Türkiye’de Milliyetçi Siyasetçilerin Suriyeli Sığınmacılara Bakışlarının Nefret Söylemi Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2023, , 1 - 29, 31.05.2023

Muhammet Sait Pınarbaşı

https://doi.org/10.54838/bilgisosyal.1244634

Cited By: 1

Öz

Türkiye ve dünyada nefret söylemi çalışmaları incelendiğinde, çoğunlukla sosyal medya üzerinden yapılan çalışmalarla toplumdaki nefret söyleminin ölçüldüğü, siyasi parti liderleri özelinde, siyasal iletişimde nefret söylemi çalışmalarının sayıca çok az olduğu söylenebilir. Bu çalışma, Türkiye’de resmi rakamlara göre sayıları 3,5 milyon civarında olan geçici koruma kapsamında bulunan Suriyelilere ilişkin Türkiye’deki milliyetçi siyasal parti liderlerinin nefret söylemini kullanıp kullanmadığını ortaya çıkarma amacındadır. 2011 yılından itibaren Suriyelilerin Türkiye’ye göçü ile birçok şehirde demografik yapının bozulduğu ve çok çeşitli toplumsal sorunların ortaya çıktığı söylenebilir. Ancak nefret söyleminin, toplumda daha derin yaralara yol açılmasına sebep olabilecek olan “nefret suçlarını” ortaya çıkarma potansiyeli bulunmaktadır. Bu bağlamda önem arz eden çalışmada, Devlet Bahçeli, Meral Akşener ve Ümit Özdağ’ın açıklamaları söylem analizi yöntemi ile incelenmiştir. Bu incelemelerin sonucunda, Milliyetçi Hareket Partisi lideri Bahçeli’nin, geçici koruma kapsamında bulunan Suriyeliler ile ilgili söylemlerinde önyargılı aktarımlar ve ayrımcılık yaratıcı unsurlara rastlanmamakla beraber geçici koruma kapsamında bulunan Suriyelilere dostane şekilde yaklaştığı; İyi Parti lideri Akşener’in de ayrımcılık, ötekileştirme veya önyargılı söylemlerden uzak durduğu gözükmektedir. Buna karşın, Zafer Partisi lideri Özdağ’ın, toplumda meydana gelen neredeyse bütün olumsuzlukları geçici koruma kapsamında bulunan Suriyeliler ile ilişkilendirdiği ve yine neredeyse her zaman ayrıştırıcı ve ötekileştirici söylemler kullandığı görülmektedir. Zafer Partisi’nin kuruluşundan sonra söylemleri keskinleşmiş olup, önyargılı aktarımlara da çokça başvurmaktadır. Bu durum da, Özdağ’ın söylemlerinin nefret içerikli oluşu sonucunu beraberinde getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nefret Söylemi, Suriyeli Sığınmacılar, Milliyetçi Siyasetciler

An Investigation of the Discourses of Nationalist Political Party Leaders in Turkey against Syrians Under Temporary Protection in the Context of Hate Speech

Öz

When hate speech studies in Turkey and in the world are examined, it can be said that hate speech in the society is measured mostly with studies conducted on social media, and there are very few studies on hate speech in political communication, especially for political party leaders. This study aims to reveal whether nationalist political parties in Turkey use hate speech regarding Syrians under temporary protection, whose number is around 3.5 million according to official figures. It can be said that with the migration of Syrians to Turkey since 2011, the demographic structure has deteriorated in many cities and various social problems have arisen. However, hate speech has the potential to reveal “hate crimes” that can cause deeper wounds in society. In this study, which is important in this context, the statements of Devlet Bahçeli, Meral Akşener and Ümit Özdağ were examined with the method of discourse analysis. As a result of these examinations, although there are no prejudiced statements and discriminatory elements in the discourses of the Nationalist Movement Party leader Bahçeli regarding the Syrians under temporary protection, he approached the Syrians under temporary protection in a friendly way; It seems that the leader of the Good Party, Akşener, also stays away from discrimination, marginalization or prejudiced rhetoric. On the other hand, it is seen that the leader of the Victory Party, Özdağ, associates almost all the negativities that occur in the society with the Syrians under temporary protection and almost always uses discriminatory and marginalizing discourses.

