Sağlıkta Tesis Yönetiminin Afet, Acil Durum ve Risk Yönetimi Boyutlarıyla İncelenmesi: Güvenli Hastaneler

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 14 - 41, 09.08.2023

Umutcan Altun , Havva Ceylan

Öz

Sağlık tesislerinde risk yönetimi, hastalar, hastane personeli ve diğer ziyaretçiler için fiziksel ve psikolojik olarak olumlu bir etki bırakmayı hedefler. Bu amaçla, olası kazaların önlenmesi için tedbirler alınır, kayıplar ve harcamalar minimize edilir, ölümle sonuçlanabilecek herhangi bir kaza olmadan riskler en aza indirgenir, yasal standartlar sağlanır ve mevcut risk ve fırsatlar işletmenin fayda sağlayabileceği sonuçlara yönlendirilir. Afetler; çevrenin etkilenmesi, ruh sağlığı sorunları, göç hareketleri ve sağlık problemlerine yol açarak sağlığın tüm boyutlarını etkiler. Son dönemde dünyanın farklı bölgelerinde meydana gelen afetler; afetlerden sonra yapılan çalışmaların yanı sıra, afet öncesinde risklerin değerlendirilmesi ve zarar azaltma konularının da önemini vurgulamıştır. Afet ve acil durumlarda hizmet vermeye devam edebilen güvenli hastanelere ihtiyaç vardır. Bu durum ancak tesis yönetimi açısından hastanelerin güvenliğinin sağlanmasıyla mümkün olmaktadır. Yapılan çalışma derleme türünde bir çalışma olup, sağlık tesisi yönetiminde afet, acil durum ve risk yönetimi kavramlarının önemi vurgulanarak güvenli hastane kavramı açıklanmıştır. Risk, afet ve acil durum yönetimiyle ilgili her türlü faaliyetin bir bütün olarak ele alınması ve hastane yönetimi tarafından tesis yönetimi sürecine eksiksiz, etkili ve doğru bir şekilde entegre edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hastane, Afet, Acil Durum, Risk, Tehlike, Güvenlik, Güvenli Hastane.

