The View of Kazakh Proverbs on Contemporary National Identity

Yıl 2024, , 27 - 50, 30.01.2024

Bülent Bayram

https://doi.org/10.12995/bilig.10802

Öz

Examining the interconnections between contemporary national identities in the geographical region known by various names such as Turkestan, Turan, and Central Asia is a topic of significant interest that warrants exploration from multiple angles. Currently, distinct boundaries exist between the authorized historical accounts, the study of literary works, the influenced literary dialect, the states formed along contentious political boundaries, and consequently, the contemporary identities, predominantly comprised of Turkic tribes. The article examines the Kazakh proverbs that pertain to many ethnic groups, such as the Uzbek, Sart, Russian, Tatar, and Turkmen. These proverbs are analyzed in relation to their relevance to the present, while also considering the historical context. An assessment has been conducted to determine whether the use of Kazakh proverbs can effectively present a clear perspective in contemporary times. The primary objective of the research is to investigate if the viewpoints that give rise to distinct national identities are evident in proverbs. The article is primarily based on published proverbs. The study did not utilize compilation materials produced by field research, but instead relied on observations derived from the ethnographic method.

Anahtar Kelimeler

Kazakhs, paremiology, proverbs, Kazakh Proverbs, nations in Kazakh proverbs

Kazak Atasözleri Penceresinden Modern Ulus Kimlikler

Öz

Kaynaklarda Türkistan, Turan, Orta Asya, Merkezî Asya gibi farklı adlandırmalarla kaydedilen coğrafyada var olan modern ulus kimliklerin karşılıklı ilişkileri, farklı açılardan incelenmeye değer bir
konudur. Resmî tarih yazımı, edebiyat tarihi, şekillenmiş edebî dil sorunlu olmakla birlikte çizilmiş siyasi sınırlara dayalı biçimde kurulmuş olan ulus devletlerin ve dolayısıyla çoğunluğunu Türk
boylarının oluşturduğu modern kimliklerin arasında günümüzde keskin çizgiler mevcuttur. Makalede Kazak atasözlerinde Özbek, Sart, Rus, Tatar, Türkmen başta olmak üzere diğer topluluklarla
ilgili kayıtlar; tarihî süreç de dikkate alınarak günümüze yansımaları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Günümüzde keskin çizgileri ortaya çıkaracak bir bakış açısının Kazak atasözleri temelinde desteklenip desteklenmediği sorusu çerçevesinde bir değerlendirme yapılmıştır. Makalenin temel amacı keskin ulus kimliklerin ortaya çıkışına sebep olan bakış açılarının atasözlerine yansıyıp yansımadığı sorusuna cevap aramaktır. Makalenin temel malzemesini yayımlanmış atasözleri oluşturmaktadır. Çalışmada alan araştırması çerçevesinde derlenen malzemeler kullanılmamakla birlikte etnografik yönteme dayalı gözlemlerden istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kazaklar, paremiyoloji, atasözü bilimi, Kazak atasözleri, Kazak atasözlerinde uluslar