Anahtar Kelimeler

Hate Speech, Nationalist Politicians, Syrian Refugees

Kaynakça

• Aydın, Mustafa (1996). Uluslararası İlişkilerde Yaklaşım, Teori ve Analiz. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51(01), 72-114, doi:10.1501/SBFder_0000001917.
• Aygül, Eser (2010), Facebook’ta Nefret Söyleminin Üretilmesi ve Dolaşıma Sokulması, [(eds) T. Çomu (2010), Yeni Medyada Nefret Söylemi, İstanbul: Kalkedon] içinde, 95-140.
• Arslan, Esra ve Mahmut Halil Can (2009), Siyasal İletişimin Cenk Alanı, Seçimler: AKP’nin 2007 Seçim Kampanyası’nın Analizi, [(eds) A. Özkan (2009), Siyasetin İletişimi, İstanbul: Tasam Yayınları] içinde, 85-101. Aziz, Aysel. (2017), Siyasal İletişim, Ankara: Nobel.
• Belanger, Daniele ve Cenk Saraçoğlu (2019), Syrian Refugees and Turkey: Whose “Crisis”, Oxford Handbook of Migration Crises.
• Binark, Mutlu ve Tuğrul Çomu (2011, 06 Ağustos). Nefret Söyleminin Nefret Suçuna Evrilmesi. Bianet (Erişim Tarihi: 20.01.2023). http://bianet.org/bianet/biamag/131930-nefret-soylemininnefret-sucuna-evrilmesi Bowen, G. A. (2009) Document Analysis as a Qualitative Research Method, Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40, Doi: 10.3316/QRJ0902027.
• Erdoğan, İrfan, Esra İlkay Keloğlu-İşler ve Nazife Nurgül Durmuş-Şenyapar (2005). Kitle İletişiminde Pozitivist Ampirik Geleneğin Kuruluşu: Lazarsfeld ve Yönetimsel Araştırmalar. Gazi Üniversitesi İletişim. 20(2), 1-48. Fukuyama, Francis (2005), Güven/Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması Çeviri: Ahmet Buğdaycı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2019). Kitlesel Akınlar. 19.10.2022 tarihinde https://www.goc.gov.tr/kitlesel-akinlar adresinden alındı.
• Göregenli, Melek (2012), Temel Kavramlar: Önyargı, Kalıpyargı ve Ayrımcılık, [(eds) K. Çayır ve M. Ayan-Ceyhan, Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar, İstanbul Bilgi Üniversitesi] içinde, 175-187.
• Guterres, A. (2019). United Nations Strategy and Plan of Action on Hate Speech. 27.12.2022 tarihinde https://www.un.org/en/genocideprevention/documents/UN%20Strategy%20and%20Plan%20of%20Action%20on%20Hate%20Speech%2018%20June%20SYNOPSIS.pdf adresinden alındı.
• Herz, Michael and Peter Molnar (2012), The Content and Context of Hate Speech: Rethinking Regulation and Responses New York: Cambridge University.
• İYİPARTİ (2022). Türk Milleti Yeri geldiğinde; ‘Kahrolsun Düzen’ Diyebilen Hürriyetine Aşık, Büyük Bir Millettir. 05.01.2023 tarihinde https://iyiparti.org.tr/turk-milleti-yeri-geldiginde-kahrolsun-duzen-diyebilen-hurriyetine-asik-buyuk-bir-millettir adresinden alındı.
• Kentel, Ferhat (1991). Demokrasi Kamuoyu ve Siyasal İletişime Dair. Birikim, 30, 39-44.
• Kap, Derya. (2014), Suriyeli Mülteciler: Türkiye’nin Müstakbel Vatandaşları, Akademik Perspektif, 2, 30-35.
• Kırık, A. Murat ve Gülüzar Sönmez (2015). Seçim Kampanyalarında Nefret Söylemi: 2014 Yerel Seçim Kampanyalarında Parti Liderlerinin Açık Hava Konuşmaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 38 (2), 91-108.
• Kocaman, Ahmet (2009), Dilbilim Söylemi, [(eds) A. Kocaman (2009), Söylem Üzerine, Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık ve İletişim] içinde, 1-11.
• Karaman, Hasan ve Şevki Işıklı (2016). Twitter’daki Dini ve Etnik Temelli Nefret Söylemlerinin Analizi. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 7 (25), 137-152, doi: 10.5824/1309-1581.2016.4.008.x
• MHP (2013) Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Gup Toplantısında yapmış oldukları konuşma metni. 03.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/3067/index.html adresinden alındı.
