Bölgesel Yatırım Teşviklerinin Ekonomik Büyüme ve İhracata Etkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 47 - 65, 27.04.2022

Ceren İlkhan , Deniz Çevikgil , Burak Aydın , Feyyaz Zeren

https://doi.org/10.38057/bifd.1066757

Öz

Bu çalışmada yatırım teşvik sabit yatırım tutarları (YTS) ile ihracat ve ekonomik büyüme göstergesi olarak gayri safi milli hasıla (GSMH) arasındaki ilişki Türkiye’de bulunan 6 farklı yatırım teşvik bölgesine göre araştırılmıştır. Bu doğrultuda 2004-2019 dönemi için yıllık frekansta elde edilmiş veriler kullanılarak söz konusu ilişkiler incelenmiştir. Araştırma yöntemi olarak panel veri analizleri kapsamında öncelikli olarak her bir bölge için yatay kesit bağımlılığı ve homojenlik testleri kullanılmış ve sonrasında ulaşılan sonuçlara göre uygun olan panel birim kök, panel eşbütünleşme ve panel nedensellik testleri kullanılarak değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkiler ortaya konmuştur. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde bölgesel bazda farklılıkların olduğu ortaya çıkmakta olup, sanayi konusunda gelişmiş yapıya sahip bölgelerde yatırım teşviğin ihracat ve GSMH ile daha yoğun bir ilişki içerisinde olduğu tespit edilmiştir. Öte yandan sanayiye önem vermeyen bölgeler için her ne kadar yüksek oranlı yatırım teşvik destek unsurları olsa da ilgili bölgelerde yatırım teşvik unsurlarının hem ihracat hem de GSMH ile uzun dönemde herhangi bir ilişki içerisinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Söz konusu bulgular illerdeki yatırımcıların hem coğrafi zorluklar hem de beşeri yapılarının elverişli olmaması sebebiyle uluslararası ticarete bakış açılarını geliştirmediği algısını yaratmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Yatırım Teşvik, Ekonomik Büyüme, İhracat, Panel Veri Analizi

The Impact of Regional Ivestment Incentives on Economic Growth and Export: The Case of Turkey

Öz

In this paper, the relationship between investment incentive fixed investment amounts, export and gross national product as an indicator of economic growth was investigated according to 6 different investment incentive regions in Turkey. In this direction, these relations were examined by using the data obtained at annual frequency for the period of 2004-2019. As a research method, within the scope of panel data analysis, firstly, cross-sectional dependence and homogeneity tests were used for each region, and then, according to the results obtained, long-term relationships between the variables were revealed by using panel unit root, panel cointegration and panel causality tests. When the results obtained are examined, it is revealed that there are differences on a regional basis, and it has been determined that investment incentives have a more intense relationship with exports and gross national product in regions with a developed industrial structure. On the other hand, although there are high rates of investment incentive support elements for the provinces that do not attach importance to industry, it has been concluded that investment incentives in the relevant regions are not in any long-term relationship with both exports and gross national product. These findings create the perception that investors in the provinces do not develop their perspectives on international trade due to both geographical difficulties and unsuitable human structures.

Anahtar Kelimeler

Investment Incentive, Economic Growth, Exports, Panel Data Analysis.

