Üç Dünya Tasavvuru: Yergi-Dünyacılık, Sekülerizm ve Dünyevî İslâm

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 14 - 27, 15.12.2020

Hamdullah Arvas

Öz

İnsanların dünya tasavvuru onların varlık, bilgi, değer ve estetik anlayışı üzerinde belirleyicidir. Dolayısıyla dünyanın nasıl anlaşıldığı meselesi önemlidir. Bu bağlamda, dünyanın mahiyeti ve dünya hayatının değeri konusunda, üç anlayış biçimi bulunmaktadır. Bu anlayışlardan biri, içinde yaşanılan dünya gerçekliğinin red edildiği, hayatın bütün hakikat ve anlamının dünya ötesindeki başka bir hayata ertelendiği yergi-dünyacılıktır. İkincisi ise yergi-dünyanın tutarsızlıklarına karşı hayatın bütün anlamını bu dünyanın hakikatine indirgeyen sekülerizmdir. Üçüncüsü ise her iki dünya tasavvuruna alternatif bir dünya görüşü olarak “Dünyevi İslam” anlayışıdır. Çalışmamızda dünya, dünyevileşme ve sekülerizm kavramları hakkında bilgi verildikten sonra, insanların dünya hayatına karşı takındığı yergi-dünyacılık ve sekülerizm arasında alternatif bir yol olarak “Dünyevî İslâm” yaklaşımının imkân ve koşulları ele alınmıştır. Bu yolla dine ve dünyaya dair yaklaşımlar ekseninde bir yöntem sunulmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak dünyevî İslâm tasavvurunun insanın bir ahlak varlığı olmasının koşulları içinde gerekli olduğu hususu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, İslâm, Dünya, Sekülerleşme, Mistisizm, Ahiret

