KUR’ÂN’A GÖRE HAC İBADETİNİN BİREY HAYATINDAKİ DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜMÜNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 200 - 217, 15.06.2021

Mehmet Altın

Öz

Kur’ân’da insanların, Allah’a ibadet etmek için yaratıldıkları bildirilmiştir. Onun için Allah’a iman eden her Müslüman, inancının gereği olarak O’na ibadet etmekle mükelleftir. İslâm dininde önemli bir yeri olan ibadetler, insanın manevî dünyası üzerinde etkili bir güce sahiptir. Bilindiği gibi insanın maddî boyutu yanında manevî boyutu da vardır. Ferdin mutlu ve huzurlu olabilmesi maddî ve manevî boyutlarının uyum içinde olması ile mümkündür.
İslâm’ın temel ibadetlerinden biri de hac ibadetidir. Bu ibadetin bünyesinde taşıdığı ve diğer ibadetlerden ayıran bazı özellikleri sebebiyle bireyi dinî açıdan daha güçlü bir şekilde etkilemesi söz konusudur. Hac ibadeti vesilesiyle kişi, yeryüzündeki bütün Müslümanlarla birlikteliğin ve kardeşliğin kolektif şuurunu yaşar. Bu ibadet sayesinde nefsini terbiye ederek takva sahibi bir mümin olmayı başarabilme imkânını yakalar.
Hac ibadetiyle ilgili yukarıda değindiğimiz hususlar aslında Kur’ân’ın da vurguladığı ve dile getirdiği gerçekliklerdir. Zira Kur’ân’da hac ibadetiyle ilgili âyetler incelendiğinde bu ibadetin birey hayatının değişim ve dönüşümüne katkısının çok büyük olduğunu gösterir.
Biz bu makalede, hac ibadetiyle ilgili olan âyetleri inceleyerek; bu ibadetin birey hayatının değişim ve dönüşümüne etkisini tespit etmeye gayret edeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'an, âyet, Hac, Ka'be

Kaynakça

• Akkaya, Veysel. Haccı Yaşayanlar. İstanbul: Nesil Yayınları, 2008.
• Akpınar, Ali. “Kur’ân Âyetlerine Göre Hac İbadetinin Zamanı ve Daha Sağlıklı Bir İbadet İçin Bazı Teklifler”. Marife 3/1 (Mayıs 2003), 89-106.
• Aktaş, Hamza. Din Eğitimi Açısından Kur’ân’da Nefis Kavramı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2012.
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsiri. 20 Cilt. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2007.
• Bayraklı, Bayraktar. İslâm’da Eğitim Batı Eğitim Sistemleriyle Mukayeseli. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2009.
• Bozkır, Metin. İbadetlerin Ruhsal Boyutu. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiʿu’s-sahîs, nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Bûtî, Ramazan el-. Fıkhüs-sîre. Dımaşk: Daru’l-Fikr, 1991.
• Bayyiğit, Mehmet. Sosyo-Kültürel Yönleriyle Türkiye’de Hac Olayı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
• Çağrıcı, Mustafa. “Şükür”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 39/259-261. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Certel, Hüseyin. “Dini Hayatta İbadetin Yeri ve Önemi”. Dini Araştırmalar 1/4 (Haziran 1999), 209-222.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî el-. et-Taʿrîfât. thk. Muhammed Sıddık el-Minşâvî. Kahire: Daru’l-Fazile, ts..
• Demirel, İbrahim. Sebe Suresi Bağlamında Tevhid ve Şirk. Karabük: Karabük Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Erul, Bünyamin. - Keleş, Ekrem. Haccı Anlamak. Ankara: DİB Yayınları, 2010.
• Geçioğlu, Ahmet Rifat. “Hac İbadetine Psikolojik Bir Yaklaşım”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 16/1 (Ekim 2016), 219-243.
• Geçioğlu, Ahmet Rifat. “Hac İbadetinin Bireysel Dinî Yaşayış Üzerindeki Etkileri: Bir Tipleme Denemesi”. Bilimname 2019/37 (Nisan 2019), 243-287.
• Gündüz, Bilal. Kur’ân’da Küfrün Karşıtı Olarak Şükür. Konya: Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Ibragımov, Farman. Din Eğitimi Açısından Kur’ân’a Göre “Şükür” Kavramı. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• İbn Kesîr, Hafız İmaduddin Ebu’l-Fidâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Mustafa Seyyid Muhammed vd.. 15 Cilt. Kâhire: y.y., 2000.
• İsfahânî, Râgıb el-. Müfredâtu elfâzi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Said Geylanî. Beyrut: Dâru’l-Marife, ts..
• Karaman, Hayreddin vd.. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Karaman, Hayrettin vd.. İlmihal 1. 2 Cilt. İstanbul: DİB Yayınları, 2004.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kişilik Eğitimi Açısından Hac İbadeti”. Diyanet İlmi Dergi 44/1 (Mart 2008), 94-118.
• Kırca, Celal. Kur’ân-ı Kerim’de Fen Bilimleri. İstanbul: Marifet Yayınları, 1989.
• Koca, Ferhat. “İbadet (İslâm’da İbadet)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 19/240-247. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş & Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebû Bekr. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türki. 24 Cilt. Beyrut: y.y., 2006.
• Kutub, Seyyid. Fî zilâli’l-Kur’ân. 6 Cilt. Beyrut: Daru’ş-Şurûk, 2003.
• Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer er-. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: y.y., 1981.
• Sarice, Nuray. “Din Eğitimi Açısından Hac İbadeti”. Kocaeli İlahiyat Dergisi 4/2 (Aralık 2020), 497-522.
• Sert, H. Emin. Kur’ân’da İnsan Tipleri ve Davranışları. İstanbul: Bilge Yayınları, 2003.
• Sinanoğlu, Mustafa. “Şirk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 39/193-198. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Şeriati, Ali. Hac. çev. Ejder Okumuş. Ankara: Fecr Yayınları, 2012.
• Şimşek, M. Sait. Kur’ân'ın Ana Konuları. İstanbul: Beyan Yayınları, 1999.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr et-. Câmiu’l-beyân an tevîli’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türki vd.. 25. Cilt. Kahire: y.y., 2001.
• Türk, Nurdoğan. “Kur’ân-ı Kerîm’de Hac Ve Umre İbâdetlerine Dair Yanlış İnanç Ve Davranışları İfade Eden Âyetlerin Tefsiri”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (Haziran 2014), 13-35.
• Öngören, Reşat. “Zikir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 44/409-412. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Özarslan, Selim. “Şeâir-İ İslâm’ın Oluşumunda Hz. İbrâhim (a.s.) Şeriatının Rolü”. Diyanet İlmi Dergi 53/2 (Nisan 2017), 11-40.
• Özervarlı, M. Sait. “Şiâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/123-124. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Özler, Mevlüt. İslâm Düşüncesinde Tevhit. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2005.
• Uludağ, Süleyman. “Cemâl-i Kâbe ve Hac”. Keşkül Dergisi Hac Özel Sayısı, (2006), 8-15.
• Varıcı, Adem. Kur’ân’da Zikir Kavramı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
• Yapıcı, Asım. İslâm’da Tövbe ve Dinî Yaşayıştaki Rolü. İstanbul: Beyan Yayınları, 1997.
• Zühaylî, Vehbe. et-Tefsîru’l-münîr. 17 Cilt. Şam: y.y., 2009.
• http://www.kuraniterbiye.com/yazidetay.php?Yazi_id=344&yazar=53 (Erişim 20 Nisan 2021).