Muhtasar Metinlerin Hanefî Literatürü İçindeki Yeri

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 151 - 156, 22.06.2018

Orazsahet Orazov

Öz

İslâm literatür alanında fıkıh adına yapılan çalışmalar, özellikle Hanefî mezhebi

bağlamında hiç de küçümsenmeyecek kadar büyüktür. Çalışma konusu olan muhtasar

eserler mezhep içi fıkhî literatürün önemli kısmını oluşturmaktadır. Hanefî külliyatı

içerisinde hicri IV. asrın ilk yarısında telif edilmeye başlayan ilk muhtasar eserleri, mezhepte

itibarlı metinler anlamına gelen muteber metinler takip ederken, benzeri çalışmalar

günümüzde ilmihal eserler olarak istifadeye sunulmaktadır. İslâmî vecibeleri özlü bir

şekilde ele alarak öğreten söz konusu muhtasar eserler, âlimlerin bırakmış olduğu paha

biçilmez ilmî bir mirastır. Hanefî ulemasının –özellikle Muteahhirîn fakîhlerinin- yoğun

olarak mesaisini harcadığı sözü edilen telifler, muhtelif türde çalışmalara konu olmuş,

mezhebin en muteber kitapları arasında yer almıştır. Bu metinler, asırlarca medreselerde

okutulmuş, kadılar tarafından el kitabı olarak kullanılmış, Müslüman çoğunluğun

günlük dini vecibelerini kolayca ifa edebilmeleri ve karşılaşılan fıkhi problemleri vuzuha

kavuşturmaları için birinci elden kaynaklık etmiştir. Bu cümleden olarak çalışmada,

Hanefî mezhebi literatürü içerisinde belli başlı ilk dönem ve son dönem muhtasar eserlerin

müelliflerinin kısa biyografi bilgileri yanında, bu eserlerin ayrı bir sınıfa tabi tutulmaları,

önemi ve bazı özellikleri hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hanefî, Muhtasar, Mutûn-i selâse, Mutûn-i erbaa, Mutûn-i sitte

Kaynakça

• Mevsilî, Ebu’l-Fazl Mecduddin. İhtiyâr li talîli’l-Muhtâr. thk. Ali Abdülhamid Ebü’l-Hayr, Muhammed Vehbi Süleyman. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l-Hayr, 1998/1419.