Kaynakça

• Adámek, E., & Rybková, L. (2015). Influence of investment incentives on development of regional unemployment in the Czech Republic. European Journal of Business Science and Technology, 1(1), 5-14.
• Aras, O. N. Öztürk, M., & Erdoğan, E. (2012). Türkiye’nin cari açık sorunu ve soruna çözüm noktasında yeni yatırım teşvik sisteminin değerlendirmesi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 4(1), 91-104.
• Aydıner, M. (2015). Teşvik sistemi kapsamındaki yatırımların ihracata ve istihdama etkisi: TR32 bölgesi üzerinde bir değerlendirme. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 74, 73-87.
• Babatunde & S. Adepeju (2012). The Impact of yax Incentives on foreign direct investment in the oil and gas sector in Nigeria. Journal of Business and Management, 6(1), 01-15
• Bartık, T. J. (1992). The effects of state and local taxes on economic development: A review of recent research. Economic Development Quarterly, 6 (1), 102-110.
• Blanchard, E. J. (2007). Foreign direct investment, endogenous tariffs, and preferential trade agreements. The B. E. Journal of Economic Analysis & Policy, 7(1), 1–50.
• Breusch, T. S., & Pagan, A. R. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. Review of Econometric Studies, 47 (1), 239-253.
• Bondonio, D., & Greenbaum, R. T. (2007). Do local tax incentives affect economic growth? What mean impacts miss in the analysis of enterprise zone policies. Regional Science and Urban Economics, 37, 121-136.
• Borello J. A. (1995). Regional development and industrial promotion in Argentina: A review of events and writings. International Journal of Urban and Regional Research, 19 (4), 576-592.
• Canning, D., & Pedroni, P. (2008). Infrastructure, long-run economic growth and causality tests for cointegrated panels. The Manchester School, 76, 5, 504-527.
• Defever, F., & Riaño, A. (2017). Subsidies with export share requirements in China. Journal of Development Economics, 126, 33–51.
• Demir, Y., & Yayar, R. (2012). Bölgesel kalkınma ve yatırım teşvikleri: Tokat İlinde bir uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 119, 119-146.
• Emirmahmutoglu, F., & Kose, N. (2011) Testing for Granger causality in heterogeneous mixed panels, Economic Modelling 28, 870–876
• Elmas, Y. (2019). Yatırım teşviklerinin ihracata etkisi: Bolu ili örneği. Uluslararası Ekonomi, Toplum ve Kültür Sempozyumu, 210-223, Amasya.
• Goss, E. P., & Phillips, J. M. (1999). Do business tax incentives contribute to a divergence in economic growth. Economic Development Quarterly, 13 (3), 217-228.
• Hazman, G. G., & Kaya, P. B. (2018). Bölgesel teşvik uygulamaları ile ihracat ilişkisinin Afyonkarahisar ili örneğinde regresyon analizi ile değerlendirilmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 48, 42-57.
• Ingram, W. D., & Pearson, S. R. (1981). The impact of investment concessions on profitability of selected firms in Ghana. Economic Development and Cultural Change, 29, 831-839.
• Hamamcı, E. D. E., & Kahreman, Y. (2020). 2012 yatırım teşvik sistemi’nin bölgesel kalkınma üzerindeki etkisi: Erzurum’da bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 182, 179-205.
• Levin, A., Lin, C. F., & Chu, C. S. J. (2002). Unit root test in panel data: asymptotic and finite sample properties. Journal of Econometrics, 108, 1–24.
• Loh, E. S. (1995). The effects of Jobs-targeted development incentive programs. Journal of Urban and Regional Policy, 24, 365-383.
• Luo, L., Yang, Y., Luo, Y., & Liu, C. (2016). Export, subsidy and innovation: China’s stateowned enterprises versus privately-owned enterprises. Economic and Political Studies, 4(2), 137-155.
• Miroslava, C. (2013). The effectiveness of investment Incentives in certain foreign companies operating in the Czech Republic. Journal of Competitiveness, 5(1), 108-120.
• Park, J. H. (2012). What determines the specificity of subsidies. International Studies Quarterly, 56, 413-426.
• Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. Cesifo Working Paper Series, 1229.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (1999). Pooled mean group estimation of dynamic heterogeneous panels. Journal of the American Statistical Association, 94, 621–634.
• Pesaran, M. H., Ullah, A., & Yamagata, T. (2008). A bias-adjusted LM test of error cross-section independence, Econometrics Journal 11, 105–127.
• Pesaran, M. H., & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels, Journal of Econometrics, 142(1), 50–93.
• Recepoğlu, M., & Değer, M. K. (2016). Türkiye’de bölgesel yatırım teşviklerinin bölgesel ekonomik büyüme üzerine etkisi: Düzey 2 bölgeleri üzerine panel veri analizleri. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7, 6-21.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2020). Yatırım teşvik uygulamaları sunumu. Erişim adresi https://www.sanayi.gov.tr/istatistikler/yatirim-istatistikleri/mi1304021615
• Schalk, H. J., & Untiedt, G. (2000). Regional investment incentives in Germany: Impacts on factor and growth. Annals of Regional Science, 34, 173-195.
• Smith, V. L., Leybourne, S., Kim, T., & Newbold, P. (2004). More powerful panel data unit root tests with an application to mean reversion in real exchange rates. Journal of Applied Econometrics, 19(2) 147-170.
• Şeker, A. (2020). Türkiye’de ihracat ve yatırım teşvikleri arasındaki ilişki: ARDL sınır testi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2311-2326.
• Westerlund, J., Edgerton, D. L. (2007). A panel bootstrap cointegration test. Economics Letters 97, 185–190.
• Westerlund, J. (2008). Panel cointegration tests of the Fisher effect. Journal of Applied Econometrics, 23, 193–233.
• Yavan, N. (2011). Teşviklerin Sektörel ve Bölgesel Analizi: Türkiye Örneği, Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları, 181, 1-246.
• Yavan, N. (2012). Türkiye’de yatırım teşviklerinin bölgesel belirleyicileri: Mekansal ve istatistiksel bir analiz, Coğrafi Bilimler Dergisi, 12, 9-37.
• Zou, D., Spencer, B. J., & Vertinsky, I. (2000). Strategic trade policy with endogenous choice of quality and asymmetric costs. NBER Working Paper Series, Working Paper 7536.