Kaynakça

• Abdulfettâh el-Kadî. Esbab-ı Nüzul. çev. Salih Akdemir. Ankara: Fecr Yayınevi, 1996.
• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: İnkılap Yayınları, 7. Basım, 1998.
• Akdemir, Salih. Kur’an ve Laiklik. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000.
• Altıntaş, Ramazan. “İslam’a Göre Sekülerleşmenin İmkânı”. İslamîyat 4/3 (2001).
• Altıntaş, Ramazan. “İslâmî Gelenekte ‘el-Hayatü’d-Dünya’ Kavramını Anlama Biçimleri”. Bir Kelâm Problemi Olarak Din-Dünya İlişkisi Sempozyumu. Çorum, 2003.
• Aydın, Mehmet S. “Dünyevileşme”. İslamîyât 4/3 (2001), 13.
• Aydın, Mehmet S. İçe Kritik Bakış. ed. Mehmet Gündem. İstanbul: İyi Adam Yayınları, 1998.
• Bertrand, Alexis. Ahlak Felsefesi. çev. Salih Zeki. Ankara: Akçağ Yayınları, 1998.
• Bolay, Süleyman Hayri. Felsefe Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yay., 2004.
• Bolay, Süleyman Hayri. Türkiye’de Ruhçu ve Maddeci Görüşün Mücadelesi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1995.
• Carrel, Alexis. İnsan Denen Meçhul. çev. Refik Özdemir. İstanbul: Hayat Yayınları, 1973.
• Coşkun, İbrahim. “Dünyevî İslâm’ın Pratiği Önünde Bir Engel: Otokratik Tanrı Tasavvuru”. Bir Kelâm Problemi Olarak Din-Dünya İlişkisi Sempozyumu. Çorum, 2003.
• Cuayyit, Hişam. Avrupa ve İslâm. çev. Kemal Kahraman. İstanbul: İz Yayıncılık, 1995.
• Dülgar, Halil. Bediüzzaman’dan Dünya Hakkında 99 Tavsiye. İstanbul: Moralite Yayınları, 2007.
• Ebu Hamid Gazzâlî. İhyau Ulûmu’d-Din. çev. Ahmed Serdaroğlu. İstanbul: DİB Yayınları, ts.
• Ebu Zehra, Muhammed. İmam Şafii. çev. Osman Keskioğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2000.
• En-Neşşar, Ali Sami. İslam’da Felsefenin Düşüncenin Doğuşu. çev. Osman Tunç. İstanbul: İnsan Yayınları, 1999.
• Erol Güngör. İslâm Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Yayıncılık, 1996.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. çev. C. Koytak - R. Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
• Faruki, İsmail R. İslâm Kültür Atlası. çev. M.Okan Kibaroğlu. İstanbul: İnkılâp Yayınları, 1999.
• Fazlurrahman. İslamî Yenilenme. çev. Adil Çiftçi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1999.
• Fazlurrahman. Tarih Boyunca İslami Metodoloji Sorunu. çev. Fahrullah Terkan. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2. Basım, 1997.
• From, Erich. Çağımızın Özgürlük Problemleri. çev. Bozkurt GÜnenç. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1995.
• Güler, İlhami. “Dünyanın Başına Gelen Derin Sapkınlık: Dünyevileşme”. İslamiyat 4/3 (2001).
• Hatipoğlu, Mehmet said. Müslüman Kültürü Üzerine. Ankara: Kitabiyât Yayınları, 2004.
• İzutsu, Toshihiku. Kur’ân’da Allah ve İnsân. çev. Süleyman Uludağ. Ankara: AÜ Basımevi, 1975.
• Küçükcan, Talip. “Modernleşme ve Sekülerleşme Kuramları Bağlamında Din”. Islâm Araştırmaları Dergisi 13 (2005).
• Kutlu, Sönmez. Din Anlayışında Farklılaşmalar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
• Lings, Martin. On Birinci Saat. çev. Ufuk Uyan. İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
• Macit, Nadim. “Dini Bilginin Anlamı ve Farklı Dünyalar”. Bir Kelâm Problemi Olarak Din-Dünya İlişkisi Sempozyumu. Çorum: Çorum Üniversitesi, 2002.
• Mâtûrîdî, Ebû Mansûr. Kitâbu’t-Tevhîd. ed. Muhammed Aruşi - Bekir Topaloğlu. İstanbul: Mektebetü’l-İrşâd, 2010.
• Mâtûrîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. ed. Mecdi Baslum. Beyrut: Dâru’l-Kûtûbi’l-İlmiyye, 2005.
• Mejuyev, Vadim. Kültür ve Tarih. çev. Suat Yokova. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 1998.
• Nadim Macit. Eylem-Değişim İlişkisinin Teolojik Yorumu. Samsun: Etüt Yayınları, 2000.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Bilgi ve Kutsal. çev. Yusuf Yazar. İstanbu: İz Yayıncılık, 2012.
• Önal, Ahmet Zeki. “Dinselliğin Dönüşümü ve Sekülerlik Tartışmaları”. İslamiyat 5/4 (2002).
• Özbudun, Sibel - Demirer, Temel. Yabancılaşma. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2007.
• Özcan, Hanifi. Matüridi’de Bilgi Problemi. İstanbul: MÜİF Yayınları, 1993.
• Özdemir, Metin. İslâm Düşüncesinde Kötülük Problemi. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2001.
• Partrige, Eric. Origins: A Short Etymological Dictionary Of Modern English. London: Routledge, 1966.
• Peter L. Berger. Kutsal Şemsiye. çev. Ali Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2000.
• Râgıb Isfahânî. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. çev. Abdulbaki Güneş - Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2010.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtihu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Tûrâs, 3. Basım, 1420.
• Reçber, Mehmet Sait. “Realizm, Din ve Dünyevileşme”. İslamîyat 4/3 (2001).
• Sambur, Bilal. İslâm’ın Aktüel Değeri. Ankara: Katkı Yayınları, 2007.
• Schuon, Frithjof. İslâm’ın Metafizik Boyutları. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: İz Yayıncılık, 2010.
• Schuon, Frithjof. İslâm ve Ezeli Hikmet. çev. Şahabeddin Yalçın. İstanbul: İz Yayınları, 1998.
• Tillich, Paul. İmanın Dinamikleri. çev. Salih Özer Fahrullah Terkan. Ankara: Ankara, Okulu Yayınları, 2000.
• Uludağ, Süleyman. “Dünya”. Diyanet İslâm Ansiklopedisi. 10/22–25, 1994.
• Vaan, Michiel de. Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. Leiden: Brill, 2008.
• Zemâhşerî, Mahmud bin Ahmed. Keşşâf an hakâikî’l-gavâmidi’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, 1407.