Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları ve Liderlik Stillerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi / Analyzing Physical Education Teachers' Behaviors on Supporting Learner’s Autonomy and Leadership Styles

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 1, 11 - 26, 31.03.2020

Sunacan Bal , Zekai Pehlevan

https://doi.org/10.30655/besad.2020.24

Öz

Araştırmanın genel amacı, ortaokul ve lise beden eğitimi öğretmenlerinin, öğretmen liderlik stilleri ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışlarını cinsiyet, okul türü, mesleki çalışma yılı ve sınıf mevcut grupları değişkenlerine göre incelemektir. Araştırmanın örneklemini kolay ulaşabilir örnekleme yöntemi ile Mersin ilinde ortaokul ve lisede görev yapan 132 beden eğitimi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan beden eğitimi öğretmenlerinin % 41.7’si kadın (n=55), % 58.3’ü erkektir (n=77). Katılımcıların % 70.5’i ortaokulda (n=93) ve % 29.5’i lisede (n=39) görev yapmaktadır. Araştırmaya katılan beden eğitimi öğretmenlerin hizmet süreleri 01-34 yıl arasında değişmektedir. Öğretmenlerin sınıf mevcutları 20-25, 26-35 ve 36 üstü olarak gruplandırılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Öğretmen Liderlik Stilleri Ölçeği” ve “Öğrenen Özerkliğini Destekleme Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde betimsel istatistikler, t-testi, Kruskal Wallis H testi ve Pearson korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Hata payı 0.05 olarak alınmıştır. Analiz sonuçlarına göre; beden eğitimi öğretmenlerinin yarı demokratik liderlik stili sergiledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin öğrenen özerkliğini destekleme davranışlarını gerekli görme düzeyleri sergileme düzeylerinden daha düşüktür. Beden eğitimi öğretmenleri, özerklik desteği alt boyutları arasında en çok değerlendirme süreci desteğini gerekli buldukları ve sergiledikleri görüşündedir. Ayrıca öğretmenlerin cinsiyetlerine, okul düzeylerine ve sınıf mevcut gruplarına göre liderlik stilleri arasında anlamlı bir fark elde edilmemiş; cinsiyet, okul düzeyi ve sınıf mevcut gruplarına göre de öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Beden eğitimi öğretmenlerin öğretmen liderlik stilleri ve öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasında negatif yönlü, mesleki çalışma yılı ve öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasında da pozitif yönlü anlamlı bir ilişki vardır. Araştırma sonuçlarına göre, beden eğitimi öğretmenlerinin yarı demokratik liderlik stiline sahip oldukları ve öğrenen özerkliğini gerekli görme ile sergilemeleri arasında tutarlılık bulunmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğrenen özerkliği, liderlik stilleri, beden eğitimi öğretmeni

Analyzing Physical Education Teachers' Behaviors on Supporting Learner’s Autonomy and Leadership Styles

Öz

The general aim of the study is to examine the behaviors of secondary and high school physical education teachers in teacher leadership styles and behaviors to support learner autonomy according to gender, school type, professional working year and class sizes. The sample of the study consists of 132 physical education teachers working in secondary and high schools in Mersin with the easily accessible sampling method. 41.7% of the physical education teachers participating in the study were female (n= 55) and 58.3% were male (n= 77). 70.5% of the participants were working in secondary school (n= 93) and 29.5% in high school (n= 39). The duration of service of physical education teachers participating in the study ranged between 01-34 years. Class sizes of teachers were grouped as 20-25, 26-35 and 36. “Teacher Leadership Styles Scale” and “Learner Autonomy Support Scale” were used as data collection tools in this study. Descriptive statistics, t-test, Kruskal Wallis H test and Pearson correlation coefficient were used to analyze the data. The margin of error was taken as 0.05. According to the analysis results; it was concluded that physical education teachers displayed semi democratic leadership style (M= 69.79, SD = 3.32). Teachers’ levels of perceiving learner autonomy support behaviors are necessary (M= 1.19, SD=0.55) lower than the display levels (M= 2.20, SD=0.55). Among the sub-dimensions of autonomy support, physical education teachers considered that evaluation process support was the most necessary (M= 1.94, SD = 0.72) and displayed (M= 2.34, SD = 0.73). In addition, teachers' gender [t (132) = 0.61; p> .05], to school levels [t (132) = 0.41; p>.05] and there was no significant difference between leadership styles according to the class sizes (X2 = 1.16, df = 2 p>.05); gender [tNecessity (132)= -0.99, p>.05; tDisplay (132)= -1.55, p>.05], school level [tNecessity (132)= -0.22, p>.05; tDisplay (132)= -1.37, p>.05] and according to the class sizes (X2Necessity = 4.01, df = 2 p>.05; X2Display = 2.98, df = 2 p>.05) also significant learner autonomy support behaviors did not find a difference. There is a significant negative correlation between physical education teachers' leadership styles and learner autonomy support behaviors, while there is a positive correlation between professional working years and learner autonomy support behaviors (p <.05). According to the results of the research, it was determined that physical education teachers had a semi-democratic leadership style and there was no consistency between the necessity and display of learner autonomy.

