Niğde ALaaddin Camii Mimari Unsurların STEM/STEAM Yaklaşımı Bakımından İncelenmesi

Yıl 2021, , 36 - 44, 30.12.2021

Sudem Akyürek , Toprak Göbel , Cüneyt Akyol

https://doi.org/10.37215/bilar.927199

Öz

Son yıllarda dünyada fen, matematik, mühendislik, teknoloji ve sanat alanlarının birleştirilmesi ilkesine
dayanan çok disiplinli bir yaklaşım olan STEAM ile ilgili çalışmalar artmakla birlikte yapılan çalışmaların
günümüzde ağırlıklı olarak eğitim üzerine yapıldığı görülmektedir. STEAM, bilim (science), teknoloji (technology), mühendislik (engeenering), sanat (arts) ve matematik (mathematics) sözcüklerinin baş harflerinden oluşan ve bu alanları birbirine bağlama yoluyla yapılan çalışmaları hedefleyen disiplinlerarası bir eğitim yaklaşımıdır . “Science” ise daha çok fen bilimleri olarak algılanmaktadır . Bu araştırmada STEM kavramındaki science(bilim) kısmında sosyal bilimler alanında da çalışmalar yapılabileceği gösterilmeye çalışılmıştır.Araştırmada, Selçuklu Türk kültüründeki tarihi mekânlarda STEM yaklaşımı içindeki beş farklı disipline ilişkin bilgi/becerileri izleri araştırılmıştır. Bu çalışmanın amacı; Selçuklu mimarisinde kullanılan mimari unsurlarda STEM/ STEAM yaklaşımını temele alan bilgi/becerileri izlerini tespit etmek ve bu unsurların aslında bizim atalarımızın inşa ettiği tarihi eserlerdeSTEM/STEAM izlerini bulup ortaya koymaktır . Çalışma nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bu yöntem çerçevesinde araştırma, inceleme, gözlem, doküman analizi ve çeşitli tasarımlar yapılmıştır. Çalışmada gözlem-araştırma yaptığımız tarihi camideki bilim, teknoloji, matematik ve mühendisliköğeleri incelenmiş, eseri inşa eden kişilerin birçok farklı disipline ilişkin becerilerinin olduğu fark edilmiştir. Alaaddin Camii incelenirken sosyal bilimler, mühendislik, matematik, tasarım ile ilgili çıkarımlar yapılmaya çalışılmıştır. Yapının matematiksel açıdan incelenmesi sonucunda mihrapta altın oranlardan, yapının genelinde de geometrik süslemelerden yararlanıldığı görülmüştür. Teknoloji ve tasarım bağlamında incelemeler yapıldıktan sonra yapının üç boyutlu tasarımı üzerine çalışma yapılmıştır. Mühendislik bağlamı açısından değerlendirildiğinde tarihi yapının inşasında matematiksel ögelerden çokça faydalandığı görülmüştür. Elde edilen veriler ışığında kültürümüzde STEM/STEAM yaklaşımının var olduğu ve bu çalışmayı ortaya koyan kişilerin de bu yaklaşımı yüzyıllar önce benimsedikleri sonucuna ulaşılmıştır .

Anahtar Kelimeler

STEM, STEAM, Selçuklu mimarisi, disiplinlerarası beceri, Niğde

The Investigation of the Architecture Nigde Alaadin Mosque in Terms of STEM/STEAM Approach

Öz

In recent years, it has been observed that studies on STEAM, which is a multidisciplinary approach based
on the principle of combining the fields of science, mathematics, engineering, technology, and art, have
increased in the world. Studies on STEAM are mostly done on education today. At the same time, “Science” in the word of STEM is perceived as more science. In this research, it has been tried to show that studies can be carried out in the field of social sciences in the science part. In the research, traces of knowledge/skills related to five different disciplines within the STEM approach were investigated in historical places in Seljuk Turkish culture. The aim of this study is to identify the knowledge/skills based on the STEM/STEAM approach in the architectural elements used in Seljuk architecture and to find and reveal the traces of STEM/STEAM in the historical artifacts that these elements built by our ancestors. The study was carried out with the qualitative research method. Within the framework of this method, research, examination, observation, document analysis and various designs were made. In our study, the science, technology, mathematics, and engineering elements in the historical mosque where we made observations and research were examined, and it was realized that the people who built the work had skills related to many different disciplines. While examining the historical structure, inferences about social sciences, engineering, mathematics, and design were tried to be made. As a result of the mathematical examination of the building, it was seen that golden ratios were used in the mihrab, and geometric ornaments were used throughout the building. After the examinations made in the context of technology and design, studies were carried out on the threedimensional design of the building. When evaluated in the context of engineering, it has been seen that mathematical elements are used in the construction of the historical building. In the light of all these studies, it has been concluded that our culture and the people who put forward this study adopted the STEM/STEAM approach centuries ago.

Anahtar Kelimeler

STEM, STEAM, STEM, STEAM, Seljuk architecture, interdisciplinary skills, Nigde

Kaynakça

• Akbaba, C. (2017). “Okullarda maker ve steam eğitim hareketlerinin incelenmesi”. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi,Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Edirne-Türkiye.
• Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Çorlu, M. S., Öner, T., Özdemir, S.(2015). STEM Eğitimi Türkiye Raporu. Scala Basım.
• Bulut, M. (2017). “Geometrik sistemin çözümlenmesi-Selçuklu örnekleri üzerine birkaç girişim”. Sanat Tarihi Dergisi, 26(1): 27-44.
• Duru, A., İşleyen, T. (2005). “Matematik ve sanat”. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (11): 479-491.
• Ekiz, M. (1998). “Niğde Alaaddin Camii’nin Anadolu Selçuklu mimarisi içerisindeki yeri ve önemi”. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğle-Türkiye.
• Ercan, S. (2014). “Fen eğitiminde mühendislik uygulamalarının kullanımı: Tasarım temelli fen eğitimi” Marmara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaan, B.Çalışkan, İ., Yetişir, M. İ. (2017). “Fen eğitiminde bilgi işlemsel düşünme ve bütünleştirilmiş alanlar yaklaşımı (STEAM)”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41): 91-103.
• Korkmaz, E. (2010). “İlköğretim matematik ve sınıf öğretmeni adaylarının matematiksel modellemeye yönelik görüşleri ve matematiksel modelleme yeterlikleri”. Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Balıkkesir-Türkiye.
• Mercin, L. (2019).“Steam eğitiminde sanatın yeri”. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 9(19): 28-41. Parla, C. (2004). “Sivas I. İzzeddin Keykavus Şifahanesi ve Niğde Alaeddin Camii’nin simge dili” Erdem, 14(41): 59-78.
• Semerci, F. (2017). “Anadolu Selçuklu medreselerinin cephesel ve mekânsal kalite analizi: Sivas kenti örneği”. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2(3): 295-328.
• Yıldırım, B., Altun, Y., (2014). “STEM eğitimi üzerine derleme çalışması: Fen bilimleri alanında örnek ders uygulanmaları”. VI. International Congress of EducationResearch Kongresi-IV