Kırım Savaşı (1853-56) Döneminde Propaganda: Rus Popüler Kültüründe Savaş ve Düşman İmgesi

Yıl 2019, Sayı: 88, 113 - 136, 20.01.2019

Kezban Acar

https://doi.org/10.12995/bilig.526788

Cited By: 2

Öz

1853-1856 yılları arasında Rusya ile Osmanlı Devleti, İngiltere ve Fransa arasında yaşanan Kırım Savaşı, Rusya’nın
mağlubiyetiyle sonuçlanmıştır. Esasen Osmanlı Devleti’ne karşı özelikle doğu cephesinde başarılı olan Rusya,
Kırım’da Fransızlar karşısında tutunamamış; İngilizlerin
deniz gücü karşısında da mağlup olmuştur. Ancak o dönemde propaganda amacıyla sıradan insanlar için üretilen lubki resimlerinde, kitaplarında ve şiirlerinde Rusya
savaşın kesin kazananıdır. Bu makale, popüler resim ve
edebiyattan bazı örnekleri analiz ederek, savaş dönemi
Rus propagandasını değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırım Savaşı, lubki, Rusya, Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa

Kaynakça

• A-i-da Abdul’! Vseh v parije obmanul ili donesenie Tatarina lyudoviku napoleonu o vzyatii sevastopolya (1855). Sankpeterburg: Tip. L. Dmitriyeva.
• Andıç, Fuat ve Süphan Andıç (2002). Kırım Savaşı Ali Paşa ve Paris Antlaşması. İstanbul: Eren Yay.
• Anglo-Frantsuzkiy Desant v Krymu. Sevastopol vzyat? (1854).
• Aysal, Necdet (2013). “Kırım Savaşı’ndan Lozan Barış Antlaşması’na Osmanlı Dış Borçlarının Tarihsel Gelişim Süreci (1854-1923)”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 13/53: 1-28.
• Badem, Candan (2010). The Ottoman Crimean War: (1853- 1856). London: Brill.
• Badem, Candan (2006). “Rus ve Sovyet Tarih Yazımında Kırım Savaşı”. Toplumsal Tarih 155: 16-23.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2006). Osmanlı belgelerinde Kırım Savaşı (1853-1856). Ankara: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 84.
• Başer, Alper (2010). “Kırım’da Rus Kolonizasyonu (1783-1850)”. Karadeniz Araştırmaları Dergisi 24: 29-42.
• Bayraktar, Hilmi (2008). “Kırım Savaşı Sonrası Adana Eyaleti’ne Yapılan Nogay Göç ve İskânları (1859-‐1861)”. Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 45: 45-72.
• Bayraktar, Hilmi (2007). “Kırım ve Kafkasya’dan Adana Vilayeti’ne Yapılan Göç ve İskânlar (1869-1907)”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 22: 405-434.
• Besbelli, Saim (1977). 1853-1856 Osmanlı-Rus ve Kırım Savaşı Deniz Harekâtı. Ankara: Genkur Basımevi.
• Bogdanoviç, M. Ivanoviç (1876). Vostoçnaya Voyna, 1853-56 godov. St. Peterburg.
• B. N. (1855). Rasskaz Soldata Sidorova o voennyh sobytyah proyshodivşih pri bombardirovaniy Sevastopolya Anglo-Frantsuzami. Moskva.
• Budak, Mustafa (1993). 1853-1856 Kırım Savaşı’nda Kafkas Cephesi. Doktora Tezi. İstanbul.
• Çakır, Ömer (2009). “Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatının Kaynaklarından Biri Olarak Harpler I: Kırım Harbi (1853-1856)”. Turkish Studies V4/1-II: 1823-1874.
• Dağlar, Oya (2004). “Kırım Savaşı’nda Orduların Sağlık Durumu ve Bir Belge”. Tıp Tarihi Araştırmaları 12: 41-57.
• Demirel, Muammer (2005). “Kırım Savaşı’ndan Sonra Eskişehir’e Yerleştirilen Göçmenler”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 12/28: 311-329.
• Demirtaş, Mehmet (2011). “Osmanlıya Gelen Kırım ve Kafkasya Göçmenlerinin Sorunları”. Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 57: 17-44.
• Demirtaş, Mehmet (2009). “Kırım Savaşı ve 93 Harbi Sürecinde Osmanlı Memleketine Gelen Göçmenlerin Sevk ve İskânları”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Enstitüsü Dergisi 41: 215-238.
• Eldem, Ethem (2006). “War and Symbolism: Ottoman Medals and Decorations During the Crimean War”. Kırım Savaşı’nın 150nci Yılı. 150th Anniversary of the Crimean War. Istanbul 30-37.
