İSTANBUL’UN ARAZİ KULLANIM DEĞİŞİMİ VE METRO AĞI KAPSAMA ALANLARINA YÖNELİK MEKANSAL ANALİZLER

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 328 - 340, 31.12.2020

İsmail Önden Emre Çakmak

https://doi.org/10.14514/byk.m.26515393.2020.8/2.328-340

Öz

Halihazırda Avrupa’nın ve Türkiye’nin en kalabalık metropolü olan İstanbul’un nüfusu artış eğilimindedir. Bu artış genç nüfus ile de birleşince ulaşım ile ilgili talep nüfus artışından da yüksek olarak gözlemlenmektedir. Çalışma kapsamında nüfus artışı ile toplu ulaşım arasındaki bağlantı nedeni özelinde çeşitli araştırma sorunsallarına yanıtlar aranmıştır. İlk değerlendirilen araştırma sorunsalı İstanbul’un arazi kullanımının hangi bölgelerde artışının yoğunlaştığı ve bu değişimin ilçe merkezlerini (ilçe nüfus öbeği merkezleri) değiştirip değiştirmediğidir. İkinci araştırma sorunsalı mevcut metro hatlarının ve gelecek projelerin mevcut nüfusa hizmet sunma oranlarının ne olduğu ve nasıl değişeceğidir. Üçüncü sorunsalı ise raylı sistem hizmeti ve gelecek projelerinin şehirdeki toplu ulaşım talebini hangi oranda kapsayabildiği ve gelecekte hangi oranda kapsayabileceğinin analizidir. Cevabı aranan yanıtlarda İstanbul yapı verisine ait vektör veriler ve İstanbul’daki toplu ulaşımdaki akıllı kart verileri kullanılmıştır. Çalışma kapsamında veri setleri sayısallaştırılmıştır. Analiz sonuçları göstermiştir ki, İstanbul’da belirli bölgelerde yapı yoğunluğu artmış olmakla birlikte ilçe merkezleri belirgin oranda değişmemiştir. Raylı sistem projeleri ile nüfus kapsama oranı mevcut hatlar ile %42 iken tüm projeler tamamlandığında %87’ye, yolculukların %79,7’si kapsanırken, projeler tamamlandığında %97,5’e ulaşacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arazi Kullanımı, , Mekânsal Analiz, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Toplu Ulaşım

Kaynakça

• Ammons, D. (2014). Municipal Benchmarks: Assessing Local Perfomance and Establishing Community Standards.
• Anderson, JR. (1976). A Land Use and Land Cover Classification System for Use with Remote Sensor Data.
• Baz, I., Abdurrahman G., ve S. N. Er. (2009). Development and Application of GIS-Based Analysis/Synthesis Modeling Techniques for Urban Planning of Istanbul Metropolitan Area. Advances in Engineering Software 40(2): 128–40.
• Cakir, G., Ün, C., Baskent, E. Z., Köse, S., Sivrikaya, F., ve Keleş, S. (2008). Evaluating urbanization, fragmentation and land use/land cover change pattern in Istanbul city, Turkey from 1971 to 2002. Land Degradation & Development, 19(6), 663-675.
• Çakmak, E., Önden, İ., Acar, A. Z., & Eldemir, F. (2020). Analyzing the location of city logistics centers in Istanbul by integrating Geographic Information Systems with Binary Particle Swarm Optimization algorithm. Case Studies on Transport Policy.
• Demetsky, M J, ve BBM Lin. (1982). Bus stop location and design. Transportation Engineering Journal of ASCE, 108(4), 313-327.
• Diaz, R. (2004). Characteristics of Bus Rapid Transit for Decision-Making.
• Geymen, A., ve I. Baz. (2007). Monitoring Urban Growth and Detecting Land-Cover Changes on the Istanbul Metropolitan Area. Environmental Monitoring and Assessment 136(1–3): 449–59.
• Goksel, C. (1998). Monitoring of a Water Basin Area in Istanbul Using Remote Sensing Data. Water Science and Technology 38(11): 209–16.
• Kara, F., ve Karatepe A., (2012). Uzaktan Algılama Teknolojileri Ile Beykoz Ilçesi (1986-2011) Arazi Kullanımı Değişim Analizi.
• Murray, A. T. (2001). Strategic Analysis of Public Transport Coverage. Socio-Economic Planning Sciences 35(3): 175–88.
• Önden, İ., Çancı, M., Çakmak, E., Gürel, Ö., ve Tuzla, H. (2015). İstanbul’da Deniz Ulaşımının Geleceğinin Değerlendirilmesi. Istanbul.
• Önden, İ., Fahrettin E., ve Çancı M., (2014). Clustering Logistics Facilities in a Metropolitan Area via a Hot-Spot Analysis. Journal of Business Research-Türk2 6(4). Rodrigue, J., Claude C., ve Slack B., (2013). The Geography of Transport Systems. Routledge.
• TerraSAR-X, (2016). TerraSAR-X-Bild Des Monats: Istanbul - ‘Flächenfraß’ Einer Metropole.
• Tomtom. (2018). Tomtom 2018 Traffic Index. https://www.tomtom.com/en_gb/traffic-index/istanbul-traffic#statistics (March 27, 2019).
• TUIK - Turkish Statistical Institute. (2013). Tourism Statistics Revised Results.
• TUIK - Turkish Statistical Institute. (2017). Population Size of the Districts at the Study Area. The Results of Address Based Population Registration System.
• TUSSIDE. (2016). Common Intellectual Platform (OAP) Workshop Approach. http://tusside.tubitak.gov.tr/tr/yontemlerimiz/Calistay-Yonetimi-OAP.
• TÜSSİDE. (2015). İstanbul Esnek Ulaşım Modeli Projesi. Gebze-Kocaeli.
• TÜSSİDE, (2016). İETT Toplu Taşıma Odaklı İstanbul Trafik Planlaması Projesi - Lastikli Ulaşım Olanaklarının (Ulaşım Envanterinin) Ortaya Konulması Raporu. Gebze-Kocaeli.
• USA Transportation. (2011). Federal Transit Administration Characteristics of Bus Rapid Transit for Decision Making.
• Yılmaz, R., ve Yılmaz R., (2010). Monitoring Land Use/Land Cover Changes Using CORINE Land Cover Data: A Case Study of Silivri Coastal Zone in Metropolitan Istanbul. Environ Monit Assess 165: 603–15.