Mikdâd b. Amr’ın İslâm Tarihi’ndeki Yeri

Mevlüt Poyraz

Araştırma Makalesi

Mikdâd b. Amr’ın İslâm Tarihi’ndeki Yeri

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 30, 15.06.2019

Öz

Bu araştırma; meşhur sahâbî Mikdâd b. Amr’ın (el-Esved) Hz. Peygamber (s) ve
Râşid halifeler döneminde gerçekleşmiş siyasi ve askeri faaliyetlerdeki konumunu ele
almaktadır.

Mikdâd b. Amr, M. 585 yılında Hadramevt’te dünyaya geldi. Gençliğinde işlediği bir
cinayet yüzünden Mekke’ye kaçtı ve burada evlatlık olarak yaşamını sürdürdü. Bu sırada
Hz. Peygamber’in (s) İslâm’a davetini kabul etti. Habeşistan’a göç eden Müslümanlar
arasındaydı. Hz. Peygamber’in (s) Medine’ye hicret iznini duyunca Mekke’ye geldi ve
buradan Medine’ye hicret etti. “Resûlullah’ın süvarisi” lakabıyla anılan Mikdâd b. Amr,
katıldığı bazı seriyyelerin yanı sıra Hz. Peygamber’in (s) katıldığı tüm askeri ve siyasi
faaliyetlerde onun yanında bulundu. Râşid halifeler dönemindeki siyasi ve askeri
faaliyetlerde de yer alan Mikdâd b. Amr, halife seçimi, Yermük savaşı, Suriye, Mısır, Kıbrıs
ve İfrikiyye’nin fethinde İslâm ordusunda bulundu. Hz. Osman’ın hilâfeti döneminde
yetmiş yaşındayken Medine’de vefat etti (33/653).

