A STUDY ON THE LIFE AND WORKS OF EBUZZIYA MEHMED TEVFIK LIFE AS A IDEA AND POLITICAL MAN

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 45 - 52, 31.12.2019

Nuri Yavuz , Abdullah Kara

Öz

The
Tanzimat period is one of most important periods of Ottoman history an
literatüre. During this period, there have been great changes in almost every
field. The intellectuals of the period carried out important activities to
spread the changes seen as “Westernization”. In the Ottoman Empire journalist,
publisher and politician Tevfik Ebüz'zi which is a person that makes printing
art in Turkey.

Ebüzziya
Tevfik is one of most important personalities of the Tanzimat in the field of
press an printing. There are many studies wwritten by Ebüzziya. These studies
provide information about the social, cultural and literary life of the period
of Tanzimat. Ebüzziya Tevfik, who was the Pioneer of innovations in may fields
such as press, journalism and printing technıgues in ottoman perod, is known an
encyclopedic Publisher who introduced important names of Tanzimat perod to the
next generations as well as his literary personality. Ebüzziya Tevfik is an
Ottoman intellectual who believes that a nation can only if it adheres to its
customs and traditions, national and religious beliefs and at the same time
accepting all kinds of innovations useful to it. İn this study, Ebüzziya
Tevfik’s life, literary personality, his Works and innovations in field of
printing, as well as contributions to the life of the press by addressing the
contrubition of the study is aimed to contribute to the studies in the field of
litertature history.

Ebüzziya Tevfik is an important
person in the history of Turkish press with her identity as a printer,
journalist and publisher. Despite all the difficulties, he did not stop
fighting for the press. He continued this struggle through his life by
publishing newspapers, magazines and salname. The closure of the newspapers he
worked in, his arrest due to differences of opinion with the administration of
the period, even his exile, did not turn him off. The newspapers and magazines
he worked were closed due to his critisism of the management of the period and
he was exiled for these reasons. He published magazines of different names
against the period management and tried to convey his thoughst to the public in
this way.

It brought western innovations in
many areas to the country, became the first da in many subjects, spent a
quarter of its life in the struggles for Hürriyet and the Constitutional Monarchy.
When we look at the work of Ebüzziya Tevfik; The first copyright play “Ecel-i
Kaza” is his work. He was the first person to publish three newspapers and
magazines in the same year. The first special year, name Salname-i Hadika”, was
issued by him. In addition, he published the salnames (annuals) issued by the
state for the first time in print letters. He prepared the first history of
anthological literature under the name of une Numune-i Edebiyat-ı Osmaniye”. He
published his first idea magazine “Mecmuayı Ebüzziya”. He was the first person
to be awarded a medal of merit by the West for his work in the field of
printing. The first illustrated calendar was printed in his printing press. He
was the first publisher to publish books in a collection. The name of the
series is aphane Kitaphane-i Ebüzziya.. He was the first secret organization
history writer. He wrote the history of the “New Ottomans” movement. It is the
first worker movement to defend the march of the shipyard workers to the
government center in a newspaper article. She is the editor in charge of the
first women's magazine “Terakki-i Muhadderat”. The first women’s calendar, the
Calendar of Nisa Nis, was published by him.

Ebüzziya Tevfik changed the face of
Turkish printing especially with the modern methods applied in the field of
printing. Ebüz’ziya Tevfik was influenced by the important writers of the
period, Namık Kemal and Şinasi. Although he did not receive a very good
education, he taught himself foreign languages ​​such as French, German, Arabic
and Persian. He has used the languages ​​he has learned effectively and made
translations as well as following the developments in the field of printing in
the West and contributing to the establishment of a modern printing house in
the western sense in our country.

In this article, Ebüzziya Tevfik's
life, works, thinking structure and innovations brought to the country are
discussed with a different point of view.

Anahtar Kelimeler

Literary History, Ebüzziya Tevfik, The Entellectual of Tanzimat Era

BİR FİKİR VE SİYASET ADAMI OLARAK EBÜZZİYA MEHMED TEVFİK HAYATI VE ESERLERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Öz

Ebüzziya
Tevfik matbaacı, gazeteci ve yayımcı kimliği ile Türk basın tarihinin
önemli şahsiyetlerinden birisidir. Yaşadığı bütün zorluklara rağmen basın
uğruna mücadele etmekten vazgeçmemiştir. Bu mücadeleyi, gazete, dergi ve
salname neşrederek ömrü boyunca devam ettirmiştir. Dönemin
yönetimine yönelttiği eleştiri yazıları sebebiyle çalıştığı gazeteler ve
dergiler kapatılmış ve bu sebeplerle sürgüne gönderilmiştir. Dönem yönetimine
karşı farklı isimlerde dergiler çıkarmış ve düşüncelerini bu yolla halka aktarmaya
çalışmıştır.