Anahtar Kelimeler

Learner autonomy, leadership style, physical education teacher

Kaynakça

• Altınkurt, Y. and Yılmaz, K. (2012). Being a female school administrator in Turkey: Views of teachers and administrators. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(4), 2227- 2238.
• Akçil M. ve Oğuz A. (2015). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Öz yeterlik İnancı İle Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 10(11), 1-16.
• Angelle, P. S. and DeHart, C.A. (2011). Teacher perceptions of teacher leadership: examining differences by experience, degree and position. Nass Bulletin, 95(2), 141-160.
• Angelle, P. S., Nixon, T. J., Norton, E. M. and Niles, C. A. (2011). Increasing organizational effectiveness: An examination of teacher leadership, collective efficacy, and trust in schools. Paper presented at the annual meeting of the University Council for Educational Administration, Pittsburgh, PA.
• Arat, M. (2001). Değişimin liderleri. http://www.arguden.net/tr/category/bireysel/degisiminliderleri adresinden alınmıştır. Arseven, A. D. (2001). Alan Araştırma Yöntemi. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 41-61.
• Aydın, H. (2006). Eğitimde Modern ve Postmodern Modeller. Bilim ve Gelecek Dergisi. 3, 60-69. Biggs, J. (1999). Teaching for quality learning at university: What the student does. Open university constructivist approaches in education. Journal of Faculty of Educational Sciences, 40, 41-61.
• Black, A. E. and Deci, E. L. (2000). The effects of instructors' autonomy support and students' autonomous motivation on learning organic chemistry: A self-determination theory perspective. Science Education, 84(6), 740-756.
• Brooks, J. G. and Brooks, M. G. (1993). In Search of Understanding: The Case for Constructivist Classrooms. Alexandria, VA, American Society for Curriculum Development.
• Buckner, K. G. and McDowelle, J. O. (2000). Developing teacher leaders: Providing encouragement, opportunities, and support. NASSP bulletin, 84(616), 35-41.
• Can, N. (2009). Öğretmen liderliği. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, N., Diken, İ. H., Demir, S., Güngör, H. C. ve Ardıç, A. (2011). Sınıfta etkili öğretim ve yönetim. Ankara: Data Yayın Dağıtım.
• Chiu, H. L. W. (2012). Supporting the development of autonomous learning skills in reading and writing in an independent language learning centre. Studies in Self-Access Learning Journal, 3(3), 266-290.
• Çelik, O. B. ve Tamer, K. (2014). Farklı Liderlik Stillerine Sahip Olan Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Davranışlarının İncelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(2), 85-102.
• Deniz, L. ve Hasançebioğlu, T. (2003). Öğretmen liderlik stillerini belirlemeye yönelik bir ölçek çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(17), 55-62.
• Driver, R., Aasoko, H., Leach, J., Mortimer, E. and Scott, P. (1994). Constructing scientific knowledge in the classroom. Educational Researcher, 23 (7), 5-12.
• Ensari, H. (1993). Okul Yöneticilerinin Liderlik Davranışlarının ve Ortamın Öğretmenler Tarafından Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 47-51.
• Er, K. O. (2014). Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi İngilizce Öğretmenliği Anabilim Dalı öğrencilerinin öğrenen özerkliği konusundaki görüşleri. Balıkesir University Journal of Social Sciences Institute, 17(31).
• Ercoşkun, M.H., Bektaş, F. ve Nalçacı, A. (2009). A Study On Teacher Leadership Styles of Teacher Candidates Studying at The Departments of Secondary Education. https://core.ac.uk/download/pdf/153447057.pdf adresinden 10.10.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Finger, J. and Bamford, B. (2010). Sınıf yönetimi stratejileri öğretmen kılavuzu. (Çev. Ed.Turgut Karaköse). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Hasançebioğlu, T. (2002). Öğretmenlerin liderlik stilleri bilgisayar tutumları ve aralarındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Heron, J. (1999). The Complete Facilitator’s Handbook. Kogan Page Ltd.
• Holec, H. (1991). Autonomie De L’apprenant: De L’enseignement A L’apprentissage. Education Permanente, 107, 1-5.
