MOBBİNG ALGISI İLE UÇUŞ EMNİYET KÜLTÜRÜ ARASINDAKİ İLİŞKİDE ÇALIŞAN PERFORMANSININ ARACILIK ROLÜ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 192 - 209, 31.12.2021

Bekir Demirören , Halil Şimşek

https://doi.org/10.14514/BYK.m.26515393.2021.9/2.192-209

Öz

Günümüzde çalışanlar farklı nedenlerden ötürü psikolojik şiddete maruz kalabilmektedirler. Bu ise örgütsel kültür ve performans gibi kavramların zedelenmesinde neden olabilmektedir. Bu kapsamda çalışmada havayolu taşımacılığı sektöründe uygulanan mobbingin sonuçları üzerinde durulmuştur. Araştırma modeli çerçevesinde mobbing algısının uçuş emniyet kültürü ile olan ilişkisi incelenmiş, varsayılan bu ilişkide çalışan performansının aracılık rolü araştırılmıştır. Nedensel araştırma deseninin kullanıldığı araştırmanın hipotezleri, teorik yapıya ilişkin kurulan model çerçevesinde korelasyon, regresyon ve yapısal eşitlik modellemesiyle sınanmıştır. Bu kapsamda Türkiye’de faaliyet gösteren havayolu işletmelerinde görev yapan toplam 378 uçucu personelin katılımıyla kolayda örneklem yöntemi kullanılarak toplanan araştırma verileri SPSS ve AMOS programlarıyla analiz edilmiştir. Araştırma neticesinde mobbing algısının uçuş emniyet kültürünü negatif yönde etkilediği ve bu etkileşimde çalışan performansının kısmi aracılık rolünün olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Organizational Culture, Flight Safety Culture, Employee Performance

THE MEDIATING ROLE OF EMPLOYEE PERFORMANCE IN THE RELATIONSHIP BETWEEN MOBBING PERCEPTION AND FLIGHT SAFETY CULTURE

Öz

Today, employees can be exposed to psychological violence for different reasons. This can cause damage to concept such as organizational culture and performance. In this context, the results of mobbing applied in the air transport industry were focused on. Within the framework of the research model, the relationship between mobbing perception and flight safety culture was examined, and the mediating role of employee performance in this assumed relationship was investigated. The hypotheses of the research in which the causal research design was used were tested by correlation, regression and structural equation modeling within the framework of the model established regarding the theoretical structure. In this context, the research data collected using the convenience sampling method with the participation of a total of 378 flight personnel working in the airline companies operating in Turkey were analyzed with SPSS and AMOS programs. As a result of the research, it has been determined that the perception of mobbing negatively affects the flight safety culture and that employee performance has a partial mediating role in this interaction.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Organizational Culture, Flight Safety Culture, Employee Performance