Kaynakça

• AFAD, (2023). Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. Alınan yer https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu, Erişim Tarihi: 12.05.2023.
• Ağuş, M. & Akbel, E. (2020). Sağlık Çalışanlarında Fiziksel Risk Etmenlerinin Değerlendirilmesi. Ohs Academy, 3(3), 230-237.
• Akdağ, G.C. (2019). Afet ve Acil Durum Yönetiminde Kaiser Tehlike Ve Zarar Görebilirlik Analiziyle Güvenli Hastane Kavramının İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi]. YÖK Açık Bilim / https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/377623
• Akdoğan, N., Doğan, D. & Çetinkaya, N. (2021). COVID-19 Salgının Sektörlere Etkisine İlişkin Bulguların Toplu Olarak Değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Akyürek, Ç. E. (2020). “Sağlıkta Tesis Yönetimi” Demir Uslu, Y (Ed.), Sağlık Tesislerinde Risk Yönetimi, 163-183. İstanbul: Nobel.
• Arsal Yıldırım, S. & Gerdan, S. (2017). Hastane Öncesi Acil Sağlık Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamındaki Mesleki Riskleri. Hastane Öncesi Dergisi, 2(1), 37-49.
• Bascoul, A. M., Tommelein, I. D., Tillmann, P. & Muxen, S. (2018). Towards Facility Management Participation in Design: A UCSF Case Study. 26th Annual Conference of the International Group for Lean Construction, 505-515. Hindistan.
• Becker, F. (1990). The Total Workplace (1. Baskı), New York: Van Nostrand Reinhold.
• Bozkurt, C. (2010). Risk, Kurumsal Risk Yönetimi ve İç Denetim. Denetişim, (4), 17-30.
• Buzak, A., Ağuş, M. & Celep, G. (2019). Sağlık Çalışanlarında Ergonomik Risklerin Değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Fen ve Doğa Bilimleri Dergisi, 3(2), 84-90.
• Canatan, H. (2020). Afetlerde Sürdürülebilir Sağlık Hizmetleri İçin Güvenli Hastane Kavramının Önemi Üzerine Bir Araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi,7 (1), 55-60.
• Çiçekdağı, H. İ. & Bozkurt, Ö. (2022). Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP): 2015 ve 2021 Hazırlama Kılavuzu Karşılaştırmalı Analizi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 241-251.
• Elbay, R. Y., Kurtulmuş, A., Arpacıoğlu, S. & Karadere, E. (2020). Depression, anxiety, stress levels of physicians and associated factors in Covid-19 pandemics. Psychiatry research, 290, 113130.
• Emhan, A. (2009). Risk Yönetim Süreci ve Risk Yönetmekte Kullanılan Teknikler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 209-220.
• Epik, M. T. & Öztürk, M. Sağlık Hizmetlerinde Psikososyal Riskler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(4), 451-467.
• Erentürk, M. K. (2016). Dış Kaynak Kullanımı İle Tesis Yönetiminin Konutlardaki Yaşam Kalitesine Katkıları Ve Bir İnşaat Firması Üzerinde Çalışma [Doktora Tezi, Haliç Üniversitesi]. YÖK Açık Bilim/ https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/90363
• Erkal, T. & Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147-164.
• Hiçdurmaz, D. & Üzar-Özçetin, Y. S. (2020). Covıd-19 Pandemisinde Ön Safta Çalışan Hemşirelerin Ruhsal Sağlığının Korunması ve Ruhsal Travmanın Önlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(Özel Sayı), 1-7.
• International Facility Management Association (IFMA). (2020). 11 Core Competencies of facility management. Alınan yer https://ifmacdn.azureedge.net/sfcdn/docs/default-source/marketing/pd-pages/11-core-competencies_oct2020.pdf?sfvrsn=2, Erişim Tarihi: 13.06.2023
• Işık, M., Kırlı, U. & Özdemir, P. G. (2021). Covid-19 Pandemisinde Sağlık Çalışanlarının Ruh Sağlığı. Türk Psikiyatri Dergisi, 32(4).
• İnce, B. S. (2008). Hastanelerde Risk Yönetimi ve Hemşirelik. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 24(3), 73-81.
• İytemür, A. & Yeşil, S. T. (2020). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Hastane Afet Ve Acil Durum Planları İle İlgili Görüşlerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(2), 138-148.
• Karakuş, M. (2015). Hastanelerde Tesis Yönetimi ve Güvenliği Konusunda Yöneticilerin Görüşlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Açık Bilim / https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/566835
• Kayral, İ. H. Beylik, U. & Orhan, F. (2016). Hastane Standartlarının Çok Boyutlu Kalite Analizi: Bir Standart Seti Örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 3(1), 6-16.
• Kıymış, İ. & Kaya, A. A. (2019). Afetlerde Güvenli Hastaneler ve Derecelendirilmesi: Gümüşhane İli Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8 (4), 424-437.
• Koçak, H. & Sarı, B. (2021). Türkiye’de Covid-19 İle Mücadele Sürecine Afet Yönetimi Açısından Bir Yaklaşım. Resilience, 5(1), 37-49.
• Lennerts, K. (2009). “Facility management of hospitals”. Rechel, B., Wright, S., Edwards, N., Dowdeswell, B. & Mckee, M (Eds.), Investing in hospitals of the future, 167- 186. United Kingdom: The European Observatory on Health Systems and Policies.
