Urban Solid Waste Management in Eastern Anatolia Region Municipalities in the Context of Climate Change

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 161 - 181, 27.06.2024

Selahattin Kavut , Gülizar Çakır Sümer

https://doi.org/10.33399/biibfad.1430880

Öz

The waste sector, which is exacerbated by the activities of various industries, contributes significantly to the climate crisis. Therefore, it is crucial for the waste sector to engage in this struggle and capitalize on opportunities presented by the crisis. In this regard, one of the goals of mitigation policies in the fight against climate change is to prevent greenhouse gas emissions from waste. Thus, effective management of solid waste, a responsibility of municipalities, also contributes to reducing greenhouse gas emissions. Policies such as waste prevention, reuse, recycling, and energy generation from waste are becoming increasingly important. The aim of the study is to investigate the current situation regarding waste management and recycling activities in the Eastern Anatolia region, where both population and waste generation are below the national average in Turkey. Thus, the study reveals that modern solid waste management contributes to mitigating the impact of climate change through activities such as recycling and energy generation.

Anahtar Kelimeler

Climate change, waste management, urban waste management

İklim Değişikliği Bağlamında Doğu Anadolu Bölgesi Belediyelerinde Kentsel Katı Atık Yönetimi

Öz

Çeşitli sektörlerin etkisiyle derinleşen iklim krizinde atık sektörü de önemli paya sahiptir. Bu nedenle diğer sektörlerde olduğu gibi atık sektörünün de bu mücadelede yer alması, krizden fırsat çıkarması gereklidir. Bu doğrultuda iklim değişikliği ile mücadelede azaltım politikalarının hedeflerinden birisi de atıklardan kaynaklanan sera gazı salımlarının önlenmesidir. Dolayısıyla belediyelerin görev ve sorumlulukları arasında yer alan katı atıkların etkin bir şekilde yönetimi aynı zamanda sera gazı salımlarının da azalmasına katkı sağlamaktadır. Atıkların önlenmesi, yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve atıktan enerji üretimi gibi politikalar ön plana çıkmaktadır. Çalışmanın amacı nüfus ve atık miktarı Türkiye ortalamasının altında olan Doğu Anadolu Bölgesi’nde atık yönetimine ilişkin mevcut durumun ve geri dönüşüm faaliyetlerinin incelenmesidir. Böylece modern katı atık yönetiminin dönüşüm ve enerji üretimi gibi faaliyetlerle iklim değişikliğinin etkisinin azaltılmasına katkı sağladığı ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İklim değişikliği, atık yönetimi, kentsel atık yönetimi

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara uyulduğunu yazar beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde BİİBFAD Dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk çalışmanın yazarına aittir. Yapılandırılmış görüşme sorularının uygulamasına ilişkin İnönü Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma Etik Kurulu’ndan 26/10/2022 tarihli ve 2022/20-8 karar sayılı etik kurul onayı alınmıştır.

