epeyce Pahalı Satıldı”, Anadolu, 8 Ocak 1941, Sayı No: 8407. “Bursa’da Hayvan Sergisi Açılacak”, Yarın, 9 Ocak 1931, Sayı No: 382. ERKUN, Vecdet (1950), “Hayvancılığımızın Kalkınmasında Çayır ve Meracılığın Önemi”, İktisadi Yürüyüş, C. 11, S. 248, Yıl: 11, 30 Nisan, s. 6. ___________, “Memleketin İstikbalinin İlgilendiren Bir Konu: Çayır ve Mera Davamız”, İktisadi Yürüyüş, C. 11, S. 258, Yıl: 11, s. 7. _________ (1952), “Çayır ve Mera Tekniğinde Araştırma Konularımız”, Tarım Dergisi, C. 1, S. 5, Yıl: 1 Ekim, s. 44. “Et Bolluğu Nihayet Başladı”, Cumhuriyet, 17 Nisan 1947, Sayı No: 8142. “Et Fiyatı”, Milliyet, 12 Ocak 1931, Sayı No: 1769. “Et Fiyatları Gene Yükseldi”, Haber, 11 Ocak 1939, Sayı No: 2491. “Et Fiyatları Niçin Pahalı”, Vakit, 12 Ocak 1931, Sayı No: 4675. FELEK, Burhan (1940), “Yine Et Bahsi”, Vatan, 29 Ağustos, Sayı No: 11. HARLAN, Jack R. (1953), “Türkiye’de Hayvan Yemi Nebatlarının Toplanması”, Çeviren Muzaffer Atakan, Ziraat Mecmuası, S. 3, Temmuz, s. 174-180. “İhracı Yasak Olan Yapağılar Yurt Dışına Nasıl Kaçırılıyor”, Son Telgraf, 10 Ocak 1942, Sayı No: 1737. KADASTER, İsfendiyar Esat (1945), “Türkiye Yem Endüstrisi”, Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Dergisi, C. 4, S. 2, s. 847. _________ (1948), “Birkaç Yardımcı Yem Üzerinde İncelemeler”, Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 19, Yıl: 5, Nisan, s. 103. _________ (1957), “Türkiye Yem Endüstrisinin Kuruluşu Hakkında Bir İnceleme”, Ziraat Dünyası, S. 95, Yıl: 8 Aralık, s. 4-11. KERESTECİOĞLU, Şeyda (1948), “Çayırova Teknik Bahçıvanlık Okulu”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul, s. 241-243. KIRAÇ, Numan (1954), “ Besili Hayvancılık”, Türk Ekonomisi, S. 132, Yıl: 12, Haziran, s. 167. “Koordinasyon Heyetinin Yeni Kararı”, Akşam, 8 Ocak 1942, Sayı No: 8337. KÖYLÜ, Kazım (1954), “Türkiye Ziraatında Özellikle Prodüktivite ve Envestisman İmkânları”, Türk Ekonomisi, S. 127, Yıl: 12, Ocak, s. 9. KUŞCUOĞLU, Fuat (1949), “Hayvanlarımızı Besleyen Meralar ve Çayırlar”, Köy Postası, S. 62, Yıl: 5, Temmuz, s. 14. “Odunun Çekisine 70, Et Fiyatlarına da 15 Kuruş Zam Yapıldı”, Son Posta, 9 Ocak 1942, Sayı No: 4107. OKANAY, Niyazi (1948), “Çayırcılık”, Tarım Bakanlığı Dergisi, S. 12, Yıl: 2, Eylül, s. 18. _________ (1948), “Meralar; Bakım Islah ve İşletmeleri”, Tarım Bakanlığı Dergisi, S. 12, Yıl: 2, Eylül, s. 8-11. ÖKMEN, Nedim (1954), “ Ziraatta Çok Büyük İnkişaflar Kaydedildi”, Türk Ekonomisi, S. 128, Yıl: 12, Şubat, s. 49. ÖZKÖK, Abdi (1959), “Türkiye Ziraatında Hayvan Meskenleri Meselesi”, Ziraat Dergisi, S. 179-180, Yıl: 19, Mart-Nisan, s. 18. TARMAN, Ömer (1959),“Türkiye’de Hayvan Yemi Çayır ve Mera Davası”, Ziraat Dergisi Özel Sayısı, Zirai Öğretimde 110 Yıl, S. 176-177, Yıl: XIX, Aralık-Ocak, s. 90-92. TOPRAK, Zafer (1988), “Türkiye Tarımı ve Yapısal Gelişmeler 1900-1950”, Türkiye’de Tarımsal Yapılar 1923-2000, Yurt Yayınları, Ankara, s. 19-35. TOSUN, Osman (1959), “Türkiye’nin Hububat Problemleri”, Ziraat Dergisi Özel Sayısı, Zirai Öğretimde 110 Yıl, S. 176-177, Yıl: XIX, Aralık-Ocak, s. 93-98. “Trakya’da Hasat İşleri Başladı”, Tasvir-i Efkâr, 13 Haziran 1941, Sayı No: 4740-384. UNAT, Hamdi (1952), “Köy Kalkınmasında veya Zirai Kalkınmada Ziraat Teşkilatının Rolü”, Ziraat Dünyası, S. 31, Yıl: 3, Ağustos, s. 6. ÜZÜMERİ, Ekrem (1948), “Çayır”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul, s. 239-240. YURTMEN, Vahdi (1952), “ Meradan Çayıra”, Tarım Dergisi, C. 1, S. 4, 1 Eylül, s. 58. _________ (1952), “Mera ve Çayır”, Tarım Dergisi, S. 5, Yıl: 1 Ekim, s. 69. “Yüksek Fiyatla Et Satılmayacak”, Tan, 14 Ocak 1942, Sayı No: 2299. YÜRÜKER, H. Cahit (1968), “ Yurdumuzda Tabiatı Koruma Yönünden Meraların Önemi”, Tabiat ve İnsan, S. 1,Yıl: 2, Ocak, s. 46-47.
• VI. TEZLER ALTIN, Murat (1972), Erzurum Şartlarında Azot, Fosfor ve Potasyumlu Gübrelerin Tabii Çayır ve Meranın Ot Verimine, Otun Ham Protein ve Ham Kül Oranına ve Bitki Kompozisyonuna Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum. ZENGİN, Hüseyin (1993), Erzurum Aşkale Yöresinde Tabii Çayır ve Meralarda Bulunan Bitkiler, Yoğunlukları ve Oluşturdukları Topluluklar Üzerine Çalışmalar, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• VII. DİJİTAL KAYNAKLAR Hayrettin Ekiz, Çayır ve Mera Yönetimi, https://docplayer.biz.tr/106669877-Cayir-ve-mera-yonetimi-prof-dr- hayrettin-ekiz-2017.html:Erişim Tarihi: 06.05. 2020. http://www.bingol.edu.tr/documents/Tarla%20Bitkileri.pdf, Erişim Tarihi: 06.05.2020.