• MHP (2016a) Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma. 03.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4002/index.html adresinden alındı.
• MHP (2016b) Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma. 03.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4088/index.html adresinden alındı.
• MHP (2016c) Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma. 03.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4106/index.html adresinden alındı.
• MHP (2016d) Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma. 03.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4063/index.html adresinden alındı.
• MHP (2016e)Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma. 03.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4095/index.html adresinden alındı.
• MHP (2016f) Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma. 03.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4022/index.html adresinden alındı.
• MHP (2022a) Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma. 04.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4936/index.html adresinden alındı.
• MHP (2022b) Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet BAHÇELİ’nin, TBMM Grup Toplantısında yapmış oldukları konuşma. 04.01.2023 tarihinde https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/4995/index.html adresinden alındı.
• Mutlu, Erol (1998), İletişim Sözlüğü, Ankara: Ark.
• Nalbant, Fatma, Bahriye Eseler ve Berfin Göksoy-Sevinçli (2022), Göç Olgusuna İlişkin Kavramsal ve Kuramsal Bir Çerçeve, [(eds) M. Kartal ve İ. Akbal (2022), Ulusal ve Uluslararası Boyutlarıyla Göç: Kuramlar, Politikalar, Uygulamalar ve Ekonomik Sonuçlar, Ankara: Nobel] içinde, 1-24.
• Norris, Pippa (2015), Political Communications, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 18 (2), 342-349, doi:10.1016/b978-0-08-097086-8.95025-6.
• O’Leary, Z. (2017) The Essential Guide to Doing Your Research Project, 3rd Edition, Sage Publishing.
• Orhan, Oytun ve Sabiha Senyücel-Gündoğar (2015), Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’ye Etkileri, Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi, Rapor no: 195.
• Özel, Sibel (2020), Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statüsü, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 17 (2), 709-734.
• Purvis, Trevor and Alan Hunt (1993). Discourse, Ideology, Discourse, Ideology, Discourse, Ideology. The British Journal of Sociology, 44 (3), 473-499.
• Revel, Judith (2012), Foucault Sözlüğü Çeviri: Veli Urhan, Ankara: Say Yayınları.
• Sosyal Değişim Derneği, (2010) Ulusal Basında Nefret Suçları: 10 Yıl, 10 Örnek. İstanbul: Sosyal Değişim Derneği Yayınları.
• Taşçıoğlu, Raci (2009), Siyasetin Teknikleşmesi Bağlamında Türkiye’de Siyasal Reklamcılık, [(eds) A. Özkan (2009), Siyasetin İletişimi, İstanbul: Tasam Yayınları] içinde, 271-293.
• TBMM (2016a). MHP Genel Başkan Yardımcısı Özdağ'ın Basın Toplantısı. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=79ac9125-28f1-4fba-9a62-ca8df57d3aca adresinden alındı.
• TBMM (2016b). MHP Gaziantep Milletvekili Özdağ'ın Basın Toplantısı. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=24ec8570-097a-4b4d-924a-3521a9870085 adresinden alındı.
• TBMM (2016c). MHP Gaziantep Milletvekili Özdağ'ın Basın Toplantısı. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=cb30b3a1-9bfb-4115-9dac-a956cc346223 adresinden alındı.