Kaynakça

• Ağaçayak, Ç. (2019). Türkiye’de atık, atıksu ve hava kalitesi yönetiminde iklim değişikliği kapsamlı yerel çalışmalar. Erişim adresi https://www.iklimin.org/wp-content/uploads/egitimler/seri_13.pdf (Erişim tarihi: 12.07.2022)
• Ağrı Belediyesi (2020). Başkan Sayan, belediyemiz, çöpten elektrik üretecek.
• Azbar, N. (2013). Katı ve tehlikeli atıklar ve kontrolü. Çınar, Ö. (Ed.), Çevre Kirliliği ve Kontrolü içinde (33-84), Ankara: Nobel Yayınları.
• Aziziye Belediyesi (2019, 2020, 2021 ve 2022). Faaliyet raporları.
• Battalgazi Belediyesi (2018, 2019, 2020 ve 2021). Faaliyet raporları.
• Bayraç, H. N. & Doğan, E. (2016). Türkiye’de iklim değişikliğinin tarım sektörü üzerine etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 23-48.
• Bilgiç Karabulut, S. (2022). Sıfır atık. Yenigün K. vd. (Ed). Türkiye ve Sıfır Atık Projesi Uygulamaları: 2053 Hedefi içinde (385-401) Ankara: Çevre, Şehircilik ve İkilm Değişikliği Bakanlığı Yayını.
• Bingöl Belediyesi (2019). Haberler - çevre dostu projeye destek.
• Bingöl Belediyesi (2021a). 2020 faaliyet raporu.
• Bingöl Belediyesi (2021b). Projeler - çöpten enerji üretimi ve fermantasyon tesisi.
• Bitlis SAYSP (2020). Bitlis İl Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı.
• Bogner, J., Meadows, & M., Czepiel (1997). Fluxes of methane between landfills and the atmosphere: Natural and engineered controls. Soil Use and Management, 13, 268-277.
• Busch, T. (2011). Organizational adaptation to disruptions in the natural environment: The case of climate change, Scandinavian Journal of Management, 27(4), 389- 404.
• Cengiz, S. (2019). İklim krizinin mitolojisi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 600-609.
• Chandrappa, R. ve Bhusan Das, D. (2012). Solid waste management: Principles and practice, Springer Heidelberg New York Dordrecht London.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2023). Sıfır atık - atık türleri. Erişim adresi https://sifiratik.gov.tr/atikTurleri (Erişim tarihi: 07.06.2023)
• Dutch, S. I. (2010). Encyclopedia of global warming. USA: Salem Press.
• Edremit Belediyesi (2022). 2021 faaliyet raporu.
• Elazığ Belediyesi (2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022). Faaliyet raporları.
• Elazığ Belediyesi (2020b). Elazığ için ‘Geri dönüşüm uygulaması saati’ başladı.
• Elazığ Belediyesi (2022a). Başkan Şerifoğulları: Çevre ve sıfır atık konusuna dikkat çekmek için geri dönüşüm parkı yaptık.
• Elazığ Belediyesi (2022b). Elazığ Belediyesi geri dönüşüm çalışmalarını sürdürüyor.
• Elazığ SAYSP (2020). Elazığ İl Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı.
• Erzincan Belediyesi (2014). Haberler - çöpler ayrıştırılıyor.
• Erzincan Belediyesi (2016). Haberler - Erzincan Belediyesi geri dönüşüm eğitimlerine devam ediyor.
• Erzincan Belediyesi (2019). 2018 faaliyet raporu.
• Erzincan Belediyesi (2021, 2022 ve 2023). Performans programı raporları.
• Erzincan SAYSP (2020). Erzincan İl Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı.
• Erzurum Büyükşehir Belediyesi (2019, 2020, 2021 ve 2022). Faaliyet raporları.
• Giddens, A. (2013). İklim değişikliği siyaseti. (Çev. E. Baltacı). İstanbul: Phoenix Yayınevi.
• Güven Gazetesi (2018). Çöp gazı ile çalışacak elektrik santrali hizmete hazır.
• Hakkâri Belediyesi (2022). 2021 faaliyet raporu.
• Hoornweg, D. & Bhada-Tata, P. (2012). What a waste: A global review of solid waste management. Washington: World Bank.
• Houghton, J. (2015). Global warming: The complete briefing. Cambridge University Press.
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (2006). Guidelines for national greenhouse gas inventories. Volume 5 - Waste; Geneva.
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (2013). Climate change 2013: The physical science basis. Cambridge University Press.
• ISWA (2022). Climate change and waste management - The future of waste management: trends, opportunıtıes and challenges for the decade 2021-2030. Erişim adresi https://www.iswa.org/climate-change-and-waste-management/?v=ebe021079e5a (Erişim tarihi: 24.05.2022)
• İpekyolu Belediyesi (2021 ve 2022). Faaliyet raporları.
• İpekyolu Belediyesi (2023). Hizmetlerimiz - geri dönüşüm hizmetleri.
• Kadıoğlu, M. (2009). Küresel iklim değişimi ve Türkiye. Mühendis ve Makina Dergisi, 50(593), 15-25.
• Kadıoğlu, M. (2020). Bildiğiniz havaların sonu- küresel iklim değişimi ve Türkiye. İstanbul: Sia Kitap.
• Kars SAYSP (2020). Kars İl Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı.
• Kaza, S., Yao, L., Bhada-Tata, P., Woerden, F. V. (2018). What a waste 2.0: A global snapshot of solid waste management to 2050, Washington: World Bank.
• Malatya Büyükşehir Belediyesi (2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022a). Faaliyet raporları.
• Malatya Büyükşehir Belediyesi (2022b). Hizmetlerimiz.
• Mohareb, E. A., MacLean H. L., & Kennedy C. A. (2011). Greenhouse gas emissions from waste management - assessment of quantification methods. Journal of the Air & Waste Management Association, 61, 480-493.
• Öztürk, H. H. (2013). İklim bilgisi ve iklimsel ölçme tekniği. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Palandöken Belediyesi (2020, 2021 ve 2022). Faaliyet raporları.
• Palandöken Belediyesi (2023a) Çevre hizmetleri - ambalaj atıkları toplama.
• Sılaydın Aydın, M. B. (2015). İklim değişikliği sorununda kent ve kentsel planlama. İstanbul: Yalın Yayınları.
• Steiner, M. ve Ulrich, W. (2009). Katı atık yönetimi atık yönetiminin temellerine yönelik rehber kitap. Ankara: Eflatun Yayınevi.
• Talu, N. (2015). Türkiye’de iklim değişikliği siyaseti, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Tuşba Belediyesi (2022). 2021 faaliyet raporu.
• Tuşba Belediyesi (2023). Hizmetlerimiz - geri dönüşüm hizmetleri.
• TÜİK (2021). İstatistik konuları, çevre ve enerji / atık istatistikleri - 2020.
• TÜİK (2023). İstatistik konuları, nüfus ve demografi / adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları - 2022.
• Türkeş, M. (2010). Klimatoloji ve meteoroloji. İstanbul: Kiter Yayınevi.
• UNEP (2022). Solid waste management. Erişim adresi https://www.unep.org/explore-topics/resourceefficiency/what-we-do/cities/solid-waste-management (Erişim tarihi: 11.05.2022)
• Van Büyükşehir Belediyesi (2020). Van’da çöplerden üretilen enerjiyle 14 bin haneye elektrik veriliyor.
• Vergara, S. E. &Tchobanoglous, G. (2012). Municipal solid waste and the environment: A global perspective. Annual Review of Environment and Resources, (37), 277-309.
• Yakutiye Belediyesi (2021 ve 2022). Faaliyet raporları.
• Yakutiye Belediyesi (2023). Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü - ambalaj atıkları.
• Yaslıkaya, R. (2004). Katı atık hizmetlerinde özelleştirme (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yenisoy Karakaş, S., Öz, M., & Gaga, E. O. (2012). Seasonal variation, sources, and gas/particle concentrations of PCBs and OCPs at high altitude suburban site in Western Black Sea Region of Turkey. Journal of Environmental Monitoring, 14(5), 1365-1374.
• Yeşilyurt Belediyesi (2018, 2019, 2020 ve 2021). Faaliyet raporları.
• Yeşilyurt Belediyesi (2022). Ambalaj atığı toplama ve ayırma tesisi.