YABANCILAŞMA VE ÜRETİM KARŞITI İŞ DAVRANIŞLARI: SAĞLIK KURUMLARINDA BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 65 - 80, 01.12.2019

Burcu Üzüm , Leyla Şenol

https://doi.org/10.14514/byk.m.26515393.2019.7/2.65-80

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada, üretim karşıtı iş davranışları ve bu ilişkiyi etkileyen faktörlerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda nicel yöntem kurgulanmıştır. Yabancılaşma ve üretim karşıtı iş davranışları kavramlarının sağlık sektöründe birlikte pek araştırılmadığı görülmüştür. Araştırma evrenini, Kocaeli İli İzmit İlçesinde bulunan devlet hastaneleri çalışanları oluşturmaktadır. Çalışmaya kolayda örneklem yöntemine uygun gönüllü çalışanlar dahil edilmiştir. Örneklemi 185 çalışan oluşturmaktadır. Araştırmada üretim karşıtı iş davranışları ve yabancılaşma ölçekleri kullanılmıştır. Anket formunda cinsiyet, medeni durum, gelir, eğitim düzeyi olmak üzere dört adet kişisel bilgilere ilişkin sorular yer almaktadır. Araştırma sonucunda yabancılaşma ve üretim karşıtı iş davranışları arasında doğru yönlü ve pozitif bir ilişki bulunmuştur. Demografik değişkenlerden cinsiyetin üretim karşıtı iş davranışlarında farklılık yarattığı belirlenmiş, medeni durumun yabancılaşma ve üretim karşıtı iş davranışlarını etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yabancılaşma, Üretim Karşıtı İş Davranışları, Sağlık Kurumları