Anahtar Kelimeler

slâm Tarihi, Sahâbî, Mikdâd b. Amr, Muhâcir, Cihad

Kaynakça

Algül, Hüseyin. “Gâbe Gazvesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13: 267-268. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. Altun, İsmail. Mekke Müslümanlarının Habeşistan’a Hicreti. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1996. Arslan, Ali. Büyük Kur’an Tefsiri. İstanbul: Arslan Yay.,1984. Aşık, Nevzat. “Abdullah b. Târık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 138-139. İstanbul: TDV Yayınları, 1988. Aycan, İrfan. “Nadr b. Hâris”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 280-281. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. Begavî, Ebû’l-Kâsım Abdullah b. Muhammed b. Abdulazîz el-Begavî. Mu‘cemu’s-Sahâbe. Thk. Muhammedü’l-Emîn b. Muhammed Mahmûd Ahmed el-Çeknî. Kuveyt: Mektebetü Dârû’l-Beyân, 1421/2000. Bâşa, Abdurrahman Re’fet, Halîd Muhammed Halîd, Abdülazîz Şennavî, Sahâbe Hayatından Tablolar. Trc. Taceddin Uzun. 3 Cilt. Konya: Uysal Kitabevi, ts. Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ, Ensâbü’l-Eşrâf. Thk. Muhammed Hamidullah. 13 Cilt. Dârü’l-Maarif, ts. Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-Beyhakī. Delâ’ilü’n-nübüvve ve Ma‘rifeti Ahvali Sâhibi’ş-Şerîa. Tahric: Abdü’l-Mu‘tî Kal‘acî, 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts. Bozkurt, Nebi. “Hâtıb b. Ebû Beltea”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16: 444-445. İstanbul: TDV Yayınları, 1997. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl, Tam Metin Sahîh-i Buhârî. Trc. Konyalı Mehmet Vehbi. 4 Cilt. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1993. Efendioğlu, Mehmet. “Muhriz b. Nadle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31: 45. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. Ertürk, Mustafa. “Mikdâd b. Amr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 49-50. İstanbul: TDV Yayınları, 2005. Fârûk, Ahmed. Eshâb-ı Kirâm. Yay. Hazırlayan: Hüseyin Hilmi Işık. İstanbul: Hakîkat Kitâbevi, 2017. Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr Halîfe b. Hayyât b. Halîfe, Târihu Halîfe b. Hayyât. Trc. Abdulhalik Bakır. Ankara, 2001. Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. Trc. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyan Yayınları, 2004. İbn Abdülber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî, el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb, Tahric: Âdil Mürşid, Amman: Dârü’l- A‘lâm, 1423/2002. İbn Abdülhakem, Ebü’l-Kāsım Abdurrahmân b. Abdillâh b. Abdilhakem, Fütûhu Mısr ve Ahbâruha. Thk. Muhammed el-Hacîrî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1416/1996. İbnü’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, el-Muntazam fî târîhi’l-mülûk ve’l-ümem. Thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ-Mustafa Abdulkâdir Atâ. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye,1412/1992. Mikdâd b. Amr’ın İslâm Tarihi’ndeki Yeri Journal of Theology Faculty of Bulent Ecevit University, Vol. 6, No. 1, 2019 27 Mevlüt POYRAZ 28 İbnü’l-Cevzî, Abdurrahman. Ashâbın Dilinden Peygamberimizin Hayatı. Trc. Taceddin Uzun. Konya: Uysal Kitabevi, 1992. İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekr Abdullāh b. Muhammed b. Ebî Şeybe, Kitâbü’l-Meġāzî. Thk. Abdülazîz b. İbrâhîm el-Ömerî. Riyad: Dâru’l-İşbiliyye, 1430/1999. İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed, el-Kâmil fi’t-Târih Tercümesi. Trc. M. Beşir Eryarsoy-Ahmed Ağırakça. 12 Cilt. İstanbul: Bahar Yayınları, 1987. İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed, Üsdü’l-ġābe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Thk. Ali Muhammed Mu‘avvîz, Âdîl Ahmed Abdülmevcûd. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l- İlmiyye, ts. İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer Şihâbuddîn el-Askalânî, Tehzîbü’t-Tehzîb. Thk. İbrahim Zeybek-Âdil Mürşid. 4 Cilt. Müessesetü’r-Risale ts. İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer Şihâbuddîn el-Askalânî, el-İsâbe fî temyîzi’s- sahâbe. 8 Cilt. Mısır: ts. İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed, Kitâbü’l-İber ve Divânü’l- Mübtede-i ve’l-Haber fî Eyyâmi’l-Arab ve’l-Acem ve’l-Berber ve Men Âsâruhum min Zevi’s- Sultâni’l-Ekber. Thk. Halil Şehade-Süheyl Zekkâr. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1421/2001. İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm b. Ebî Bekr b. Hallikân, Vefeyâtü’l-a‘yân ve Enbâu Ebnâi’z-Zamân. Thk. İhsan Abbas. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts. İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm, Cevâmi’u’s-sîre. Nşr. İhsan Abbas, Nâsırüddin el-Esed. Trc. M. Salih Arı. İstanbul: Çıra Yayınları, 2004. İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm, Hz. Muhammed’in Hayatı. Trc. İzzet Hasan-Neşet Çağatay. 