GENÇLERDE DİNDARLIK VE MODERNLEŞME ALGISI: SİVAS CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 519 - 542, 15.12.2020

Mustafa Mücahit , Esra Yıldırım

https://doi.org/10.33460/beuifd.802090

Öz

Bu araştırma üniversite gençliğinin dindarlık ve modernleşme algıları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktır. İlişkisel tarama modelinin benimsendiği araştırma Sivas Cumhuriyet Üniversitesinde okuyan 396 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar Kolayda Örnekleme Tekniği ile belirlenmiştir. Araştırmada Dindarlık Eğilim Ölçeği (Cirhinlioğlu, 2006) ile Modernleşme Ölçeği (Cirhinlioğlu, Ok ve Cirhinlioğlu, 2013) kullanılmıştır. Verilerin analizinde Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Bulgulara göre, öğrencilerin dindarlık ve modernlik algıları yüksektir. İçsel dindarlık düzeyleri yüksek olan gençler, modernlik boyutunda en yüksek puanı liberallik ve plan-düzen’den en düşük puanı ise doğum kontrol ve bilime inanma alt boyutlarından almışlardır. Genel olarak dindarlık ile modernlik arasında negatif yönlü orta düzeyde bir ilişki söz konusudur. Bulgular literatür eşliğinde tartışılmıştır. Modernleşmenin öne sürdüğü gibi insanlığın bilim ve teknolojiyle daha mutlu bir yaşam süreceği fikri gerçekleşmemiştir. Sosyal adaletsizlik, yoksulluk, bireyselcilik, yabancılaşma, batı toplumlarının kendi çıkarları için dünyanın geri kalanını sömürmesi, maddeciliğin ön planda olması vb. nedenler, dini değerlerin halen insan yaşamında önemli bir yer edinmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu araştırma, gençliğin hem dindarlık hem de modernite değerlerini benzer düzeyde benimsediğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Üniversite, Gençler,, Dindarlık,, İçsel ve dışsal dindarlık, Modernlik