Kaynakça

• Abaşin, S. N., D. Y. Arapov, ve N. Y. Bekmahanova. Ed. Tsentralnaya Aziya v Sostave Rossiyskoy İmperii. Novoye Literaturnoye Obozreniye, 2008.
• Ahmetjan, K. “Sart.” Qazaqtıñ Etnografiyalıq Kategoriyalar, Uğımdar Men Atavlarınıñ Destürli Jüyesi, C. 4, TOO Alem Damuv İntegratsiya, 2017, s. 118.
• Alpısbayeva, Q., T. Élbekov, ve S. Qosan. Babalar Sözi : Jüz Tomdıq - Qazaq Maqal-Mételderi. C. 65, Foliant, 2010.
• Alpısbayeva, Q., T. Élbekov, ve N. Elesbay. Babalar Sözi: Jüz Tomdıq - Qazaq Maqal-Mételderi. C. 66, Foliant, 2010.
• Alpısbayeva, Q., T. Élibekov, ve N. Elesbay. Babalar Sözi: Jüz Tomdıq - Qazaq Maqal-Mételderi. C. 69, Foliant, 2011.
• Cocchiara, Giuseppe. Avrupa’da Folklor Tarihi. Çev. Yerke Özer, Geleneksel Yayıncılık, 2017.
• Demir, Abdullah. Rus Yayılmacılığı ve Yeni Kurulan Cumhuriyetler. Ötüken Neşriyat, 1998.
• Dilmaç, Turhan. Özbekistan’da Ulus Kimlik - Dış Politika İlişkisi. Ötüken Neşriyat, 2019.
• Doğan, Orhan. Kazak Hanlığı’nın Çarlık Rusyası ve Cungarlarla İlişkileri (Rus ve Kazak Kaynaklarına Göre). Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2021.
• Durmuş, Oğuzhan. “Çuvaş Atasözlerine Göre Çuvaşlar ve İdil-Ural-Halkları.” Milliyetlerin Kesişme Noktası: İdil-Ural Çalıştayı 12-13 Nisan 2014,
• Kırklareli, Bildiriler Kitabı, ed. Bülent Bayram, Kırklareli Üniversitesi, 2014, ss. 321-362.
• Ékimova, T., A. Oralbek, ve Q. Orınğali. Babalar Sözi: Jüz Tomdıq - Qazaq Maqal- Mételderi. C. 67, Foliant, 2011.
• Élibekov, T., T. Ékimova, A. Oralbek, ve Q. Orınğali. Babalar Sözi: Jüz Tomdıq - Qazaq Maqal-Mételderi. C. 68, Foliant, 2011.
• Ercilasun, Ahmet Bican. Divânu Lugâti’t-Türk’teki Şiirler ve Atasözleri. Bilge Kültür Sanat, 2020.
• Ergöbek, Qulbek. Qazaqtıñ Maqal-Mételderi. Halıqaralıq Qazaq-Türik Üniversiteti Baspası, 2004.
• Fazıljanova, Anar. “Sart.” Qazaq Édebi Tiliniň Sözdigi. C. 12 (O-S). Til Bilimi İnstitutı, ss. 700-701.
• Gürsu, Uğur. Kazak Atasözleri. Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017.
• İsmail, Zeyneş. Türkçe Açıklamalı Kazak Atasözleri. Engin Yayınevi, 1995.
• Kavık, Muhittin. “XVIII. Yüzyılda Kazak-Kalmuk Mücadeleleri.” Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, vol. 2, no. 3, 2020, ss. 77-86.
• Keykin, Jérdem. Qazaqtıñ 6000 Maqalı men Meteli. Alatav, 1995.
• Kınacı, Cemile. “Kazak Sovyet Edebiyatında Tatar İmajı.” 12. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, Kazan, Rusya, 30 Ağustos - 06 Eylül 2014. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 2014, ss. 1077- 1083.
• Kirchner, Mark. Sprichwörter der Kasachen. Harrassowitz Verlag, 1993.
• Kurat, Akdes Nimet. IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri. Murat Kitabevi, 1992.
• Öztürkmen, Arzu. Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik. İletişim Yayınları, 2015.
• Pierce, A. Richard. Russian Central Asia 1867-1917 A Study In Colonial Rule. University of California Presss, 1960.
• Roy, Olivier. Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi. Çev. Mehmet Moralı, Metis Yayınları, 2000.
• Runov, Valentin. Geniy Voynı Skobelev “Belıy Genera”. Eksmo, 2013.
• Saray, Mehmet. Türkistan Türkleri: Rus ve Çin İdaresinde Yaşayan Türklerin Millî Mücadele Tarihleri. Veli Yayınları, 1984.
• Sattarov, Qıdıreli. Ortalıq Aziya Qazaqtarınıñ Maqal-Mételderi. Tañbalı Baspası, 2011.
• Smaylova, A. T. Qazaqtıñ Maqal-Mételderi. Köşpendiler Baspası, 2012.
• Turmanjanov, Ötebay. Qazaqtıñ Maqaldarı Men Mételderi. Bilim, 2009.