• Hooyman, A., Wulf, G. and Lewthwaite, R. (2014). Impacts of autonomy-supportive versus controlling instructional language on motor learning. Human Movement Science, 36, 190–198.
• Huck, S. W. (2008). Reading statistics and research (5rd edition). New York: Addison Wesley Longman.
• Gömleksiz, M. N. and Bozpolat, E. (2012). Learner autonomy in foreign language learning in elementary school. Journal of World of Turks, 4(3), 95-114.
• Greenlee, J. B. (2007). Building teacher leadership capacity through educational leadership programs. Journal of Research for Educational Leaders, 4(1), 44-74.
• Güllü, M. ve Arslan, C. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin liderlik stilleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 353-368.
• Gülüm, V. ve Bilir, P. (2011). Beden Eğitimi Öğretim Programının Uygulanabilme Koşulları İle İlgili Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Görüşleri. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(2), 57-64.
• Güvenç, E. ve Güvenç, H. (2014). İlköğretim matematik ile fen ve teknoloji öğretmenlerinin sınıf yönetim biçemleri ve özerklik desteği algıları. NWSA-Education Sciences, 9(3), 311-322.
• İlgar, L. (2000). Eğitim Yönetimi, Okul Yönetimi, Sınıf Yönetimi. (2. Basım). İstanbul: Beta Basım.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karabağ Köse, E. (2018). Sınıf Yönetimi. Ayşe Ottekin Demirbolat (Ed.). Değişim Sürecinde Lider Öğretmen Olmak, Pegem Akademi, Ankara.
• Katyal, K. R. and Evers, C. W. (2004). Teacher leadership and autonomous student learning: Adjusting to the new realities. International Journal of Educational Research, 41(4-5), 367-382.
• Kıranlı, S. (2013). Teachers' and school administrators' perceptions and expectations on teacher leadership. International Journal of Instruction, 6(1), 179-194.
• Koçel, T. (1989). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Kozak, M. (2017). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları İle Mesleki Öz-Yeterlik Algıları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve motivasyon teorileri: Kuramsal bir çerçeve. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 86-115.
• Lieberman, A. and Friedrich, L. (2007). Teachers, writers, leaders. Educational Leadership, 65(1), 42-47.
• Maxwell, J.C. (2003). Real leadership: The 101 collection what every leader needs to know. Nashville. TN: Thomas Nelson Inc.
• McGregor, D. (1970). Theory X and theory Y. Organization Theory, 358-374.
• McGarry, D. ( 1995). Learner Autonomy 4: The Role of Authentic Texts. Dublin. Authentik.
• Memişoğlu, S. P. ve Çakır, M. (2015). Öğretmenlerin liderlik stilleri ile sınıf içi öğretmen davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 10, 15.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2006). Beden Eğitim Öğretmeni Özel Alan Yeterlilikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, 2590 Sayılı Tebliğler Dergisi.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Beden Eğitimi ve Spor Dersi Öğretim Programı (Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.
• Moore, K. D. (2001). Classroom teaching skills. New York: Mc Graw Hill
• Oğuz, A. (2013a). Öğrenen özerkliğini destekleme ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2177-2194.
• Oğuz, A. (2013b). Öğretmenlerin Öğrenen Özerkliğinin Desteklenmesini İlişkin Görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10 (1), 1-26.
• Oğuz, A., Altınkurt, Y., Yılmaz, K. ve Hatipoğlu, S. (2014). Öğretmenlerin Eğitim İnançları İle Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. Turkish Journal of Educational Studies, 1(1).
• Olsen, D. G. (1999). Constructivist Principles of Learning and Teaching Methods. Education, 120 (2), 347-355.
• Özcan, G. ve Mirzeoğlu, A. D. (2014). Beden Eğitimi Öğretim Programına İlişkin Öğrenci, Veli ve Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 98-121.
• Özkal, N. (2014). Sense of professional self-efficacy beliefs and learner autonomy support behaviour of middle school teachers. The Anthropologist, 18(2), 575-581.
