Dalkavuk, Kalem, Davul, Kartal, Cem ve Kara Sinan Dergilerindeki Reklam ve İlanlarda Modernleşme ve Değişen Tüketim Kültürü

Yıl 2018, Sayı: 85, 147 - 173, 30.04.2018

Ebru Davulcu

Öz

Bu makalede, Osmanlı Devleti’ndeki modernleşme çabaları ve bu çabalarla birlikte tüketim kültüründe yaşanan değişmeler, Batılı mizah
dergilerindeki reklam ve ilanlar üzerinden incelenmiştir. Dalkavuk,
Kalem, Davul, Kartal, Cem ve Kara Sinan dergilerinde yapılan incelemede; ilanların önemli bir kısmının konser, tiyatro, balo, konferans,
sergi gibi etkinliklere; reklamların ise genellikle neşriyata, giyim mağazalarına, makyaj malzemelerine, ev eşyalarına, Fransızca ve resim
derslerine ayrıldığı görülmüştür. Bu bakımdan çalışma, klasik devrin
kanaatkâr Osmanlı insanının, dağılma devrinde gösteriş için tükettiğini; devletin dağılmamak için başlattığı modernleşme hareketlerinin
yüzeysel kaldığını göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Osmanlı modernleşmesi, Osmanlı tüketim kültürü, mizah dergileri, reklamlar, ilanlar

Kaynakça

• And, Metin (1983). “Cumhuriyetten Önce Türkiye’de Tiyatro”. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. C. 9. 2504-2511.
• And, Metin (1985). “Tanzimat ve Meşrutiyet Tiyatrosu”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. C. 6. 1608-1622.
• Barbarosoğlu, Fatma Karabıyık (1995). Modernleşme Sürecinde Moda ve Zihniyet. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Baskıcı, Murat (2002). “Osmanlı Anadolusu’nda Sigorta Piyasası 1860-1918”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi: 1-33.
• Başkaya, Fikret (2010). Yediyüz. Ankara: Maki Basın Yayın.
• Berkes, Niyazi (1975). Türk Düşününde Batı Sorunu. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Brummett, Palmira (2003). İmge ve Emperyalizm 1908-1911/İkinci Meşrutiyet Basınında. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bulaç, Ali (1990). İslam Dünyasında Toplumsal Değişme. İstanbul: Endülüs Yayınları.
• Cantek, Levent (2001). “Çöküş Sürecinde Osmanlı Mizahının Kritiği”. Güldiken: 14-23.
• Cem (10 Kasım 1910-19 Ekim 1912). İstanbul: Ahmet İhsan ve Şürekâsı (Sayı: 1-15, 26-43), Levant Herald Matbaası (Sayı: 16-26).
• Çakır, Hamza (1997). Osmanlı Basınında Reklam. Ankara: Elit Reklamcılık.
• Çapanoğlu, Münir Süleyman (1970). Basın Tarihimizde Mizah Dergileri. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Çelik, Yüksel (2005). Hüsrev Mehmet Paşa Siyasi Hayatı ve Askeri Faaliyetleri. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. 461-462.
• Çeviker, Turgut (1988). Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü/2. İstanbul: Adam Yayınları.
• Dalkavuk (30 Ağustos 1908-21 Şubat 1908). İstanbul: Hilâl Matbaası (Sayı: 1-7), Ahmet İhsan (Sayı: 8, 12-20), Selânik Matbaası (9-11, 20-25).
• Davul (14 Teşrin-i Evvel 1908-14 Mayıs 1909). İstanbul: Hilâl Matbaası (Sayı: 1-24).
• Ergin, O. Nuri (1995). Mecelle-i Umûr-ı Belediyye. (C.3). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• Genç, Mehmet (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Georgeon, François (2000). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Gülmek mi?”. Doğu’da Mizah: 79-103.
• Namık Kemal (31 Mart 1873). “Tiyatro”. İbret: 1.
• İskit, Server (1939). Türkiye’de Matbuat Rejimleri. İstanbul: Matbuat Umum Müdürlüğü Neşriyatından.
• Kalem (3 Eylül 1908-29 Haziran 1911). İstanbul: Ahmet İhsan Matbaası (Sayı: 1-74), Matbaat-ı Hayriye ve
• Şürekâsı (Sayı: 74-88), Tanin Matbaası (Sayı: 88-130).
• Kara Sinan (26 Mayıs 1911-1 Eylül 1911). İstanbul: Türk Matbaası (Sayı: 1-4), Manzume-i Efkâr Matbaası (Sayı: 4-11).
• Kartal (1 Ağustos 1909-3 Eylül 1909). İstanbul: Amedi Matbaası (Sayı: 1-2), Bekir Matbaası (Sayı: 3-4).
• Koloğlu, Orhan (2002). 1908 Basın Patlaması. İstanbul: BAS-HAŞ Yayınları.
• Küçükömer, İdris (1969). Düzenin Yabancılaşması. İstanbul: Ant Yayınları.
• Mantran, Robert (1990). 17. Yüzyılın İkinci yarısında İstanbul Kurumsal, İktisadi, Toplumsal Tarih Denemesi II. Cilt. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay ve Enver Özcan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Orçan, Mustafa (2008). Osmanlı’dan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü. Ankara: Harf Eğitim Yayıncılığı.
• Öngören, Ferit (1998). Türk Mizahı ve Hicvi. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Özdiş, Hamdi (2010). Osmanlı Mizah Basınında Batılılaşma ve Siyaset. İstanbul: Libra Kitap.
• Özer, İlbeyi (2006). Osmanlı’dan Cumhuriyete Yaşam ve Moda. İstanbul: Truva Yayınları.
• Prens Sabahattin (2013). İttihat ve Terakki’ya Açık Mektuplar Türkiye Nasıl Kurtarılabilir? Ve İzahlar. Haz. Ahmet Zeki İzgöer. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Prevost, Marcel (1992). Kadın Mektupları. Çev. Ferid Namık Hansoy. İstanbul: Broy Yayınları.
• Şaka (12 Mayıs 1911). İstanbul: Türk Matbaası (Sayı: 1).
• Tunaya, Tarık Zafer (2004). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Turhan, Mümtaz (1997). Kültür Değişmeleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Ülgener, Sabri F. (1981). İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası. İstanbul: Der Yayınları.