İSTANKÖY ADASI “HİSARLIK ANTİK KENTİ” KAZISI

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 144 - 167, 31.12.2022

Süleyman Özkan , Arzu Baykara Taşkaya

https://doi.org/10.52735/bellek.1201439

Öz

Cezayir Bahri Sefid Eyaleti’ne bağlı olan İstanköy Adası (Kos), Akdeniz’in en büyük adalarından biridir. Adanın on bine yaklaşan nüfusun yalnızca dörtte biri Müslümandır. Adadaki geçim kaynağı tarım ve denizcilik faaliyetlerdir. İstanköy’ün milattan önceki dönemlere giden tarihi vardır. Özellikle “Hisarlık” olarak bilinen yerde Osmanlı hükümeti kazı çalışmaları için birini aramış; Tübingen hocalarından Doktor Rudolf Herzog’a kazı yapması için belli aralıklarla izin verilmiştir. Rudolf Herzog 1900’den 1904 yılına kadar kazı yapmış, kazı alanına bir bina inşa ederek çıkan hafriyat eserlerini de burada depolamıştır. Kazı alanının devlete ait olması için Hisarlık arazisi satın alınmıştır. Yine devlet kazı sırasında denetimi sağlamak için komiser görevlendirilmiş; Hisarlık harabelerindeki çalışmalar İncirli Karyesi’ne de taşınarak bir müddet devam etmiştir. Özellikle hafriyat çalışmalarının başlamasıyla adanın ileri gelenlerinden oluşan bir meclis kurulmuş, eserlerin istinsah yöntemiyle incelenmesi için Herzog’a her türlü yardım yapılmıştır. Kazı alanından çıkan kıymetli eserler İstanbul’a Müzeyi Hümayun’a yollanmıştır. Kıymetli katkıları için Herzog’a devlet nişan verilmiştir. İstanköy Adası, bu çalışmalardan sonra Avrupalı bilim adamlarının daha fazla ilgisini çekmiş, Hisarlık Harabeleri, Hariciye Nezareti’nden alınan izinle birçok bilim adamının özellikle Almanların geldiği yer haline gelmiştir. 1912’de Rodos’la beraber İtalyanlar adayı işgal etmişler, idareyi ele geçirmelerinin ardından istedikleri gibi birçok kurum üzerinde hâkimiyetlerini kurmuşlardır. Makalemizde Cumhurbaşkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan arşiv belgelerinin izinde İstanköy Adası’ndaki başlayan Hisarlık kazıları ve bu kazının nasıl idame edildiği; bu kazının bitmesiyle ünlenen adanın uğradığı bilim adamı akını, İtalyan işgaliyle adada yaşanan durumun bundan nasıl etkilendiği açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İstanköy adası, kazı, trip

KOS (ISTANKOY) ISLAND "HISARLIK ANCIENT CITY" EXCAVATION

Öz

Kos Island, which was connected to the Eyalet of the Archipelago (Eyālet-i Cezāyir-i Baḥr-i Sefīd in Ottoman Turkish), is one of the largest islands in the Mediterranean. Only a quarter of the island's nearly ten thousand population was Muslim. The main source of livelihood on the island was agriculture and maritime activities. Kos had a history going back to BC. Especially in the place known as “Hisarlık”, the Ottoman government sought someone for excavations; Doctor Rudolf Herzog, one of the teachers of Tübingen, was given permission to excavate at certain intervals. Rudolf Herzog excavated from 1900 to 1904, built a building on the excavation site and stored the excavated artifacts here. Hisarlık land was purchased so that the excavation area belonged to the state. Again, the state commissioner was appointed to ensure supervision during the excavation; the works in the ruins of Hisarlık continued for a while by moving to İncirli Village. Especially with the beginning of the excavation works, a council consisting of the notables of the island was established, and every kind of help was given to Herzog to examine the works by copying method. Precious artifacts from the excavation area were sent to Istanbul to the Imperial Museum (Imperial Museum). For his valuable contributions, Herzog was awarded a state medal. After these studies, Kos Island attracted more attention of European scientists, and Hisarlık Ruins became the place where many scientists, especially Germans, came with the permission of the Ministry of Foreign Affairs (Hariciye Nezareti). In 1912, together with Rhodes, the Italians occupied the island, and after seizing the administration, they established their dominance over many institutions as they wished. In our article, the Hisarlık excavations that started on the island of Kos in the traces of the archive documents in the Presidency Prime Ministry Ottoman Archives and how this excavation was carried out; It has been tried to explain how the influx of scientists, which became famous after the end of this excavation, and how the situation on the island was affected by the Italian occupation.

Anahtar Kelimeler

Kos Island, excavation, trip

Kaynakça

• Bab-ı Ali Evrak Odası BEO, 3266,244929, BEO 1134 – 85043, BEO / 1448 – 108586, BEO / 1175 – 88051 BEO,453,33938, BEO / 1890 - 141719 ,BEO ,2208 - 165562 ,BEO, 1523 – 114181 ,BEO / 2777 - 208224
• Dahiliye Mektubi Kalemi DH.MKT. / 1059 - 46 ,DH, MKT,939,24 DH.MKT. 937 - 51 DH.MKT. 2314 – 5,DH.MKT. / 846 – 22 , DH.MKT. / 1608 - 85 DH.MKT. / 851 - 64 .
• Dahiliye Nezareti (Şifre) DH.ŞFR. / 180 - 80 DH.ŞFR. / 327 – 104 DH.ŞFR. / 343 - 84 Hariciye Nezareti (Tahrirat) HR,TH,331,66