Platon’da İdea-Tikel İlişkisi: Episteme vs Doksa

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 2, 285 - 300, 30.06.2015

Abdullah Demir

Öz

Bu çalışmada Platon’un bilgi konusundaki yaklaşımını episteme-doksa ayrımı
üzerinden incelemeye çalıştık. Bu incelemenin öncelikle Platon söz konusu olduğunda
akla ilk gelen kavramlardan olan İdeaların serimlenmesi ve onların tikellerle ilişkisi
bağlamında ele alınması gerektiğini düşünüyoruz. Özellikle Parmenides ve sonraki
diyaloglarda ideaların tikellerle olan ilişkilerindeki zorlukları giderme üzerine bir
yoğunlaşma söz konusudur. Bu çalışmada ideaları ve ideaların Platon felsefesindeki
yerini ihmal etmeden; Platon epistemolojisi açısından episteme-doksa ayrımındaki doksa
kavramının Platon için ne ifade ettiğini anlamaya çalıştık. Son dönem diyaloglarından
olan Theaitetos’ta Platon’un dış dünya nesnelerinden hareketle, idealara başvurmadan
bilgi nedir? Soruşturmasını yaptığını ve “bilgi nedir”den ziyade bilginin ne olmadığını bize
gösterdiğini söyleyebiliriz. 

