Türkiye’de Cari Açık Problemi, Cari Açığın Nedenleri ve Banka Kredileri-Cari Açık İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ve Nedensellik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 61 - 80, 30.06.2022

Seyit Ordu

Öz

Yapılan bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin 2003Q1-2021Q4 dönemine ait çeyreklik verileri yardımıyla toplam kredi hacmi ve cari açığı arasındaki ilişkiyi açıklamaktır. Toplam kredi hacmi ve cari açık değişkenleri arasındaki eşbütünleşme ilişkisi Peseran, Shin ve Smith’in (2001) geliştirdiği ARDL sınır testi yaklaşımı yardımıyla, bu değişkenler arasındaki nedensellik analizi ise Toda-Yamamoto’nun (1995) geliştirdiği nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Bu bağlamda yapılan analizde elde edilen bulgulara göre, toplam kredi hacmi ve cari açık değişkenleri arasında uzun dönemde eşbütünleşme ilişkisi ve çift yönlü nedenselliğin olduğuna ulaşılmıştır. ARDL eşbütünleşme testi sonucuna göre ele alınan dönemde toplam kredi hacminde meydana gelen %1’lik bir artışın cari açığı %6,89 arttırdığı ve bu sonucun da istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür. Ayrıca elde edilen diğer bulgular arasında yer alan hata düzeltme sonuçlarında ise, kısa dönemde uzun dönem dengesinde ortaya çıkabilecek bir sapmanın üç dönem sonra dengeye ulaşacağı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kredi Hacmi, Cari Açık, ARDL, Toda-Yamamoto

Kaynakça

• Aizenman, J., ve Jinjarak, Y. (2014). Real estate valuation, current account and credit growth patterns, before and after the 2008-9 crisis. Journal of International Money and Finance, (48), 249-270.
• Akbaş, Y. E., Şentürk, M., ve Sancar, C. (2013). Testing for causality between the foreign direct investment currrent account deficit, GDP and total credit: evidence from G-7. Panoeconomıcus, (6), 791-812.
• Altunöz, U. (2021). Türkiye’nin cari açık sorun, nedenleri ve kredi genişlemesinin cari açık sorununa etkisi: sınır testi yaklaşımı. Sayıştay Dergisi, 32(122), 126.
• Bitzis, G., Paleologos, J. M., ve Papazoglou, C. (2008). The determinants of the greek current account deficit: the EMU experience. Journal of International and Global Economic Studies 1(1), 1-14.
• Brissimis, S. N., Hondroyiannis, G., Papazoglou, C., Tsaveas, N. T., ve Masardani, V. A. (2010). Current account determinants and external sustainabilty in periods of structural change. Working Papers, (117), 1-38.
• Chinn M. D., ve Ito H. (2008). A new measure of financial opennes. Journal of Comparative Policiy Analysis: Research and Practice, 10(3), 309-322.
• Davis, J. S., Mack, A., Phoa, W., ve Vandenabeele, A. (2016). Credit booms, banking crisis, and the current account. Journal of International Money and Finance, (60), 360-377.
• Göçer, İ., ve Mercan, M. (2014). Kredi hacmi artışının cari açığa etkisi: çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme analizi. İstanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, (18), 1-17.
• Güneş, S., ve Yıldırım, C. (2017). Kredi genişlemesi ile cari açık arasındaki ilişki: Türkiye Örneği. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(1), 43-60.
• Karahan, P., ve Uslu, N. Ç. (2016). Kredi hacmi cari açık arasındaki ilişki: Türkiye için dinamik bir analiz. Econworld, 1-10. doi: 10.22440/EconWorld.WP.2016.007
• Kauko, K. (2012). External deficits and non-performing loans in the recent financial crisis. Economic Letters, 115(2), 196-199.
• Kılıç, C. (2015). Tüketici kredileri ve cari açık arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2), 404-420.
• Köroğlu, E. (2018). Kredi genişlemesinin cari açığa etkisi: Türkiye örneği. Bulettin of Economic Theory and Analysis, 3(3), 175-193.
• Ordu, S. (2021). Yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişmekte olan ülkelerin kalkınma süreçlerindeki rolü. Nevşehir: Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Peseran, M. H., Shin, Y., ve Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Polat, M. A. (2019). Bankacılık sektörü yurtiçi kredi hacmindeki değişimlerin cari açığa etkileri: makro ihtiyati tedbirler kapsamında ekonometrik bir analiz. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 5(2), 73-89.
• Selimi, E. H., ve Eliskovski, M. (2019). The effect of household and corporate loans on current account balance: evidence from the Western Balkan countries. Journal of Contemporary Economic and Business Issues, (2), 21-37.
• TBB (2022). Türkiye Bankalar Birliği Veri Sistemi. https://www.tbb.org.tr/tr/banka-ve-sektor-bilgileri/veri-sorgulama-sistemi/60 , Erişim Tarihi: 25.02.2022.
• TCMB (2022). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Denetleme Sistemi. https://evds2.tcmb.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 25.02.2022
• Telatar, E. (2011). Türkiye’de cari açık belirleyicileri ve cari açık-krediler ilişkisi. Bankacılar Dergisi, (78), 22-34.
• Toda, Y. H., ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Evonometrics, 1(2), 225-250.
• Togan, S., ve Berument, H. (2011). Cari işlemler dengesi, sermaye hareketleri ve krediler. Bankacılar Dergisi, (78), 3-21.
• Uslu, H. (2020). Türkiye’de kredi genişlemesinin cari açık üzerindeki etkileri: ARDL sınır testi yaklaşımı. Maliye ve Finans Yazıları, (114), 441-482.
• Üçler, G., Bulut, Ü., ve Erdem, E. (2013). Impact of domestic credits on the current account balance: A panel ARDL analysis for 15 OECD countries. Actual Problem of Economics, 151(1), 408-416.