Educational Instutions and Their Activities in Islamicjerusalem During Ottoman Period

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 21 - 36, 01.06.2017

Feyza Betül Köse

Öz

Education in Islamic Jerusalem under the rule of the Ottoman was continued there by unify in educational institutions which are taken over from Mameluke with the education understanding of the Ottoman. In the upcoming period, the new institutions of education system that is become modern took place also in the city. With the intense Jewish and Christian migrations to the region, the member of these religions opened their own education al institutions and in the emergent scene, educational institutions of three religions, especially of each Christian sect took part. These institutions was also witnessing show of force of foreing states which want to be effective in the region and most of the time was acting as a center of missionary schools opened with in religious institutions. Thus, the educational life of Islamic Jerusalem during the Ottoman period, was witnessing to interventions from the farthest of its borders and the efforts of the Ottoman administration which was trying to prevent it.

Anahtar Kelimeler

Islamic Jerusalem, education, Ottoman, madrasah, waqf

Osmanlı Döneminde Beytülmakdis’te Eğitim Kurumları ve Faaliyetleri

Öz

Osmanlı yönetimine geçen Beytülmakdis’te eğitim, Memluklardan devralınan eğitim kurumlarının, Osmanlı eğitim anlayışıyla birleştirilmesiyle devam ettirilmiştir. İlerleyen dönemde modernleşen eğitim sisteminin yeni kurumları şehirde de kendisine yer bulmuştur. Bölgenin yoğun Yahudi ve Hristiyan göçü almasıyla birlikte bu din mensupları da kendi eğitim kurumlarını açmışlardı. Ortaya çıkan tabloda üç dinin ve özellikle Hristiyanların her bir mezhebinin ayrı eğitim kurumları yer almaktaydı. Bu kurumlar aynı zamanda bölgede etkin olmak isteyen yabancı devletlerin güç yarışlarına da sahne oluyor ve çoğu zaman din kurumları bünyesinde açılan okullar birer misyonerlik merkezi olarak faaliyet gösteriyordu. Dolayısıyla Osmanlı Dönemi’nde Beytülmakdis’in eğitim hayatı, şehrin sınırlarının çok ötesinden yapılan müdahaleler ile buna engel olmak isteyen Osmanlı yönetiminin çabalarına şahit oluyordu.