Kaynakça

• A. Shatara. İslam ve Modernite Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
• Ağırman, C. Dünya-Ahiret- Dengesinde Zenginlik ve Yoksulluk. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007. Akdoğan, A. Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Geçişte Dini Hayat, İstanbul: Rağbet Yayıncılık, 2002.
• Allport, G. W. - Ross, J. M. Personal Religious Orientation and Prejudice. In Person in Psychology: Selected Essays. Boston: Beacon Press, 1967.
• Allport, G. W. The Person in Psychology: Selected Essays. Boston, 1968.
• Altun, F. Modernleşme Kuramı: Eleştirel Bir Giriş. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2002.
• Aron, R. Sosyolojik Düşüncenin Evreleri. çev. K. Alemdar. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2010.
• Arslan, M. “Popüler Dindarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3/1 (2003), 97-116.
• Atay, H., vd., İslam Gerçeği. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1995.
• Ayverdi, İ. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2008.
• Baynal, F. “Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimler Araştırmaları Dergisi 4/1 (2015), 206-231.
• Beyhaki, “Şu’abu’l-İman” IV/334, Erişim 15.02.2019. http://hadistweet.blogspot.com/2013/10/musluman-isini-saglam-ve-guzelyapmaldr.html.
• Bol, F. “Laiklik nedir? Ne değildir?” Milliyet Gazetesi (20.02.2019).
• http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/fuat-bol/laiklik-nedir-ne-degildir--2830387/
• Cirhinlioğlu, Z. vd., Dindarlık Ruh Sağlığı ve Modernite, Ankara: Nobel Yayınları, 2013.
• Cuff, E. C., vd., Perspectives in Sociology: Classical and Contemporary. Canada: Routledge, 1990.
• Çiçek, A. C. vd., “Modernleşme Sürecinde Kadın: Osmanlı Dönemi Üzerine Bir İnceleme”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 6/9 (2015), 269-284.
• Çoştu, Y. “Dine Normatif ve Popüler Yaklaşım: Bir Dini Yönelim Ölçeği Denemesi”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/8 (2009), 119–139.
• Dağcı, G. T. - Dal, A. “Osmanlı’dan Günümüze Din-Devlet ve Laiklik Tartışmaları” . Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 2/1, (2014), 37-47.
• Değer, E. H. Yüksek Öğrenim Görmüş Dindar Kadınların Modernlik Anlayışı. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Durakbaşa Tarhan, A. “Sosyolojide Temel Kuramlar”. ed. İ. Sezal. Sosyolojiye Giriş. Ankara: Martı Yayınevi. 2003. 11-44.
• Durkheim, E. Dini Hayatın İlkel Biçimleri. çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ataç Yayınları, 2005/1965. Esmer, Y. “2011 Türkiye Değerler Araştırması”. Erişim 20.Ocak 2019. http://www.connectedone.net/2011-turkiye-degerler-arastirmasi/
• Eyüboğlu, O. - Batuk, C. “Özsel ve İşlevsel Din Tanımları Bağlamında Assisili Francis Mistisizmi ve Protestan Ahlakının Mukayesesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 38 (2015), 95-122.
• G. F. Cirhinlioğlu, F.G. Üniversite Öğrencilerinde Utanç Eğilimi, Dini Yönelimler, Benlik Kurguları ve Psikolojik İyilik Hali Arasındaki İlişkiler Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
• Giddens, A. Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2012.
• Göle, N. İç İçe Girişler: İslam ve Avrupa, çev. A. Berktay. İstanbul: Metis Yayınları, 2010.
• Göle, N. Mühendisler ve İdeoloji. İstanbul: Metis Yayınları, 1988.
• Gönç - Şavran, T. “Sosyolojide İlk Dönem Gelişmeler”. ed. Serap Suğur. Klasik Sosyoloji Tarihi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 2011, 32-62.
• Günay, Ü. “Din Sosyolojisinin Tarihsel Gelişimi ve Temel Sorunları”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12 (2002), 1-20.
• Günay, Ü. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2012.
• Günay, Ü. Erzurum ve Çevre Köylerinde Dini Hayat. İstanbul: Erzurum Kitaplığı Yayınları, 1999.
• Haşıloğlu, S. B. vd., “Pazarlama Araştırmalarındaki Potansiyel Problemlere Yönelik Bir Araştırma: Kolayda Örnekleme ve Sıklık İfadeli Ölçek Maddeleri”, Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi 2/1 (2015), 19-28.
• Hocaoğlu, D. “Çağdaşlık, Çağdaşlaşmak ve Modernleşme”. Yeni Toplum 1 (1992), 71-85. Hökelekli, H. Psikoloji, Din ve Eğitim Yönüyle İnsani Değerler. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2013.
• Karabıyık Barbarosoğlu, F. Moda ve Zihniyet. İstanbul: İz Yayıncılık, 1995.
• Karasar, N. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları, 2012.
• Kızılçelik, S. - Erjem Y. Açıklamalı Sosyoloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: Atilla Kitabevi, 1994.
• Kızılçelik, S. Postmodernizm Dedikleri. İzmir: Saray Kitabevi, 1996.
