Türkistanlı Hacıların Ziyaret Merkezi Olarak İstanbul

Yıl 2019, Sayı: 88, 1 - 18, 20.01.2019

Yusuf Sarınay

https://doi.org/10.12995/bilig.523058

Cited By: 1

Öz

Osmanlı Devleti ile Türkistan bölgesi arasındaki ilişkiler siyasi alandaki
kopukluklara rağmen, kültürel ve dini bağlar ile tarihi arka plandan dolayı
devam etmiştir. Bu ilişkilerin önemli bir göstergesini de Türkistan bölgesinden hac yolculuğuna çıkan Türklerin Hilafet merkezi olan İstanbul’u
ziyaret etmeleri ve dönüşlerinde de aynı güzergahı takip etmeleri oluşturmaktadır. Osmanlı Devleti de Türkistan bölgesinden gelen hacıların İran
ve Rusya faktörü sebebiyle yol güvenliklerinin sağlanması ile İstanbul’daki
konaklama ve hac yolculuğu sırasındaki masrafların karşılanmasını bir
devlet politikası haline getirmiştir.
Makalede Türkistan bölgesinden gelen hacıların İstanbul üzerinden
Hicaz’a gitmeleri ve bu konuda Osmanlı Devleti’nin politikası arşiv
belgelerine dayanılarak değerlendirilmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, İstanbul, Türkistan, Türkistanlı hacılar, Türkistan elçileri, Buhara, Kaşgar

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri A.AMD, 4/11 A.DVN, 17/48 A.DVN, 83/3 A.DVNS.MHM.d, 21/465 A.DVNS.MHM.d, 21/598 A.DVNS.MHM.d, 7/667 A.DVNS.MHM.d, 7/671 A.DVNS.MHM.d, 7/2723 A.DVNS.MHM.d, 82/96 A.MKT, 4/2 A.MKT, 7/47 DH.MB.HPS. M, 10/50 A.MKT, 21/82 A.MKT.NZD, 353/7 A.MKT, 7/62 BEO, 1207/90505 C.HR, 277 MV, 180/8 C.HR, 6840 ŞD, 2417/32 C.HR, 8283 C.HR, 8927 Y.PRK.AZJ, 51/70 C.HR, 8500 DH.EUM.5. Şb, 43/30 DH. EUM. 5.Şb, 70/17 DH.MUİ, 43-1/44 DH.MUİ, 53/34 DH.MUİ, 93/43 DH.MKT, 677/1 DH.MKT, 1320/12 DH.MKT, 1299/26 DH.SN.THR, 33/66 HAT, 16/723-B HAT, 193/9542 HAT, 782/36608 HAT, 1418/57993 HR.MKT, 46/78 A.MKT.NZD, 30/75 HR.MKT, 367/99 İ.HR, 2098 İ.MVL, 347/15045 Y.PRK.AZJ, 51/71 Y.PRK.AZJ, 1/72 Y.MTV, 225/36 ZB, 318/10
• Andican, A. Ahat (2009). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye ve Orta Asya. İstanbul: Doğan Kitap.
• Alpargu, Mehmet, Serkan Yazıcı ve Fikrettin Yavuz (2014). “Arduous Journey to Hedjaz: Turkestani Pilgrims, the Caliph and Istanbul (16th-20th centuries)”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 54 (1): 401-416.
• Atalar, Münir (1995). “Emîr-i Hac”. İslam Ansiklopedisi. C. 11. İstanbul: TDV Yay. 131-133.
• Brower, Daniel (1996). “Russian Roads to Mecca: Religious Tolerance and Muslim Pilgrimage in the Russian Empire”. Slavic Review 55 (3): 567-584.
• Buzpınar, Ş. Tufan (2004). “Osmanlı Hilafeti Meselesi: Bir Literatür Değerlendirmesi”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 2 (1): 113-131.
• Casale, Giancarlo (2015). “Tordesillas and the Ottoman Caliphate: Early Modern Frontiers and the Renaissance of an Ancient Islamic Institution”. Journal of Early Modern History 19 (6): 485-511.
• Coşkun, Menderes (1999). “Osmanlı Hac Seyahatnamelerinde Hac Yolculuğu”. Osmanlı. C. 4. Ankara: Yeni Türkiye Yay.
• Faroqhi, Suraiya (2008). Hacılar ve Sultanlar: Osmanlı Döneminde Hac (1517-1683). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• İnalcık, Halil (1948). “Osmanlı-Rus Rekabetinin Menşei ve Don-Volga Kanalı Teşebbüsü (1569)”. Belleten 46 (12): 349-407.
• Kılıç-Schubel, Nurten (2006). “Rethinking the Ties between Central Asia and the Ottoman Empire:Travels of a Central Asian Shaykh in Ottoman Empire in the 16th Century”. VIII. Uluslararası Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Kongresi: Bildiriler. Der. Nurcan Abacı. Morrisville: Lulu Press. 259-272.
• Kurşun, Zekeriya (1999). “Osmanlı İdaresinde Hicaz (1517-1519)”. Osmanlı. C.1. Ankara: Yeni Türkiye Yay.
• Kütükçü, Mustafa (2011). “Rusya’da Haccın Tarihi Serüveni”. Karadeniz – Black Sea 3 (12): 178-190.
• Özcan, Abdülkadir (1996). “Hac”. İslam Ansiklopedisi. C. 14. İstanbul: TDV Yay. 400-408.
• Saray, Mehmet (1984). Osmanlı Devleti ile Türkistan Hanlıkları Arasındaki Siyasi Münasebetler. İstanbul.
• Taşeva, Şarifa (2012). “Türkistanlı Hacılar ve Seyyahlar Gözüyle İstanbul”. 7. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi: Bildiriler. C. I. Konya. 1037-1050.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1972). Osmanlı Tarihi. C. 2. Ankara: TTK Yay.