Kaynakça

• Alpar, R. (2011). Çok değişkenli istatistiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Anna, K. (2020). The influence of staff turnover on work motivation and job performance of employees in IT sector. Forum Scientiae Oeconomia, 8(1), 29-48.
• Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Bernard, A. & Spencer, J. (2010). The routledge encyclopedia of social and cultural anthropology. (2nd ed.). Routledge.
• Carretta, T. R. and Ree, M. J. (1994). Pilot-Candidate selection method: Sources of validity. The International Journal of Aviation Psychology, 4(2), 103-117.
• Cassitto, M. G., Fattorini, E., Gilioli, R., Rengo, H. & Gonik, V. (2013). Raising awareness of psychological harassment at work. R. Gilioli, M. A. Fingerhut, & E. Kortum-Margot (Eds.). 4th ed. World Health Organization.
• Çetin, C. & Kurt, N. B. (2008). Mobbing ve çalışan sağlığı. Toplum ve Sosyal Hizmet, 25(2), 111-126.
• Divincova, A. & Sivakova, B. (2014). Mobbing at workplace and its impact on employee performance. Human Resources Management & Ergonomics, 8(2), 20-34.
• Duffy, M. & Sperry, L. (2014). Overcoming mobbing: A recovery guide for workplace agression and bullying. Oxford Universty Press.
• Duman, M. Ç. & Akdemir, B. (2016). Mobbing ve çalışan performansı arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergi̇si̇, 7(2), 29-52.
• Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower, 20(1/2), 16-27.
• Erdem, M. R. & Parlak, B. (2010). Ceza hukuku boyutuyla mobbi̇ng. TBB Dergisi, 88, 261-286.
• Fettahlıoğlu, Ö. O. (2008). Örgütlerde psikolojik şiddet (Mobbing): Üniversitelerde bir uygulama. Dokuz Eylül University Institute of Social Sciences, İzmir, (Unpublished Phd Thesis).
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• George D. & Mallery, P. (2003). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 Update (4th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Gürbüz, H. & Gürdal, H. A. (2019). Çalışanlarda mobbinge maruz kalma. Ankara: İksad Yayınevi.
• Gürbüz, S., Erkuş, A. & Sığrı, Ü. (2010). İş tatmini ve iş performansının yeni öncülü: Temel benlik değerlendirmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 69-76.
• Hair, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). (2nd ed.) Thousand Oaks: Sage.
• ICAO. (2018). Doc 9859, Safety management manual (SMM). In Doc 9859 AN/474 (4th ed.). ICAO.
• Iordache, V. M. & Balan, C. V. (2016). Safety culture in modern aviation systems – Civil and military. Incas Bulletin, 8(2), 135-142.
• Jagannathan, A. (2014). Determinants of employee engagement and their ımpact on employee performance. International Journal of Productivity and Performance Management, 63(3), 308-323.
• Jahanian, R. & Salehi, R. (2013). Organizational culture. International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 2(3), 84-96.
• Kirkman, B. L. & Rosen, B. (1999). Beyond self-management: Antecedents and consequences of team empowerment. The Academy of Management Journal, 42 (1), 58-74.
• Korkmaz, H. (2012). Kamu kurumlarında yıldırma (Mobbing) etkisi: Kahramanmaraş il merkezinde bir inceleme. Unpublished Master Theses, Kahramanmaraş Sütçü İmam University Institute of Social Sciences.
• Küçükönal, H. & Korul, V. (2002). Havayolu işletmelerinde insan kaynakları yönetimi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 67-90.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and Victims, 5(2), 119-126.
• Leymann, H. (1993). Mobbing-physiccoterror at work and how one can defend oneself. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag.
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-184.
• Lorenz, K. (1991). Hier bin ich-Wo bist du? Ethologie der grauganz (Here I am-Where are you? The behaviour of geese). (New ed.). Miinchen: Piper.
• McCune, D., Lewis, C. & Arendt, D. (2011). Safety culture in your safety management system, Chapter of implemeting safety management system in aviation (135-160). ASHGATE.
• Meydan, C. H. & Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. (2. Basım) Ankara: Detay Yayıncılık.
• Oprea, M. G. (2010). The effects of global economic crisis on the air transport of passengers in Europe and in Romania. GeoJournal of Tourism and Geosites, 1(5), 52-61.
• O’Connor, P., O’Dea, A., Kennedy, Q. & Buttrey, S. E. (2010). Measuring safety climate in aviation: A review and recommendations for the future. Safety Science, 49, 128-138.
• Öztürk, H., Eke, E. D., İpek, N., Müdüroğlu, A. & Faikoğlu, R. (2015). Mobbing (psikolojik yıldırma), örgüt üzerindeki etkileri ve çözüm önerileri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(1), 27-33.
• Patankar, M. S. & Sabin, E. J. (2010). The safety culture perspective. In E. Salas & D. Maurino (Eds.), Human Factors in Aviation, 2nd ed. (95-122). ElsevierAcademic Press.
• Pekdemir, I., Koçoğlu, M. & Gürkan, G. Ç. (2014). Özerklik ve ödüllendirme algılarının çalışan performansı üzerindeki etkisinde çalışanın inovasyona yönelik davranışının aracılık rolüne yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43(2), 332-350.
• Shahzadi, I., Javed, A., Pirzada, S. S., Nasreen, S. & Khanam, F. (2014). Impact of employee motivation on employee performance. European Journal of Business and Management, 6(23), 159-166.
• Stolzer, A., Halford, C. & Goglia, J. (2011). Implemeting safety management system in aviation. ASHGATE.
• Şimşek, A. S. (2013). Mobbing kaderimiz midir? Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 1(2), 36-45.
• Terzioğlu, M. (2018). Ekip kaynak yönetiminin uçuş emniyet kültürüne etkileri: Pilotların tutumları üzerine bir alan araştırması. İstanbul University Institute of Social Sciences (Unpublished Phd Theses).
• Thaden, T.L. von, Li, Y., Feng, L., Li, J. & Lei, D. (2006). Validating the commercial aviation safety survey in the chinese context, “Technical report HFD-06-09. Human Factors Division Institute of Aviation, Federal Aviation Administration Atlantic City International Airport, NJ Contract DTFA 01-G-015.
• Tullo, F. J. (2019). Team work and organizational factors. In B. G. Kanki, José Anca & Thomas R. Chidester (Eds.), Crew Resource Management, 3rd ed. (111-133). Elsevier Academic Press.
• Ustaömer, T. C. & Şengür, F. (2020). Havacılıkta emniyet kültürü: Reason’ın emniyet kültürü modelinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 95-104.
• Yiğit, B. (2018). Mobbing kavramı: Kavramsal bi̇r çerçeve. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 5(1), 32-42.
• Wiegmann, D. A., von Thaden, T. L., Mitchell, A. A., Sharma, G. & Zhang, H. (2003). Development and initial validation of a safety culture survey for commercial aviation (Tech. Rep. AHFD–03–3/FAA–03–1). Washington, DC: Federal Aviation Administration.