Eskişehir Çatacık Yöresinde, Çevresel Değişkenler Kullanılarak Kızılgeyik İçin (Cervus elaphus L.) Habitat Uygunluğunun Modellenmesi

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 135 - 142, 30.11.2017

Mehmet Serdar Oruç , Ahmet Mert , İbrahim Özdemir

Öz

Bu
çalışmada, Eskişehir-Çatacık yöresinde bulunan Kızılgeyik için (Cervus elaphus) habitat uygunluğunun
çevresel değişkenler kullanılarak modellenmesi ve habitat uygunluk
haritalarının elde edilmesi amaçlanmıştır. Öncelikle çalışma alanı, 100 x 100 m
(1 ha) büyüklüğünde hücrelere bölünmüştür. Oluşan 1 ha büyüklüğündeki
hücrelerden 60 adeti örnek alan olarak seçilmiş ve bunlarda Kızılgeyik dışkı,
iz ve belirtileri kaydedilmiştir. Sonra çalışma alanına ait bioiklim haritaları
ve diğer çevresel değişkenlere ait altlıklar üretilmiştir. Kızılgeyik var
verileri ile 18 çevresel değişken arasındaki ilişkiler MaxEnt yöntemi ile
analiz edilerek haritalanmıştır. Buna göre Kızılgeyik için en iyi habitat
uygunluk modeli, ROC değerleri eğitim veri seti için 0,793 ve test veri seti için
0,760 olarak tespit edilmiştir. Türün dağılımına etki eden çevresel
değişkenler; yıllık ortalama sıcaklık, eğim, topoğrafik pozisyon indeksi, orman
yol yoğunluğu ve vejetasyon olarak belirlenmiştir. Böylece, Kızılgeyik’in hangi
habitatları tercih ettiği ve Çatacık yöresinde hangi alanları yoğun olarak
kullandığı ortaya koyulmuştur. Kızılgeyik için ilk defa düzenlenen habitat
uygunluk haritası, amenajman planlarının düzenlenmesine, avlak planlarının
yapılmasına ve biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkı sağlama potansiyeline
sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Çatacık, Dışkı Sayımı, Habitat Uygunluk, Kızılgeyik (Cervus elaphus L.)

Modelling Habitat Suitability For Red Deer (Cervus elaphus L.) Using Environmental Variables In Çatacık Region

Öz

In
this study, modelling habitat suitability for red deer (Cervus elaphus) using environmental variables and obtaining habitat
suitability maps were aimed in Eskişehir- Çatacık region. First, the study area
was divided into cells with 100*100 meters. The 60 cells were selected as
sample plots and pellet count, other sign and tracks of red deer were
recorded.  Then, bioclimatic maps and
data of environmental variables are produced for the study area. The
relationships between present data of red deer and 18 environmental variables
in 60 plots were analyzed by using MaxEnt method. Thus, ROC values of 0,793 for
education data set and 0,760 for test data set are determined for best habitat
suitability model. Environmental variables affecting species distribution of
red deer were specified as; annual average temperature, slope, topographic
position index, forest road intensity and vegetation. Therefore, habitat
preferences and territory usage of red deer in Çatacık region were determined
in the study. Habitat suitability maps that were organized for the first time
for red deer have the potential of contribution to organizing forest
management, game management plans and protection of biological diversity.

Anahtar Kelimeler

Çatacık, Habitat Suitability, Pellet Count, Red Deer (Cervus elaphus L)