• Mete, M., Ceylan, B. & Tatlıoğlu, G. (2020). Hastanelerde Tesis Güvenliği ve Önemi. Bandırma On Yedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 80-102. doi: 10.46413/boneyusbad.739212
• Nutt, B. (2000). Four Competing Futures For Facility Management. Facilities, 18(3/4), 124-132. doi: 10.1108/02632770010315670
• Oral, T. Y. & Bekman, F. B. (2021). İnsan Sağlığı Hizmetleri Çalışanlarının Maruz Kaldığı Meslek Hastalığı Etkenlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamında İncelenmesi. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 160-178.
• Özcan, N. (2018). Sağlık Kurumlarında Risk Yönetimi. Sağlık Hizmetleri ve Eğitimi Dergisi, 2(1), 15-24.
• Poper, K. O. & Payant, R. P. (2014). The Facility Management Handbook (4. Baskı), New York: American Management Association.
• Qu, Z., Wang, F., Chen, X., Wang, X. & Zhou, Z. (2023). Rapid Report Of Seismic Damage To Hospitals İn The 2023 Turkey Earthquake Sequences. Earthquake Research Advances, 100234.
• Sağlık Bakanlığı (2021). Hastane Afet ve Acil Durum Planı (Hap) Hazırlama Kılavuzu. Alınan yer https://www.saglik.gov.tr/TR,1789/hastane-afet-ve-acil-durum-plani-hap-hazirlama-kilavuzu.html, Erişim Tarihi: 15.05.2023.
• Sağlık Bakanlığı (2023). Alınan yer https://www.saglik.gov.tr/TR,94838/saglik-bakani-koca-deprem-bolgelerindeki-saglik-hizmetlerine-iliskin-son-durumu-paylasti.html, Erişim Tarihi: 12.06.2023
• Sarık, M. E. & Cengiz, S. (2022). Hastane Afet ve Acil Durum Planı Eğitim, Hazırlık Düzeyi ve Çalışanların Bilgi Seviyelerinin Tespit Edilmesi: Antalya İli Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 122-132.
• Shohet, I.M. & Lavy, S. (2004). Healthcare Facilities Management: State Of The Art Review. Facilities, 22 (7/8), 210-220. doi: 10.1108/02632770410547570
• Solmaz, M., & Solmaz, T. (2017). Hastanelerde İş Sağlığı ve Güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 147-156.
• Sonsuz, A. A. (2022). “Sağlık Kurumları Yönetimi” Demir Uslu, Y (Ed.), Afet ve Acil Durum Yönetimi ve Pandemi Koşullarında Planlama, 281-291. İstanbul: Nobel.
• Şenol, O. (2023). “Olağan Dışı Durumlarda Sağlık Yönetimi” Durmuş, A & Amarat, M (Ed.), Risk Yönetimi, 31-61.
• Tanrıvermiş, H & Canaz Sevgen, S. (2020). “Sağlıkta Tesis Yönetimi” Demir Uslu, Y (Ed.), Sağlıkta Tesis Yönetimi, 19-30. İstanbul: Nobel.
• Tanrıvermiş, H. (2020). “Sağlıkta Tesis Yönetimi” Demir Uslu, Y (Ed.), Tesis Yönetimi: Küresel Değişimle Gelen Paradigmalar, 1-18. İstanbul: Nobel.
• Tay, L. & Ooi, J.T.L. (2001). Facilities Management: A “Jack Of All Trades”?. Facilities, 19 (10), 357-363. doi: 10.1108/EUM0000000005534
• Tekin Epik, M. & Öztürk, M. (2020). Sağlık Hizmetlerinde Psikososyal Riskler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(4).
• Terzioğlu, S. & Tanrıvermiş, H. (2020). “Sağlıkta Tesis Yönetimi” Demir Uslu, Y (Ed.), Dünyada Hastane Yönetiminin Tesis Yönetimi İlkeleri Açısından İncelenmesi, 31-47. İstanbul: Nobel.
• TRT Haber (2023). Alınan yer https://www.trthaber.com/haber/gundem/depremden-etkilenen-illerde-77-sahra-hastanesi-kuruldu-744550.html Erişim Tarihi: 12.06.2023
• Türkiye Cumhuriyeti İletişim Başkanlığı (2023a). Alınan yer https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/iletisim-baskanliginca-asrin-felaketi-06-subat-2023-kahramanmaras-depremleri-kitabi-yayimlandi Erişim Tarihi: 12.06.2023.
• Türkiye Cumhuriyeti İletişim Başkanlığı (2023b). Alınan yer https://www.iletisim.gov.tr/turkce/yerel_basin/detay/depremden-etkilenen-10-ilde-77-sahra-hastanesi-kuruldu Erişim Tarihi: 12.06.2023.
• Uslu, Y., Yilmaz, E., Hancioğlu, Y., & Gedikli, E. (2022). Sağlık Yöneticilerinin Bakış Açısıyla Sağlık Kuruluşlarında Risk Yönetimi Olgusunun Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(3), 1508-1527.
• Viera, B. & Katarina, V. (2018). Facility Management in The Globalized Society. Management Studies, 6(5), 358-366. doi: 10.17265/2328-2185/2018.05.004
• World Health Organization (WHO). (2015). Comprehensive Safe Hospital Framework. Alınan yer https://www.who.int/publications/m/item/comprehensive-safe-hospital-framework, Erişim tarihi: 15.05.2023.
• World Health Organization (WHO). (2017). Disaster Risk Management For Health, Safe Hospitals: Prepared For Emergencies And Disasters, Disaster Risk Management For Health Fact Sheets. Alınan yer https://www.who.int/publications/i/item/disaster-risk-management-for-health-safe-hospitals-prepared-for-emergencies-and-disasters, Erişim Tarihi: 15.05.2023.
• Yıldız, A. (2019). Hastanelerde İş Sağlığı ve Güvenliği. Ankara: Ekin.
• Yousefli, Z., Nasiri, F., & Moselhi, O. (2017). Healthcare Facilities Maintenance Management: A Literature Review. Journal of Facilities Management, 15(4), 352-375.
• Yurtlu, Ö., & Erkan, I. (2023). Covıd-19 Pandemisinin Hastanelerin Risk Yönetimine Etkisi. Journal Of Medical Topics And Updates, 2(1), 30-35.