• Flemming, Karl Magnusoviç (1854). Rasskazçik: o Ottomanah, angliçanah i Frantsuzah. St. Peterbug: Ekpersta.
• Geroy Russkih Povedonosnıh Voysk, zaşçitniki very, tsarya i oteçestva protiv anglo-Ottomano-Frantsuzov ili voennyya sobytiya nastoyaşçavo vremeni (1856). Moskva.
• Gürel, A. Tevfik (1935). “1853-55 Türk-Rus ve Müttefiklerin Kırım Savaşı”. Askeri Mecmua 97.
• Jelavich, Barbara (1974). St. Petersburg and Moscow: Tsarist and Soviet Foreign Policy, 1814-1974. Bloomington: Indiana University Press.
• Karasu, Cezmi (1998). Kırım Savaşı Sırasında Osmanlı Diplomasisi (1853-1856). Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Kazas, Elvira (1994). 1853-1863 Yıllarında Kırım’dan Osmanlı Topraklarına Yapılan Göçler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Keep, John L. H. (1985). Soldiers of the Tsar. Army and Society in Russia, 1462-1874. Oxford: Clarendon Press.
• Keleş, Erdoğan (2010). “Kırım Savaşı’nın (1853-1856) Finansmanı ve Buna Dair Bir Defterin Değerlendirmesi”. OTAM 27: 107-141.
• Keleş, Erdoğan (2008). “Kırım Savaşı’nda (1853-1856) Karadeniz ve Boğazlar Meselesi”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 23: 149-194.
• Lebedev, I. V. (1994). Russki Voennyi Lubok: iz kollektsiy otdela redkih knih. Moskva. Meç’ i Lira. Sovremennyya stihotvoreniya soçinenie V. D. (1855). S. Peterburg.
• Mez’er, Avgusta Vladimirovna (2000). Slovar’ Russkih Senzorov. Moskva: Gosudarstvennaya Publiçnaya İstoriçeskaya Biblioteka Rossi.
• Moon, David (1992). Russian Peasants and Tsarist Legislation on the Eve of the Reform: Interaction between Peasants and Officialdom, 1825-1855. The Macmillian Press Ltd.
• Norris, Stephen (2006). A War of Images: Russian Popular Prints, Wartime Culture and National Identity, 1812-1945. Northern Illinois University Press.
• Odin na troih ili john-bul, rober-maker i abdul-aga protiv sily bogatyreva (1854). St. Peterburg: tip. Ştaba otdel. Korp. Vnutr. Straji.
• On Spiritual Unity, A Slavophile Reader, Aleksei Khomiakov, Ivan Kireevsky with Essays by Yuri Samarin, Nikolai Berdiaev and Pavel Florensky (1998). Translated and edited by Boris Jakim and Robert Bird. Lindisfarne Books.
• Özcan, Besim (1998). “Kırım Harbi Sırasında Bazı Avrupalı Devlet Adamlarının Osmanlı Ülkesine Ziyaretleri (1854-1855)”. OTAM 9: 287-321.
• Pançevskii ve Vladimirov (1854). Jertva otçizn’ dramatiçeskii epizod iz sovremennoy narodnoy jizni v odnom deystvii, v stikah i proz. Sanktpeterburg v tip. İmp. Akademi nauk.
• “Paskevich’s Letters to Mikhail Dimitrievich Gorchakov (1876). Russkaya Starina 15: 1.
• Pinson, Marc (1993). Kırım Savaşı’ndan Sonra Osmanlılar Tarafından Çerkeslerin Rumeli’ne İskânı. Çev. Erol Taymaz. Ankara: Kafdağı Yay.
• Pinson, Marc (1973). “Ottoman Colonization of the Crimean Tatars in Bulgaria 1854-1862”. VII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri. C. II. Ankara: TTK Yay.
• Pinson, Marc (1972). “Russian Policy and the Emigration of Crimean Tatars to the Ottoman Empire 1854-1862”. Güney Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 1: 37-55.
• Pogodin, Mikhail Petroviç (1874). Istoriko-Politiçeskiya pis’ma I zapiski v prodoljenii Krymskoy voiny, 1853-1856. Moskva.
• Polveka Dlya Knigi: Literaturno-Hudojestvennyi Sbornik, posvyaşçennyi pyatidesyatiletiyu izdatel’skoy deyatel’nosti I. D. Sytina, 1866-1916 (1916). Moskva: I. D. Sytin.
• Puryear, Vernon John Puryear (1965). England, Russia, and the Straits Question, 1844-1856. Hamden, Connecticut: Archon Books. Reskripty I Pis’ma Imperatora Nikolaya I k’ Knyazyu Menşikovu za vremya Sevastopol’skoy
