Turizm ve Çevre İlişkisi Kapsamında Konaklama İşletmelerinin Açılması ve İşletilmesine Yönelik Hukuki Düzenlemeler

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 1, 112 - 127, 19.02.2024

Muhammet Nimet Çavuş

https://doi.org/10.58646/bengi.1426815

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de turizme konu olan doğal kaynakların sürdürülebilirliğini sağlamak adına turistik tesislerden konaklama tesislerinin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini literatür çerçevesinde ortaya koymak ve bu olumsuz etkileri en aza indirmek ve/veya ortadan kaldırmak için bu alandaki hukuki düzenlemeleri incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında çalışmada öncelikle ilgili literatür taranmış, Çevre Kanunu, ilgili yönetmelikler, Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Sözleşmeler ve Avrupa Birliği Direktifleri incelenmiştir.
Günümüzde turizm sektörü hızla büyümeye devam eden bir sektördür. Ancak bu büyüme, çevresel sorunları da beraberinde getirmiştir. Konaklama işletmelerinin inşaat ve inşaat sonrası süreçte gürültü, hava, su, toprak kirliliği, katı ve sıvı atıklar gibi birçok çevre sorununun ortaya çıkması muhtemeldir. Bu sorunların en aza indirilmesi ve bu kaynakların korunması hususunda en etkili yollardan biri, devletin getirdiği hukuki yaptırımlardır.
Araştırma sonucunda çevresel sorunları en aza indirmek için turizm sektöründe konaklama tesislerinin kurulmasıdan işletilmesine kadar her süreçte Çevre Kanunu, Turizmi Teşvik Kanunu, Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmelik, Çevre Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Sözleşmeler, Avrupa Birliği Direktifleri gibi hukuki düzenlemelerin güncel hallerinin dikkate alınması gerektiğine vurgu yapılmıştır. Bu kapsamda turistik faaliyetlerin gerçekleştirildiği destinasyonlarda gerek istihdam yaratma gerek bölgeyi tanıtma yoluyla yerel ekonomi canlandırılmaya çalışılırken, doğal kaynakları ve doğanın korunma çabalarını finanse etmek için bütçe sağlanmalıdır. Konaklama işletmelerinde sıvı atık yönetimi ve katı atık yönetimi hususunda yönetmeliklere ve düzenlemelere uyulmalı ve ilgili denetimler gerçekleştirilmelidir. Bununla birlikte konaklama işletmelerinin bulunduğu bölgenin doğal hayatına uyum sağlaması hususunda hassasiyet gösterilmesi, çevresel kaynakların ve kültürel mirasın korunmasını sağlayacak bir arazi kullanım planlamasının yapılması oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Konaklama işletmeleri, Çevresel sorunlar, Hukuki düzenlemeler

Kaynakça

• Akış, S. (1999). Sürdürülebilir turizm ve Türkiye. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 10, 36-46.
• Arat, G., Türkeş, M., Saner, E. (2002). Vizyon 2023: bilim ve teknoloji stratejileri teknoloji öngörü projesi çevre ve sürdürülebilir kalkınma paneli: uluslararası sözleşmeler ön rapor. Ankara: Vizyon 2023.
• Avcı, Z. (2020). Turizm çevre ilişkisinin ekonometrik bir analizi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÇED-İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü Müdürlüğü. (2020). 6. Türkiye Çevre Durum Raporu. Ankara: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Çevre Kanunu. (2006). 2872 sayılı ve 11/08/1983 tarihinde yayımlanan Çevre Kanunu. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2872.pdf adresinden alındı
• Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2017). Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ÇED alanında kapasitesinin güçlendirilmesi için teknik yardım projesi. Ankara: T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevresel Etki Değerlemesi, İzin ve Denetim Müdürlüğü.
• ÇŞB. (2014). ÇED Rehberi-toplu konut ve turizm konaklama tesisleri. ÇED Sektörel Rehberleri. Ankara: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• GhulamRabbany, M., Afrin, S., Rahman, A., Islam, F., Hoque, F. (2013). Environmental effects of tourism. American Journal of Environment, Energy and Power Research, 1(7), 117-130.
• Goodall, B. (1992). Environmental auditing: a tool for assessing the environmental performance of tourism firms. The Geographical Journal, 161(1), 29-37.
• Gündüz, F. (2004). Çevre ve Turizmin sürdürülebilirliği. Planlama Dergisi, 1, 58-66.
• Güneş, G. (2011). Konaklama sektöründe çevre dostu yönetimin önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(20), 45-51.
• Hacıoğlu-Deniz, M. (2009). Sanayileşme perspektifinde kentleşme ve çevre ilişkisi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 19, 95-105.
• Hashimoto, A. (2021). Human rights, development, and tuhe sustainable development goals. A. Hashimoto, E. Härkönen, E. Nkyi içinde, Human Rights Issues in Tourism (s. 60-82). New York: Routledge.
• Kızılırmak, İ. (2011). Dünyada ve Türkiye'deki turizm işletmelerinde çevre korumaya yönelik uygulamalar: amacı ve önemi. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 1-12.
• Korkmaz, H. ve Atay, L. (2017). Otel işletmelerinde yeşil pazarlama ve çevre sertifikalarının değerlendirilmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4), 113-126.
• MBS. (2022). 29/07/2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gaze'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=39647&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden alındı
• Öge, H. S. (2007). Otel işletmeciliğinde çevre yönetimi sistemi uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özçelik, Ö., ve Barut, A. (2017). Uluslararası Çevre Hukukunun gelişmi ve Türkiye'deki atık yönetimi düzenlemeleri ve Türkiye'nin Avrupa Birliği Mevzuatına uyum süreci. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 2(4), 1-12.
• Seyhan, G. ve Yılmaz, B. S. (2010). Sürdürülebilir turizm kapsamında konaklama işletmelerinde yeşil pazarlama: Calista Luxury Resort Hotel. İşletme Fakültesi Dergisi, 11(1), 51-74.
• Solmaz, S. A. (2019). Sürdürülebilir turizm ve Türkiye'de çevre politikaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 1175-1186.
• Tabak, G. (2017). Turistlerin çevre dostu tutumlarının çevreye duyarlı turistik ürün satın alma niyeti üzerine etkisi: Nevşehir ilinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TBB. (2011). Çevre kanunu, su ve atıksu yönetimi ile ilgili yönetmelikler. Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği.
• TÜSİAD. (2012). Sürdürülebilir turizm. İstanbul: Sis Matbaacılık Prom. Tanıtım Hiz. Tic. Ltd. Şti.
• UNWTO. (1980). Manila declaration on world tourism. Madrid: World Tourism Organization.
• UNWTO. (2000). Tourism Highlights 2000. Erişim linki: https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284403745
• UNWTO. (2023). International tourism highlights 2023 edition: the ımpact of covid-19 on tourism (2022-2022). Erişim linki: https://www.e-unwto.org/doi/epdf/10.18111/9789284424986
• Ünalan, D. (1995). Sürdürülebilir turizm gelişmesi ve çevre. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• WTO. (1997). Agenda 21 for the travel and tourism industry: towards environmentally sustainable development. World Trade Organization.