• TBMM (2018a). İyi Parti Grup Toplantısı. 05.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=f6ac52ab-89fd-458b-a300-e6a0a4326e70 adresinden alındı.
• TBMM (2018b). İyi Parti Grup Toplantısı. 05.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=81de770c-01bf-4ae5-bc3a-dac78bd49fdb adresinden alındı.
• TBMM (2018c). İyi Parti Grup Toplantısı. 05.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=f76522d6-0d86-4d92-957c-b02084d19f02 adresinden alındı.
• TBMM (2018d). İyi Parti Grup Toplantısı. 05.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=a0eb7f79-1c92-4644-ba02-df0d6962ba49 adresinden alındı.
• TBMM (2019a). İyi Parti İstanbul Milletvekili Özdağ: "Türkiye Gereken Kararlılığı Göstererek Pkk/Pyd/Ypg Bölgesinin Oluşmasını Engellemelidir. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=1f37f220-067d-48b1-8d1a-e01d7a0bc2e4 adresinden alındı.
• TBMM (2019b). İyi Parti Genel Başkan Yardımcısı Özdağ'ın Basın Toplantısı. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=e114d941-c52f-4c02-8d5e-4e2b381bb234 adresinden alındı.
• TBMM (2019c). İyi Parti İstanbul Milletvekili Özdağ'ın Basın Toplantısı. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=0f7e672e-7935-4db7-bfc9-d41af46889e8 adresinden alındı. TBMM (2019d). İyi Parti Grup Toplantısı. 05.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=927baebe-a85a-4bfd-86b8-41dc25fad831 adresinden alındı.
• TBMM (2020a). İyi Partili Özdağ'ın Basın Toplantısı. 05.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=cf7ca6c7-1fe3-4ae2-9479-b320f33bcefd adresinden alındı.
• TBMM (2020b). İyi Partili Özdağ'ın Basın Toplantısı. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=cf7ca6c7-1fe3-4ae2-9479-b320f33bcefd adresinden alındı.
• TBMM (2020c). İYİ PARTİ Grup Toplantısı. 05.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=49a8ccd6-8a1b-4a21-b13c-e91ace027c79 adresinden alındı.
• TBMM (2021a). Bağımsız İstanbul Milletvekili Özdağ'ın Basın Toplantısı. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=b0360d53-3691-4c72-a7d6-a79b1ae0c530 adresinden alındı.
• TBMM (2021b). Zafer Partisi Genel Başkanı Özdağ'ın Basın Toplantısı. 02.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=4aa61153-c890-485b-9966-a03a15ef0101 adresinden alındı.
• TBMM (2021c). Zafer Partisi Genel Başkanı Özdağ’ın Basın Toplantısı. 03.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=a0080552-1ac1-43be-882f-4340aa3dad4d adresinden alındı.
• TBMM (2021d). Zafer Partisi Genel Başkanı Özdağ'ın Basın Toplantısı. 03.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=0e799fa1-46ee-414e-a490-ec796f383c9e adresinden alındı.
• TBMM (2022). MHP TBMM Grup Toplantısı. 04.01.2023 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/Haber/Detay?Id=af142657-4841-4472-8926-3295e668033e adresinden alındı.
• Van Dijk, A. Teun (1997). What is Political Discourse Analysis. Belgian journal of linguistics, 11 (1), 11-52.
• Vardal, Z. Burcu (2015). Nefret Söylemi ve Yeni Medya. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Bahar: 2, 132-156.
• Yazıcı, Tülay (2016). Yeni Medyanın Nefret Dili: Suriyeli Mültecilerle İlgili Ekşi Sözlük Örneği. Global Media Journal TR Edition, 7 (13), 115-136.
• Zafer Partisi (2021). Kuruluş Manifestosu. 03.01.2023 tarihinde https://zaferpartisi.org.tr/kurulus-manifestosu/ adresinden alındı.
• Zafer Partisi (2022). Ümit Özdağ’ın 1. Olağanüstü Kongre Konuşması. 03.01.2023 tarihinde https://zaferpartisi.org.tr/umit-ozdagin-1-olaganustu-kongre-konusmasi/ adresinden alındı. Zafer Partisi, https://zaferpartisi.org.tr, (Erişim Tarihi: 02.01.2023).