Anahtar Kelimeler

Beytülmakdis, eğitim, Osmanlı, medrese, vakıf

المؤسسات التعليمية ونشاطاتها في بيت المقدس خلال الحكم العثماني

Öz

Kaynakça

• Aref, A. (1975). The Closing Phase of Ottoman Rule in Jerusalem. Moshe Moaz (Ed.), Studies on Palestine during the Ottoman Period içinde (s. 334-340). Jerusalem: Magnes Press.
• Arnon, A. (1992). The Quarters of Jerusalem in the Ottoman Period, Middle Eastern Studies 28 (1), 1-65.
• Aseli, K. J. (1989). Jerusalem under the Ottoman. K. J. Asali (Ed.), Jerusalem in History içinde (s. 201-227). England: Scorpion Publishing.
• Aseli, K. C. (2002). Kudüs –Osmanlı Dönemi ve Sonrası‒, DİA içinde (Cilt. 26, s. 334-338). İstanbul: DİA.
• Avcı, Y. (2004). Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890-1914), İstanbul: Phoenix.
• Aydingün, I.&Dardağan, E.(2006). Rethinking the Jewish Communal Apartment in the Ottoman Communal Building, Middle Eastern Studies 42 (2), 319-334. Cihan, A. (2007). Osmanlı’da Eğitim. İstanbul: 3F.
• Doumanı, B. B. (1985). Palestinian Islamic Court Records: A Source for Socioeconomic History, Middle East Studies Association Bulletin 19 (2), 155-172.
• Evliya Çelebi. (1985). Seyahatname (Hatay, Suriye, Lübnan, Filistin). İsmet Parmaksızoğlu (Ed.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Fortno, B. (2013). Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Okumayı Öğrenmek, (M. Beşikçi, Çev.). İstanbul: Koç Ünv.
• Gray, J. (1969). a History of Jerusalem. London: the Trinity Press.
• Grossman, D. (2012). Arab Population in Palestine during the Ottoman Era: Perceptions and Reality, Horizons in Geography 79/80, 136-153.
• Gündüz, M.(2015). Osmanlı Eğitim Mirası. İstanbul: Doğu-Batı.
• Haydaroğlu, İ. P. (1990). Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• İhsanoğlu, E. (1998). Osmanlı Eğitim ve Bilim Kurumları. Ekmeleddin İhsanoğlu (Ed.), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi (Cilt 1-2) içinde (II/223-361). İstanbul: IRCICA.
• İpşirli, M.&Temîmî, M. D. (1982). Evkâfu ve Emlâku’l-Müslimîne fî Filistin, İstanbul: IRCICA.
• Jorga, N. (2005). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (Cilt 1-5) (N. Epçeli, Çev.). İstanbul: Yeditepe.
• Karaman, M. L. (1996). Filistin. DİA içinde (Cilt.13, s. 89-103). İstanbul: DİA.
• Katz, I.&Kark, R. (2005). The Greek Orthodox Patriarchate of Jerusalem and Its Congregation: Dissentover Real Estate, International Journal of Middle East Studies 37 (4), 509-534.
• Katz, I.&Kark, R. (2007). The Church and Landed Property: The Greek Orthodox Patriarchate of Jerusalem, Middle Eastern Studies 43 (3), 383-408.
• Kazıcı, Z. (2004). Osmanlı’da Eğitim Öğretim. İstanbul: Bilge.
• Kodaman, B. (1991). Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Köse, F. B. (2003). Osmanlı Yönetiminde Kudüs. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Köse, F. B. (2015). Osmanlı Dönemi Kudüs’ünde İdari Ve Sosyal Yapı, BELGÜ I (1), 161-199.
• Kushner, D. (1987). The Ottoman Governors of Palestine 1864-1914, Middle Eastern Studies 23 (3), 274-290.
• Little, D. P.&Turgay, A. Ü. (1980). Documents from the Ottoman Period in the Khālidī Library in Jerusalem, Die Weltdes Islams, 20, 44-72.
• Makdisi, G. (2012). Ortaçağ’da Yüksek Öğretim ‒İslâm Dünyası ve Hıristiyan Batı‒ (A. H. Çavuşlu-T. Başoğlu, Çev.). İstanbul: Klasik.
• Muhibbî, M. E. (1869). Hulâsatü’l-Eser fî A’yâni’l-Karni’l-Hâdî Aşer (Cilt 1-4). Kahire: Matbaatü’l-Vehbiyye.
• Nicault, C. (2001). Kudüs 1850‒1948(E. S. Vadi, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Ortaylı, İ. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda İktisadi ve Sosyal Değişim. Ankara: Turhan.
• Öz, Şaban. (2013). Mescid-Câmi. Eyüp Baş (Ed.), İslâm Kurumları Tarihi içinde (s. 255-269). Ankara: Grafiker 2013.
• Öztuna, Y. (1994). Büyük Osmanlı Tarihi (Cilt 1-10). İstanbul: Ötüken.
• Öztürk, N. (1995). Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Palabıyık, M. H. (2013). Medreseler ve Mektepler. Eyüp Baş (Ed.),İslâm Kurumları Tarihi içinde (s. 491-509). Ankara: Grafiker 2013.
• Peri, O. (1992). Waqf and Ottoman Welfare Policy. The Poor Kitchen of Haseki Sultan in Eighteenth-Century Jerusalem, Journal of the Economic and Social History of the Orient 35 (2), 167-186.
• Raymond, A. (1995). Osmanlı Döneminde Arap Kentleri (A. Berktay, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Sakaoğlu, N. (1991). Osmanlı’da Eğitim Tarihi, İstanbul: İletişim.
• Sarıçam, İ. (2015). Türk-İslâm Tarihinde Yükseköğretimin Arka Planı. Mustafa Gençer (Ed.), Türk-İslam Tarihinde Yükseköğretim içinde (s. 11-22). Bolu: Abant İzzet Baysal Ünv.
• Saydam, A. (1999).Osmanlı Medeniyeti Tarihi. Trabzon: Derya. Schidorsky, D. (1998). Libraries in Late Ottoman Palestine between the Orient and the Occident, Libraries&Culture, Orientalist Libraries and Orientalism 33 (3), 260-276.
• Schölch, A. (1989). Jerusalem in the 19th Century (1831-1917 AD). K. J. Asali (Ed.), Jerusalem in History içinde (s. 228-248). England: Scorpion Publishing.
• Schölch, A. (1985). The Demographic Development of Palestine 1850-1882, International Journal of Middle East Studies 17 (4), 485-505.
• Sınger, A.(1996). Kadılar, Kullar ve Kudüslü Köylüler (S. Bulutsuz, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Sınger, A. (2004).Osmanlı’da Hayırseverlik ‒Kudüs’te Bir Haseki Sultan İmareti‒ (Dilek Şendil Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Somel, S. A. (2010). Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908) ‒İslamlaşma, Otokrasi ve Disiplin‒(O. Yener, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Tâzî, A. (1981). Evkâfu’l-Mağribetifi’l-Kuds. Fas: Matbaatü Fedâle.
• Ünal, M. A. (2013). Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta: Fakülte.
• Ze’evi, D. (2000). Kudüs ‒17. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağı’nda Toplum ve Ekonomi‒ (S. Çağlayan, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ze’evi, D. (1995). Women in 17th-Century Jerusalem: Western and Indigenous Perspectives, International Journal of Middle East Studies 27 (2), 157-173.