• Özkal, N. ve Demirkol, A. Y. (2014). Öğrenen özerkliğinin desteklenmesinin gerekliliğine ve sergilenmesine ilişkin öğretmen görüşleri. NWSA-Education Sciences, 9(3), 293-310.
• Öztürk, İ. H. (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretmenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 271-299.
• Perlman, D. and Webster, C. A. (2011). Supporting student autonomy in physical education. Journal of Physical Education, Recreation & Dance, 82(5), 46-49.
• Reeve, J. (2009). Why teachers adopt a controlling motivating style toward students and how they can become more autonomy supportive. Educational Psychologist, 44(3), 159–175.
• Reeve, J., Bolt, E. and Cai, Y. (1999). Autonomy supportive teachers: How they teach and motivate students. Journal of Educational Psychology, 91(3), 537-548.
• Reeve, J. and Tseng, C. M. (2011). Cortisol reactivity to a teacher’s motivating style: The biology of being controlled versus supporting autonomy. Motivation and Emotion, 35(1), 63-74.
• Ryan, R. M. and Deci, E. L. (2000). Self-determination Theory and the Facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development, and Well-Being. American Psychologist, 55 (1), 68-78.
• Sanli, E. A., Patterson, J. T., Bray, S. R. and Lee, T. D. (2013). Understanding self-controlled motor learning protocols through selfdetermination theory. Frontiers in Psychology, 3.
• Scharle, A. and Szabo, A. (2000). Learner Autonomy A Guide to Developing Learner Responsibility. United Kingdom, Cambrige University Press.
• Seçgel, N. (2005). Müzik öğretmenlerinin liderlik stilleri. Yayınlanmamıș Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Sierens, E., Vansteenkiste, M., Goossens, L., Soenens B. and Dochy, F. (2009). The synergistic relationship ofmperceived autonomy support and structure in the prediction of self-regulated learning. British Journal of Educational Psychology, 79, 57-68.
• Spigner-Littles, D. and Anderson, C. E. (1999). Constructivism: A Paradigm for Older Learners. Educational Gerontology, 25(3), 203-209.
• Şendur, E. P. (1999). Sınıf atmosferi ve öğrenci güdüsü. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Topkaya, İ. (2007). Hareket Beden Eğitimi ve Spor Öğretiminde Öğrenme ve Öğretimin Temelleri. Nobel Yayınları, Ankara.
• Tevruz, S., Artan, İ. ve Bozkurt, T. (1999). Davranışlarımızdan seçmenler (örgütsel yaklaşım). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Uşun S., Yakar A. ve Kahya O. (2017) Sınıf Öğretmenlerinin ve Ortaokul Branş Öğretmenlerinin Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışlarının İncelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 5: 72-81
• Üstünoğlu, E. (2009). Dil öğrenmede özerklik: Öğrenciler kendi öğrenme sorumluluklarını üstlenebiliyorlar mı?. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 148-169.
• Yager, R. E. (1991). The Constructivist Learning Model towards Real Reform in Science Education. The Science Teacher National Science Teachers Association, 58 (6), 52-57.
• Yılmaz, K., Oğuz, A. ve Altınkurt, Y. (2017). Öğretmenlerin liderlik davranışları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 659-675.
• Yiğit, Y., Doğan, S. ve Uğurlu, C. T. (2013). Öğretmenlerin öğretmen liderliği davranışlarına ilişkin görüşleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(2), 93-105.
• Yurtseven, G. Ö. ve Özaydınlık, K. B. (2018). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları ve Denetim Odağı Eğilimleri. İlköğretim Online, 17(4).
• Wang, P. (2011). Constructivism and Learner Autonomy in Foreign Language Teaching and Learning: To What Extent Does Theory Inform Practice?. Theory and Practice in Language Studies, 1(3), 273-277.
• Wulf, G., Chiviacowsky, S. and Cardozo, P. L. (2014). Additive benefits of autonomy support and enhanced expectancies for motor learning. Human Movement Science, 37, 12–20.
• Wulf, G., Chiviacowsky, S. and Drews, R. (2015). External focus and autonomy support: two ımportant factors in motor learning have additive benefits. Human Movement Science, 40, 176–184.
• Wulf, G., Freitas, H. E. and Tandy, R. D. (2014). Choosing to exercise more: Small choices increase exercise engagement. Psychology of Sport and Exercise, 15, 268–271.