Kaynakça

• Aksan, Ş., Oğurlu, İ., Özdemir, İ., 2013. Yaban hayvanlarının envanterinde iz ve belirtilerin kullanımı: Gölcük-(Isparta) Tabiat Parkı’nda bir uygulama. Biological Diversity and Conservation, 6/2, s 188-206.
• Aksan, Ş., Özdemir, İ., Oğurlu, İ., 2014. Türkiye/Gölcük Tabiat Parkı’nda bazı yabani memeli türlerinin dağılımlarının modellenmesi. Biological Diversity and Conservation, 7/1, s 1-15.
• Avcı, M., Oğurlu, İ., Sarıkaya, O., 2005. Kasnak meşesi tabiatı koruma alanı faunası üzerine araştırmalar. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, SDÜ Orman Fakültesi, s 599-606.
• Baldwin, R. A., 2009. Use of maximum entropy modeling in wildlife, Research. Entropy, 11(4), 854-866.
• Batcheler, C. L., 1975. Development of a distance method for deer census from pellet groups. Journal Of Wildlife Management, 39, 641-652.
• Bennett, L. J., English, P. F., Mccain, R., 1940. A study of deer populations by use of pellet-group counts. J. Wildl. Manage, 4, 398–403.
• Beşkardeş V., 2016. Yedigöller yaban hayatı geliştirme sahasındaki iri cüsseli memeli hayvanlar ve sonbahar dönemi habitat tercihleri. Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, No.1, 137-144.
• Birecikligil, S., Çelekli, F., Çelekli, A., Çiçek, E., 2013. Karagöl mevkiinde (Nurdağı, Gaziantep) Doğaya salınan Kızılgeyik (Cervus elaphus)’ların izleme programı. Nevşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 2(1), 26-33.
• Boydak, M., 1975. Eskişehir-Çatacık mıntıkası ormanlarında sarıçam (Pinus sylvetris l.) tohum verimi üzerine araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A. 15 (1), 159-240.
• Boydak, M., 1977. Eskişehir-Çatacık mıntıkası ormanlarında sarıçamın tohum verimi üzerine araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İ.Ü Yayın No: 2325, O.F. Yayın No: 230, 193s. İstanbul.
• Caldwell, P., 2009. Estimating red deer abundance using faecal pellet ındices and implications for management. Master’s Thesis. University Of Otago, New Zealand.
• Clark, J. D., Dunn, J. E., Smith, K. G., 1993. A multivariate model of female black bear habitat use for a geographic information system. The Journal of Wildlife Management, 519- 526.
• Chang, H., Xıao, Q., 1988. Selection of winter habitat of red deer in dailing region. [J]. Acta Theriologica Sinica, Vol 8, No 2, pp 81-88.
• Elith, J., Phillips, S., Hastie, T., Dudik, M., Chee, Y.E., Yates, C.J. (2011). A statistical explanation of maxent for ecologist. A Journal Of Conservation Biogeography, 17, 43-57.
• Forsyth, D. M., Barker, R. J., Morrıss, G. And Scroggıe, M. P. 2007. Modeling the relationship between fecal pellet ındices and deer density. The Journal Of Wildlife Management, 71, 964–970.
• Güner, Ş. T., Çömez, A., Genç, M., 2007. Sarıçam-karaçam doğal gençleştirme sahalarında bazı tespitler: sündiken dağları-Eskişehir-ı. Orman Mühendisliği Dergisi, 44(4-6), 16-18.
• Gürdal, M. N., 2008. Türkiye’nin yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları üzerine araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 109s, Isparta.
• Hijmans, R. J., Cameron, S.E., Parra, J. L., Jones, P.G., Jarvis, A., 2005. Very high resolution interpolated climate surfaces for global land areas. International Journal of Climatology, 25(15), 1965-1978.
• Jenness, J., 2006. Topographic position index (tpi_jen. avx) extension for ArcView 3. x version 1. 2. Jenness Enterprises, Flagstaff, AZ.
• Jiang G. S., Zhang M. H., Ma J. Z., 2008. Habitat use and separation between red deer (Cervus elaphus xanthopygus) and roe deer (Capreolus pygargus bedfordi) in relation to human disturbance in the wandashan mountains, Northeastern China. Wildlife Biology, 14, 92-100.
• Liu, Z., Cao, L., Zhai, H., Hu, T., Wang, M., 2003. Winter habitat selection by red deer (Cervus elaphus alxaicus) in Helan Mountain, China. Zoological research, 25(5), 403-409.
• McPherson, J. M., Jetz, W., 2007. Effects of species’ ecology on the accuracy of distribution models. Ecography, 30, 135-151.
• Mert, A., Şentürk, Ö., Güney, C.O., Akdemir, D., Özkan, K., 2013. Mapping of some distal variables available for mapping habitat suitabilities of the species: a case study of Buldan district. GeoMed 2013 The 3rd International Geography Symposium, Eds: Atalay, İ., Efe, R., 10-13 June, 2013, Kemer Antalya, pp. 210.
• Meisingset, E. L., Loe, L. E., Brekkum, Ø., Van Moorter, B., Mysterud, A., 2013. Red deer habitat selection and movements in relation to roads. The Journal Of Wildlife Management, 77, 181–191.
• MTA, 2011. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, http://www.mta.gov.tr (Erişim tarihi: 20.02.2015).
• Oğurlu, İ., 1992. Çatacık koruma-üretme sahasında geyik populasyon ekolojisi üzerine araştırmalar. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 250s, Trabzon.
• Oğurlu , İ., 2001. Yaban hayatı ekolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No:3, SDÜ Basımevi, 220 s, Isparta.
• Özkan, K., 2009. Yaban hayatı ekolojisinde analitik değerlendirme açısından uygun envanter metodu üzerine bir öneri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı 2, 160-169.
• Özkan, K., 2013. Yönetim ve geliştirme planlarının temel ekolojik altlıkları: iklim değişimine uyarlanabilir model tabanlı yetişme ortamı, biyoçeşitlilik, koruma alan değeri ve hedef tür habitat uygunluk haritaları. 2023'e Doğru 2. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu, 31 Ekim-03 Kasım 2013, Ed. Girgin, E., Antalya, 129-148.
• Patton, D. R., 1992. Wildlife habitat relationships in forested ecosystems. Timber Press, Portland, Oregon, 350 s.
• Payne, N. F., Bryant, F. C., 1998. Wildlife habitat management of forestlands, rangelands and farmlands. Krieger Publishing Company, Florida, 840 s.
• Pearce, J., Ferrier, S., Scotts, D., 2001. An evaluation of the predictive performance of distributional models for flora and fauna in North-east New South Wales. Journal of Environmental Management, 62, 171-184.
• Phillips, S. J., Dudík, M., Schapire, R. E., 2004. A maximum entropy approach to species distribution modeling. Proceedings of The Twenty-First International Conference On Machine Learning, ACM, 83p.
• Thapaliya, K., 2008. Analysis of factors related to the distribution of red deer (Cervus elaphus l.) in Hustai National Park, Mongolia. M.Sc. Thesis, International Institute For Geo-Information Science And Earth Observation. 50 pp.
• Tunçdilek, N., 1953. Eskişehir ovası mevzii etüd. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Basılmamış Doktora Tezi, No. 306, İstanbul.
• Turan, N., 1984. Türkiye’nin av ve yaban hayvanları, memeliler. Ongun Kardeşler Matbaacılık Sanayi, 178 s, Ankara
• Wisz, M. S., Hijmans, R., Li, J., Peterson, A. T., Graham, C., Guisan, A., 2008. Effects of sample size on the performance of species distribution models. Diversity and Distributions, 14(5), 763-773.
• Worldclimate, 2017. Free climate data for ecological modeling and GIS. http://www.worldclim.org/ (Erişim Tarihi: 20.02.2017).