Ma’bed el-Cühenî’nin Rivayetleri Üzerine Bazı Mülahazalar -Tahriç-Sened Özelinde-

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 77 - 106, 22.06.2018

Macit Demirer

Öz

Tâbiînden olan Mab’ed el-Cühenî İslâm düşünce tarihinde ilk muhâliflerden birisi

olarak kabul edilmektedir. Onun böyle kabul edilmesinde özellikle kaderi inkâr ettiği

yönündeki fikir önemli bir yer tutar. Ona isnad edilen bu fikir asırlarca gündemdeki yerini

korumuş ve Ma’bed el-Cühenî dendiğinde ilk akla gelen onun bu yönü olmuştur. Nedense

onun rivayetlerinin olup olmadığı, hangi sahâbî veya tâbiînden rivayette bulunduğu,

rivayetlerinin sıhhat durumlarının neler olduğu, rivayetlerinin genel olarak hangi

konuları içerdiği vb. hususlar ise pek gündeme gelmemiştir. Oysa ilk devirde, sahâbînin

çoğunun hayatta olduğu bir zaman diliminde yaşaması, birçok sahâbî ve tâbiîn ile

görüşmesi, devlet yöneticileri ile yakın bir ilişki içerisinde olması ve aynı zamanda

toplum nezdinde tanınan birisi olması onun rivayetlerinin önemini artırmaktadır. Onun

rivayetlerinin tespitinde sadece hadis kaynakları ile yetinilmemiş, tarih ve tabakât

kitaplarından da istifade edilmiştir. Bu makalede ona ait olduğu tespit edilen rivayetlerin

kimlerden nakledildiği ve ne tür rivayetler olduğu belirlenmiş olup ayrıca onların sıhhat

durumlarına senet açısından işaret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ma’bed el-Cühenî, sahâbe, hadis, râvî, rivâyet

Kaynakça

• Zehebî, Ebû Abdillah, Muhammed b. Ahmed, Mîzânü’l-İ’tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, 4 cilt, thk. Ali Muhammed Bicâvî, Beyrut: Dâru’l-Marife, 1382/1963.