• Oborony (1908). S. Peterburg: izdal’ A. I. Anisimov.
• Riasanovsky (1959). Nicholas I and Official Nationality in Russia, 1825-1855. Berkeley and California Press: University of California Press. Russia and the English Church during the Last Fifty Years (1895). vol. 1. Containing a correspondence between Mr. William Palmer Fellow of Magdalen College, Oxford and Khomiakov, in the years 1844-1854. Ed. By W. J. Birkbeck. London: Rivington.
• Ruud, Charles A. (1982). Fighting Words: Imperial Censorship and the Russian Press, 1804-1906. Buffalo, London, Toronto: University of Toronto Press.
• Sarınay, Yusuf (2006). Osmanlı Belgelerinde Kırım Savaşı (1853-1856). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yay.
• Savaştan Barışa. 150. Yıldönümünde Kırım Savaşı ve Paris Barış Antlaşması (1853-1856), Bildiriler Kitabı (2006). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Tarih Araştırma Merkezi Yay.
• Semerikhin, Ivan (1854). Soyuzniki u sevastopolya. Pis’mo Frantsuza k priyatelyu na rodinu. S. Peterburg, v tip Karla Krayya.
• Serbestoğlu, İbrahim (2006). “Kırım Savaşı Sonrasında Samsun’da Göç ve Göçmen Sorunu”. Geçmişten Geleceğe Samsun. Ed. Cevdet Yılmaz. Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Eğitim Hizmetleri Daire Başkanlığı Yay.
• Sertoğlu, Midhat (2011). Mufassal Osmanlı Tarihi. Resimli-Haritalı. Ankara: TTK Yay.
• Sirer, Münir (1 Şubat 1965). “Kırım Savaşı ve Sivastopol Zaferleri”. Hayat Tarih Mecmuası 1/1: 31-40.
• Süer, Hikmet (1976). “Kırım Harbi Kafkas Cephesi Özeti (1853-1856)”. Askeri Tarih Bülteni 3/6: 33-49.
• Şahin, Hasan (1998). “Kırım Harbi (1853-1856) Öncesinde Erzurum Eyaletinde Doğu Anadolu Kafkas Sınırında Meydana Gelen Karışıklıklar”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 9: 159-164.
• Şahin, Hasan (1999). “Kırım Savaşı (1853-1856) Sırasında Rusların Doğu Anadolu’daki Aşiretleri Elde Etme Gayretleri”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 11: 217-224.
• Şimşek, Eyyub (2013). “Kırım Savaşı’nın Trabzon Eyaleti’ne Toplumsal Etkileri”. History Studies: 273-291.
• Şimşir Bilâl N. (1985).”Kırım Savaşı Arifesinde Mustafa Reşit Paşa’nın Yazışmaları (91 belgeyle birlikte)”. Mustafa Reşit Paşa ve Dönemi Semineri Bildiriler. Ankara: TTK Yay.
• Taşkın, Figen (2007). Kırım Savaşı’nın Osmanlı İmparatorluğu’na Ekonomik Etkileri ve İaşe Sorunu. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Tatarinov, P. (1854). Russkii Patriot ili Voyna s Turkami i Anglo-Frantsuzami. Sankt-Peterburg.
• Terzioğlu, Arslan (1991). “Kırım Harbi Esnasında Osmanlı Hastaneleri ve Dünya Hastaneciliğine Etkileri”. Tarih ve Toplum 15/85: 39-46.
• Türk Tarih Kurumu (2008). Muâhedât Mecmûası. IV. Cilt.
• Ünalp, F. Rezzan (2013). “İlklerin Savaşı: Kırım Savaşı 1853-1856”. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi 22: 1-17.
• Slade, Adolphus (2012). Müşavir Paşa’nın Kırım Harbi Anıları. Çev. Candan Badem. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay.
• Wirtschafter, Elise Kimerling (1997). Social Identity in Imperial Russia. DeKalb: Northern Illinois University Press.
• Yıldız, Netice (1984). “İngiliz Basını ve Arşiv Belgeleri Işığında Kırım Savaşı İle İlgili Bazı Sosyal Etkinlikler”. Tarih ve Toplum 18/103: 24-29.
• Yüksel, Ahmet ve Zafer Karademir (2012). “Ulema, Göç ve Devlet: Kırım Harbi’nden Sonra Osmanlı Ülkesine Göç Eden Ulemanın İskânına Dair Bazı Bilgiler”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 31/51: 253-276.