Kaynakça

• Akbaş-Tuna, A., Boylu, Y. (2016). Algılanan örgütsel destek ve işe ilişkin duyuşsal iyi oluş halinin üretkenlik karşıtı iş davranışları üzerine etkileri: hizmet sektöründe bir araştırma. İsarder, 8(4), 505-521.
• Akyıldız, H., Dulupçu, M. Ali. (2003). Kavramsal ve diyalektik süreç olarak yabancılaşma. Süleyman Demirel Üniversitesi, 8(3), 27-48.
• Anaş, K. (2016). Vakıf üniversitesi çalışanlarında örgütsel sinizm tutumunun işe yabancılaşma üzerine etkisi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Avcı, M. (2012). Eğitimde temel bir sorun: yabancılaşma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (3), 23-40.
• Aydoğan, E. (2015). Marx ve öncüllerinde yabancılaşma kavramı. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 54, 273-282.
• Bal Taştan, S. (2013). Bir negatif iş davranışı olarak üretkenliğe aykırı davranışların işyerinde örgütsel adaletsizlik ve agresif davranış algıları ile ilişkisinde psikolojik güçlendirme, benlik değeri ve sosyal bütünleşmenin düzenleyici rolünün incelenmesi: otizm tanısı almış çocuk sahibi çalışanlar üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 466-481.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Güz (32), 470-483.
• Celep, B., (2008). İlköğretim öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Kocaeli örneği). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli.
• Chiaburu, D. S., Thundiyil, T. & Wang, J. (2014). Alienation and its correlates: a meta-analysis. European Management Journal, 32(1), 24-36.
• Coburn, D. (1979). Job alienation and well-being. International Journal of Health Services, 9(1), 41-59.
• Dean, D. G. (1961). Alienation: Its meaning and measurement. American Sociological Review, (26)5, 753-758.
• Demir, M., Ayas, S. & Harman, A. (2018). Üretim karşıtı iş davranışları üzerinde örgütsel adalet algısının rolü: banka çalışanları örneği. Javstudies, 4(19), 435-448.
• Demir, M., Tütüncü, Ö. (2010). Ağırlama işletmelerinde örgütsel sapma ile işten ayrılma eğilimi arasındaki ilişki. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 64-74.
• Demirel, Y. (2009). Örgütsel bağlılık ve üretkenlik karşıtı davranışlar arasındaki ilişkiye kavramsal yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 115132.
• Demirel, Y., Seçkin, Z. (2009). Tükenmişllik ve üretkenlik karşıtı davranışlar arasındaki ilişkinin kavramsal boyutu. TİSK AKADEMİ, 2, 145-165.
• Doğan, A., Deniz, N. (2017). Algılanan liderlik tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarının ortaya çıkmasındaki etkisinde örgüt kültürünün rolü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 1014-1024.
• Elmas Atay, S., Gerçek, M. (2017). Algılanan rol belirsizliğinin işe yabancılaşma üzerindeki etkisinin ve demografik değişkenlere göre farklılıklarının incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 321-332. ,
• Erkılıç, E. (2012). Örgütsel stresin örgütsel yabancılaşma üzerine etkisi: beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Ertekin, P., Özmen, D. (2017). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde işe yabancılaşmayı yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14 (1), 25-30.
• Fromm, E. (1996). Sağlıklı Toplum. (Çev.: Y. Salman - Z. Tanrısever). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Furnham, A., Taylor, J. (2004). The dark side of behaviour at work. The dark side of behaviour at work understanding and avoiding employees leaving, thieving and deceiving. Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan Houndmills.
• Greenberg, E. S., Grunberg, L. (1995). Work alienation and problem alcohol behavior. Journal of Health and Social Behavior, 36(1), 83-102.
• Güğerçin, U., Aksay, B (2017). Dean’in yabancılaşma ölçeğinin Türkçe uyarlaması: geçerlilik ve güvenilirlik analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(1), 137-154.
• İyigün, N.Ö., Çetin, C. (2012). Psikolojik kontratın örgütsel sapma üzerindeki etkisi ve ilaç sektöründe bir araştırma. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Öneri Dergisi, 10(37), 15-29.
• Kanten, P., Ülker, F. (2014). Yönetim tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde işe yabancılaşmanın aracılık rolü. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 16-40.
• Kartal, N. (2017). Sağlık çalışanlarının işe yabancılaşma düzeylerini ölçmeye yönelik bir araştırma: üniversite, kamu ve özel hastane farklılıkları üzerine bir inceleme. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8(21), 113-130.
• Kasapoğlu, S. (2015). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kökden, F. Ç. (2018). Çalışma hayatında duygusal emek ve işe yabancılaşma ilişkisi: banka çalışanları üzerine bir uygulama. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Marcus, B., Schuler, H. (2004). Antecedents of counterproductive behavior at work: a general perspective. American Psychological Association, 89(4), 647-660.
• Mendoza, J. S., Lara, P. M. (2007). The impact of work alienation on organizational citizenship behavior in the Canary Islands. International Journal of Organizational Analysis, 15(1), 56-76.
• Osmanoğlu, Ö. (2016). Hegel’den Marcuse’ye yabancılaşma olgusu. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 65-92.
• Öcel, H. (2010). Üretim Karşıtı iş davranışları ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(26), 18-26.
• Özdemir, M., Demircioğlu, E (2015). The relationship between counterproductive work behaviours and psychological contracts in public high schools. Cukurova Unıversıty Faculty Of Education Journal, 44 (1), 41-60
• Özüren, Ü. (2017). Tekstil işletmelerinde nepotizm uygulamalarına bağlı olarak üretkenlik karşıtı davranışlar ve sonuçları. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Polatçı, S., Özçalık, S. (2015). Çalışanların örgütsel adalet algıları ile üretkenlik karşıtı iş davranışları etkileşiminde pozitif ve negatif duygusallığın aracılık etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 215-234 .
• Polat, M., Yavaş, T. (2012). Yabancılaşma, kurumsal değerler ve duygu yönetimi denklemi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 218-224.
• Robinson, S., Bennett, R. J. (1995). A typology of deviant workplace behaviors: a multidimensional scaling study. Academy of Management Journal, 38(2), 555-572.
• Salihoğlu, G. H. (2014). Örgütsel yabancılaşma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 1-11.
• Seçer, B., Seçer, H. Ş. (2009). Örgütlerde üretkenlik karşıtı iş davranışları: Belirleyicileri ve önlenmesi. (Ed.) A. Keser, G. Yılmaz, S. Yürür. Çalışma Yaşamında Davranış, 425462. Kocaeli: Umuttepe Yayıncılık.
• Sezici, E. (2015). Üretkenlik karşıtı iş davranışları üzerinde kişilik özelliklerinin rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7(14), 1-22.
• Spector, P. E. (2006). Industrial and organizational psychology: Research and practice. NY: Jonh Wiley.
• Sulu, S., Ceylan, A. & Kaynak, R. (2010). Work alienation as a mediator of the relationship between organizational injustice and organizational commitment: implications for healthcare professionals. International Journal of Business and Management, 5(8), 2738.
• Şimşek, H., Ataş Akdemir, Ö. (2015). Üniversite Öğrencilerinde Okula Yabancılaşma. Curr Res Educ, 1(1), 1-12.
• Şimşek, H., Balay, R. & Şimşek, A. S. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinde mesleki yabancılaşma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 53-72.
• Şimşek, M.Ş., Çelik, A., Akgemci, T. & Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 569587.
• Tezcan, M. (1985). Gençlik ve yabancılaşma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 18(1): 121-127.
• Turan, M., Parsak, G. (2011). Yabancılaşma ve iş tatmini ilişkisi: bir devlet üniversitesi idari personeli üzerinde araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 1-20.
• Turgut, T., Kalafatoğlu, Y. (2016). İşe yabancılaşma ve örgütsel adalet. İş, güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 18(1), 23-46.
• Tutar, H. (2010). İşgören yabancılaşması ve örgütsel sağlık ilişkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 175-204.
• Uysal, H. T. (2018). Çalışanlarda işe yabancılaşmanın üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisi. BMIJ, 6(4), 1434-1454.
• Vardi, Y., Wiener, Y. (1996). Misbehavior in organizations: a motivational framework. Organization Science, 7(2): 151-165.
• Yalçın, İ., Koyuncu, S.C. (2014). Örgütsel yabancılaşma olgusunun iş tatmini üzerine etkisi: Niğde ilinde bir araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si, 16(26): 86-94.
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2014/2), 59-75.
• Yesiltaş, M., Çeken, H. & Sormaz, Ü. (2012). Etik liderlik ve örgütsel adaletin örgütsel sapma davranışları üzerindeki etkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 18-39.