Anahtar Kelimeler

Platon, Episteme, Doksa, Bilgi, Sanı, İdealar

Kaynakça

• Akarsu, Bedia, Ahlak Öğretileri I. Mutluluk-Ahlakı, 2.bs., İstanbul, İ.Ü.E.F., 1970.
• Aristoteles, Metafizik, Çev. Prof. Dr. Ahmet Arslan, 2.bs., İstanbul,Sosyal Yayınlar, 1996.
• Berchman, m. robert-Neusner, Jacob, Platonisms: Ancient Modern And Postmodern, Brill, Leiden-Boston, 2007.
• Brun Jean, Platon ve Akademia, çev: İsmail Yerguz, Ankara, Dost Kitabevi, 2007. Burnet, John, Early Greek Philosophy, 3rd. Edition, A&C
• Black, London, 1920. Cevizci, Ahmet, İlkçağ Felsefesi Tarihi, 3.bs., Bursa, Asa Kitabevi, 2001.
• ___, Felsefe Sözlüğü, İstanbul, Paradigma yay., 2010.
• ___, İdealar Kuramı, Platon’un Felsefesi Üzerine Araştırmalar, İstanbul, Gündoğan, Yay., 1999.
• Cherniss, H.F., “The Philosophical Economy of Theory of Ideas” American Journal of Philology, VL. L. VII, 1936.
• Colter, robert Steven, Plato’s Theory of Knowledge in the Theaetetus and Republic, Northwestern Universtiy, for the degree Doctor of Philosophy, Illinois, 2001.
• Cornford, F.m., Plato and Parmenides, routledge and Kegan Paul, London, 1969.
• ___, Platon’un Bilgi Kuramı, çev: Ahmet Cevizci, Ankara, Gündoğan Yay., 1989.
• Cross and Wozzley A.D., Plato’s Republic, A Philosophical Commentary, macmillan, London, 1964.
• Çetinkaya, Bayram Ali, İlkçağ Felsefesi Tarihi, İstanbul, İnsan Yay., 2011.
• Deniz, m. Fatih, Grek ve İslam Düşüncesinde Akıl Paradigmasının Oluşumu, muğla Üniv., Sosyal Bil. Enst., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Field, G.C., The Philosophy of Plato, Oxford University Press, London, 1961.
• Francis, E. Peter, Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, çev: Hakkı Hünler, İstanbul, Paradigma yay., 2004.
• Gerson, P. Lloyd, Ancient Epistemology, New York, Camgridge University Press, 2009. Gunnar, -Nils Gilce, Antik Yunan’dan Modern Döneme Felsefe Tarihi, çev: Emrullah Akbaş, Şule mutlu, Üniversite Kitabevi, İstanbul, 1999.
• Guthrie, W.K.C., A History of Greek Philosophy, The Later Plato and the Acedemy Vol. III., Cambridge University Press, London, 1975.
• ___, A History of Greek Philosophy, The Later Plato and the Acedemy Vol. IV., Cambridge University Press, London, 1975.
• Hardie, W.F.r., A Study in Plato, Oxford At The Clarendon Press, 1936.
• Havelock, Erıc A., Preface To Plato, The Belknap Press of Harward Universtiy Press, Cambridge, massachusetts and London, ts.
• Kerferd, G.B., Plato’s Account of The Relativism of Protagoras, The Durham University Press, Journal, 1949.
• Kranz, Walter, Antik Felsefe, Metinler ve Açıklamalar, çev. Suad Y. Baydur, Sosyal Yay., İstanbul, 2006.
• Perelmuter, Zeev, Doxa versus Episteme: A Study in Aristotle’s Epistemology and Scientific Thought, University of Toronto, 2002.
• Platon, Sokrates’in Savunması, çev: Teoman Aktürel, 8.bs., İstanbul, remzi Kitabevi, 2011.
• ___, Gorgias, çev: melih Cevdet Anday, 8.bs., İstanbul, remzi Kitabevi, 2011.
• ___, Menon, çev: Adnan Cemgil, 8.bs., İstanbul, remzi Kitabevi, 2011.
• ___, Kratylos, çev: Teoman Aktürel, 8.bs., İstanbul, remzi Kitabevi, 2011.
• ___, Kriton, çev: Tanju Gökçöl, 8.bs., İstanbul, remzi Kitabevi, 2011.
• ___, Kharmides, çev: Tanju Gökçöl, 8.bs., İstanbul, remzi Kitabevi, 2011.
• ___, Meneksenos, çev: İrfan Şahinbaş, İstanbul, Sosyal Yay., 2001.
• ___ Philebos, çev: Furkan Akderin, İstanbul, Say Yay., 2013.
• ___ Lakhes, çev: Tanju Gökçöl, İstanbul, 8.bs., remzi Kitabevi, 2011.
• ___ Lysis, çev: Tanju Gökçöl, İstanbul, 8.bs., remzi Kitabevi, 2011.
• ___ Protagoras, çev: Tanju Gökçöl, İstanbul, 8.bs., remzi Kitabevi, 2011.
• ___ Devlet Adamı, çev: Furkan Akderin, İstanbul, Say Yay., 2011.
• ___ Kritias, çev: Erol Güney-Lütfi Ay, İstanbul, Sosyal Yay., 2001.
• ___ Minos, çev: Hamdi Varoğlu, İstanbul, Sosyal Yay., 2001.
• ___ Mektuplar, çev: Furkan Akderin, İstanbul, Say Yay., 2011.
• ___ Epinomis, çev: Adnan Cemgil, İstanbul, Sosyal Yay., 2001.
• ___ Alkibiades I-II, çev: Furkan Akderin, İstanbul Say Yay., , 2010.
• Platon, Devlet, çev: S. Eyüboğlu ve m.A. Cimcoz, İstanbul,İşbankası Kültür Yay., 2011.
• Plato, Euthypron, Plato Complete Works, edit. D.S. Hutchinson, Hackett Publishing, Cambridge, 1997.
• Platon, Euthyphron (Dindarlık Üzerine), çev: Güvenç Şar, Kabalcı Yay., 2011.
• ___ Ion Şiir Üzerine, çev: Nihal Petek Boyacı, İstanbul, Kabalcı Yay., 2011.
• ___ Kriton, çev: Filiz Öktem-Candan Türkkan, 2. Basım, İstanbul, Kabalcı Yay., 2011.
• ___ Küçük Hippias, çev: Furkan Akderin, İstanbul, Say Yay., 2011.
• ___ Parmenides, çev: Sa et Babür, İstanbul, İmge Kitabevi, 2001.
• ___ Phaidros, çev: Hamdi Akverdi, Ankara, m.E.B., 1997.
• ___ Timaios, çev: Erol Güney, Lütfi Ay, İstanbul, Cumhuriyet, 2001.
• ___ Symposion, çev: Eyüp Çoraklı, İstanbul, Kabalcı Yay., 2007.
• ___ Sofist, çev: Ö. Naci Soykan, İstanbul, remzi Kitabevi, 2011.
• ___ Theaitetos, çev: macit Gökberk, İstanbul, 11.bs.,remzi Kitabevi, 2011.
• Robinson, richard: Plato’s Earlier Dialectic, 2. Baskı, Oxford Clarendon Press, 1996.
• Ross, David, Aristoteles, çev: Ahmet Arslan, İstanbul, Kabalcı Yay., 2011.
• Taylor, A.E., Plato The man and His Work, Butler & Tanner Ltd., Frome and London, 1966.
• Taylor, C.C.W., History of Philosopy From The Beginning to Plato, routledge Press, New York, 1997.
• Tunalı, İsmail, Grek Estetiği, 3.bs., İ.Ü.E.F. Yay., 1976.
• Turgut, İhsan, Platon’un Son Dönem Felsefesinde Bilgi Sorunu (Theaitetos’un Yeni Bir Yorumu), Bilgehan matbaası, İzmir, 1992.
• ___: “Platon’da Bilgi Türleri”, A.Ü.İ.F. Dergisi Cilt, XXII, 1978, Ankara.
• Zeller, Eduard, Grek Felsefesi Tarihi, çev: Ahmet Aydoğan, İstanbul, Say Yay., 2008.