• Kirman, M. A. “Dini Hayatın İlkel Biçimleri” ve Türkçe Çevirisi Üzerine”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (2005), 133- 147.
• Koştaş, M. Üniversite Öğrencilerinin Dine Bakışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Köktaş, M. E. Türkiye’de Dinî Hayat. İstanbul: İşaret Yayınları, 1993.
• Köroğlu, C. Z. “Türkiye’de Dini Hayatın İncelenmesi: Bütüncül Bir Yaklaşım”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (2012), 82-102.
• Köse, A. “XXI. Yüzyıl Türkiye’sinde Gelenekle Modernite Arasında Din Algıları ve Dindarlık Formları: Sosyolojik Bir Bakış”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 49 (2015), 5-27. Kösemihal, N. S. Durkheim Sosyolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1971.
• Kurt, A. “Sosyolojik Din Tanımları ve Dine Teolojik Bakış Sorunu”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2008), 73-93.
• Küçükcan, T. “Modernleşme ve Sekülerleşme Kuramları Bağlamında Din, Toplumsal Değişme ve İslâm Dünyası”. İslam Araştırmaları Dergisi 13 (2005), 109-128.
• Marshall, G. Sosyoloji Sözlüğü. çev. O. Akınhay - D. Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
• M.B. Gültekin. Din Görevlilerinin Modernleşmeye Bakışı (Ankara/Polatlı Örneği). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Mertcan, H. “Karşılaştırmalı Olarak Türkiye’de Laiklik”, 38.ICANAS Din (10-15 Eylül 2007). ed. Zeki Dilek vd., 1/305-328. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu, 2008.
• Mutlu, K. “Bir Dindarlık Ölçeği (Sosyolojide Yöntem Üzerine Bir Tartışma)”. İslami Araştırmalar Dergisi 3/4 (1989), 194-199.
• Okumuş, E. Toplumsal Değişme ve Din. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
• Otto, R. The Idea of The Holy. trans. J. W. Harvey. London: Oxford University Press, 1924.
• Özen, Y. - Gül, A. “Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştırmalarında Evren-Örneklem Sorunu”. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 15 (2007), 394-422.
• Özer, İ. “Toplumsal Gelişme/Değişme”. ed. İ. Sezal. Sosyolojiye Giriş. Ankara: Martı Yayınevi, 2003, 559-589.
• Scheler, M. On the Eternal in Man. New Jersey: Transaction Publishers, 2010.
• Slattery, M. Sosyolojide Temel Fikirler. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2014.
• Sümbüloğlu, K. - Sümbüloğlu V. Biyoistatistik. Ankara: Hatipoğlu Yayınları, 2010.
• Swingewood, A. Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. çev. O. Akınhay. Bilim ve Sanat Yayınları, 1998.
• Şentepe, A. - Güven M. (2015). “Kişilik Özellikleri ve Dindarlık İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/31 (2015), 27-44.
• Taplamacıoğlu, M. (1962). “Yaşlara Göre Dini Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerinde Bir Anket Denemesi”. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 10 (1962), 141- 151.
• Taplamacıoğlu, M. Genel Sosyoloji Üzerine Bir Deneme. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1969.
• Taş, K. “Dinin Sosyolojik Tanımı Problemi Üzerine Bir Değerlendirme”. Dini Araştırmalar Dergisi 6 (2003) 199-205.
• Tolan, B. Toplum Bilimlerine Giriş. Ankara: Murat ve Adım Yayıncılık, 1996.
• Tönnies, F. Community and Civil Society. ed. J. Harris. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
• Turan, Y. ve İyibilgin, O. “Üniversite Öğrencilerinin Dindarlık Düzeyleri ve Kur’an’a Yönelik Tutumları Üzerine Ampirik Bir Araştırma (Ordu Üniversitesi Örneklemi)”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 8/2 (2018), 409-420.
• Tümer, G. - Küçük, A. Dinler Tarihi. Ankara: Ocak Yayınları. 2. Baskı. 1993. Tümer, G. “Din” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9/312-320. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük (A-J). Ankara: TDK, 1988.
• Wach, J. Din Sosyolojisi. çev. Ü. Günay. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1995.
• Wernick, A. “Comte, Auguste”. Ed. In G. Ritzer. Encyclopedia of Social Theory 1/128-134. USA: Sage, 2005.
• Yıldız, M. Ölüm Kaygısı ve Dindarlık. İzmir: İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2014.
• Yıldız, M. vd., “Din-Modernite İlişkisi: Uyum veya Zıtlık (Çeviri)”. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi 5/20 (2013), 17-32.
• Z. Aygün Karakatipoğlu, (2002). Self-Construals, Perceivet Parenting Styles and Well Being in Different Cultural and Socio- Economic Contexts Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2002.
• Z. N. Daci, Üniversite Öğrencilerinde Değer Algılamaları: İstanbul’daki Üniversitelerde Uygulama. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Zencirkıran, M. Sosyoloji. Bursa: Dora Yayınları, 2017.