Ülkeye
pek çok alanda Batı yeniliklerini getirmiş, pek çok konuda ilk olmuş, Hürriyet
ve Meşrutiyet uğruna giriştiği mücadelelerde ömrünün dörtte birini hapiste
geçirmiş gerek istibdat gerekse Meşrutiyet dönemlerinde 11 defa tutuklanmış,
evi-işyeri basılmış, evraklarına el konulmuştur.

Ebüzziya
Tevfik’in çalışmalarına bakıldığında; İlk telif piyes “Ecel-i Kaza” onun
eseridir. Aynı yıl içinde hem üç gazete hem de dergi yayınlayan ilk kişi O’dur.
“Salname-i Hadika” ismiyle ilk özel yıllık onun tarafından çıkarılmıştır.
Ayrıca devletin çıkardığı salnameleri (yıllıkları) matbaa harfleriyle ilk kez o
basmıştır. İlk antolojik edebiyat tarihini, “Numune-i Edebiyat-ı Osmaniye”
adıyla hazırlamıştır. İlk fikir dergisi olan “Mecmuayı Ebüzziya”yı yayınlamıştır.
Matbaacılık alanında yaptıklarından Batı tarafından liyakat madalyası verilen
ilk kişidir. İlk resimli takvim onun matbaasında basılmıştır. Külliyat halinde
kitap basan ilk yayıncıdır. Serinin adı “Kitaphane-i Ebüzziya”dır. İlk gizli
örgüt tarihi yazarıdır. “Yeni Osmanlılar” hareketinin tarihini yazmıştır. İlk
işçi hareketi olarak kabul edilen, tersane işçilerinin hükümet merkezine
yürüyüşünü gazete yazısıyla savunan kişidir. İlk kadın dergisi olan “Terakki-i
Muhadderat”ın yazı işleri sorumlusudur. İlk kadın takvimi olan “Takvimü’n Nisa”
onun tarafından basılmıştır.

 Ebüzziya Tevfik matbaacılık alanında uyguladığı modern yöntemler sayesinde Türk
matbaacılığının çehresini değiştirmiştir. Ebüzziya Tevfik dönemin önemli
yazarlarından Namık Kemal ve Şinasi’den düşünce olarak etkilenmiştir. Çok iyi
bir eğitim almamış olmasına rağmen kendisini yetiştirmiş; Fransızca,
Almanca, Arapça ve Farsça gibi yabancı dilleri öğrenmiştir. Öğrendiği dilleri
etkili olarak kullanmış hem tercümeler yapmış hem de Batı’daki matbaa
alanındaki gelişmeleri takip ederek ülkemizde batılı anlamda modern matbaanın
kurulmasına katkıda bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat Tarihi, Ebüzziya Tevfik, Tanzimat Dönemi Aydını, Matbaa

Kaynakça

• Büyük Ansiklopedi, “Ebüzziya Tevfik”, C. IV, Milliyet Yayınları, 1990, s. 1480.
• Ebüzziya Tevfik, Yeni Osmanlılar, (Çev.: Ş. Kutlu), Pegasus Yayınları, İstanbul 2006.
• Gür, Âlim, Ebüzziya Tevfik Hayatı; Dil, Edebiyat, Basın, Yayın ve Matbaacılığa Katkıları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2009.
• https://edebiyatvesanatakademisi.com/oyku-tiyatro-deneme-yazarlarimiz/ebuzziya-tevfik-hayati-eserleri-ve-hizmetleri/973, E.T.: 05.05.2019.
• Işık, İhsan, “Ebüzziya Tevfik”, Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, C. III, Elvan Yayınları, Ankara 2006, s.1029.
• İslam Ansiklopedisi, “Ebüzziya Mehmed Tevfik”, C. 10, TDV. Yay., İstanbul 1994, s. 377.
• Kara, Abdullah, H. 1297/M. 1880 Senesine ait Salname-i Kameri’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep 2014.
• Karataş, Talat, Salname-i Hadika ve Salname-i Ebüzziya’nın Transliterasyonu, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep 2010.
• Mercanlıgil Gündoğdu, Fahriye, “Ebüzziya Tevfik’in Türk Basımına Getirdiği Yenilikler”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, C. 32, S.1, 1983, ss. 5-10.
• Tansel, F. A., “Ebüzziya Tevfik”, İslam Ansiklopedisi, MEB Yayınları, C. IV, Cüz 29-33, İstanbul 1964, s. 100.
• Ziyad Ebüzziya, “Ebüzziya Mehmet Tevfik”, DİA, C. 10, İstanbul 1964, ss. 374-378
• Ziyad Ebüzziya, “Ebüzziya Tevfik”, TDEA, Dergâh Yayınları, C. II, İstanbul 1977, s. 418.