4 Cilt, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1971. İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr, Zâdü’l-me’âd. Trc. Şükrü Özen. 6 Cilt. İstanbul: İklim Yayınları,1998. İbn Kesir, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye. Trc. Mehmet Keskin. 14 Cilt. Ankara: Çağrı Yayınları, ts. İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî, Muhtasaru Târîhi Dımaşk li İbni’l-Asâkîr. Thk. Me’mun es-Sağaracî. 25 Cilt. Dımaşk: Dârû’l-Fikr, 1409/1989. İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib, et-Tabakātü’l-kübrâ. Thk. Ali Muhammed Ömer. 13 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1421/2001. İbnü’l-Verdî, Zeynûddîn Amr b. Muzaffer eş-Şehir. Târîhu İbnü’l-Verdî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996. İmam Gazzâlî. İhyâu Ulûmiddîn. Trc. Ahmed Serdaroğlu. 4 Cilt. İstanbul: Bedir Yayınevi, ts. Kandehlevi, Muhammed Yusuf. Hayatu’s-Sahâbe. Trc. Ali Arslan. 4 Cilt. İstanbul: Metin Yayın Dağıtım, 1993. Kandemir, M. Yaşar. “Hübeyb b. Adî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 266-267. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. Köksal, M. Asım. İslâm Tarihi. İstanbul: Köksal Yayıncılık, ts. Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekr el-Kurtubî. el-Camiu li-Ahkami’l- Kur’an. Trc. M. Beşir Eryarsoy. İstanbul: Buruç Yay., 1996. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 2019
Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Kinde-Benî Kinde”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 37-38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002. Mûsâ b. Ukbe. el-Meġāzî. Tahric: Muhammed Bakşîş Ebû Mâlik. Fas: Câmiatü İbn Zühr, 1994. Numânî, Mevlânâ Şiblî. Sîretü’n-Nebî-Son Peygamber Hz. Muhammed, Trc. Yusuf Karaca. İstanbul: İz Yayıncılık, 2005. Özaydın, Abdulkerim. “Behrâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5: 356. İstanbul: TDV Yayınları, 1992. Said Havva. el-Esas Fi’s-Sünne-Hadislerle İslâm Tarihi. Trc. M. Ahmed Varol. 7 Cilt. İstanbul: Hikmet Neşriyat,1989. Sallâbî, Ali Muhammed Muhammed. Siyer-i Nebî. Trc. Mustafa Kasadar- Sadullah Ergin- Şerafettin Şenaslan. 2 Cilt. İstanbul: Ravza yayınları, 2009. Sallâbî, Ali Muhammed Muhammed. I. Halife Hz. Ebû Bekir. Trc. Şerafettin Şenaslan-Faruk Aktaş. İstanbul: Ravza Yayınları, 2009. Sallâbî, Ali Muhammed Muhammed. Mü’minlerin Emiri Hz. Ömer. Trc. Mehmet Akbaş. İstanbul: Ravza Yayınları, 2008. Sallâbî, Ali Muhammed Muhammed. III. Halife Hz. Osman. Trc. Mehmet Akbaş. İstanbul: Ravza Yayınları, 2009. Semhûdî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Abdillâh b. Ahmed b. Alî el-Hasenî es-Semhûdî, Vefâ’ü’l-vefâ bi-ahbâri dâri’l-Mustafâ, thk. Kāsım es-Sâmiriyyi. 5 Cilt. Mekke: Müessesetü’l-Furkân li’t-Turâsi’l-İslâmî, ts. Şakir, Mahmud. Hz. Âdem’den Bugüne İslâm Tarihi. Trc. Ferid Aydın. 8 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, ts. Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Milletler ve Hükümdarlar Tarihi. Trc. Zakir Kadiri Ugan-Ahmet Temir. 5 Cilt. İstanbul: Meb Yayınları, 1992. Tertip Heyeti: Türkiye Gazetesi Yayınları Ansiklopedi Grubu. Eshâb-ı Kirâm. İstanbul: İhlas Gazetecilik A.Ş., 2004. Ünal, Hüseyin. Mikdâd b. Esved’in Hayatı ve Rivayetleri. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, 2011. Üzüm, İlyas. “Hüsniyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19: 34-35. İstanbul: TDV Yay. 1999. Watt, W. Montgomery. Hz. Muhammed Mekke’de, Trc. M. Rami Ayas-Azmi Yüksel. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları,1986. Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâkıd. Hz. Peygamber’in (s) Savaşları (Kitâbü’l- Meğâzi). Trc. Musa K. Yılmaz. İstanbul: İlk Harf Yay. 2014. Ya‘kūbî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Ebî Ya‘kūb İshâk, Târîhu’l-Ya’kūbî. (el-Mektebetü’ş-Şâmile. 3.28: Matbû olmayıp programa uygun sayfa numarası içerir). Yiğit, İsmail.“Tebük Gazvesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40: 228-230. İstanbul: TDV Yayınları, 2011. Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân, İslâm Târihi. trc. Muzaffer Can. 6 Cilt. İstanbul: Cantaş Yayınları, 1996. Mikdâd b. Amr’ın İslâm Tarihi’ndeki Yeri Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ’. Thk. Şuayb el-Arnaûd-Hüseyin el-Esed, 3. Baskı. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1405/1985. Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd ez-Ziriklî, el-A‘lâm: Kamûsü terâcim li-eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ min’el-Arab ve’l-müstarebîn ve’l-müsteşrikın. 8 cilt. 15. Baskı. Beyrut: Dârü’l-Ulûmi’l-Melâyîn, 2002.

Toplam 2 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Mevlüt Poyraz 0000-0002-8832-248X
Yayımlanma Tarihi	15 Haziran 2019
Gönderilme Tarihi	5 Mart 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2019 Cilt: 6 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD	Poyraz, Mevlüt. “Mikdâd B. Amr’ın İslâm Tarihi’ndeki Yeri”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (Haziran 2019), 1-30.