Amerika’da Gönüllü Bir Osmanlı Elçisi General Lew Wallace

Yıl 2022, Sayı: 100, 211 - 245, 27.01.2022

Selcen Özyurt Ulutaş , Gaye Yavuzcan

https://doi.org/10.12995/bilig.10009

Öz

XIX. yüzyıla kadar Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisindeki Ermeniler ve Türkler sorunsuz bir halde birlikte yaşayabilmişlerdi. Fakat gittikçe yayılan milliyetçilik fikrinin etkisine kapılan bazı
Ermeni grupların başlattıkları siyasi ve askeri hareketler gittikçe şiddetlenmeye başladı. Özellikle Berlin Antlaşmasının (1878) 61. maddesi sayesinde ayrılıkçı taleplerini uluslararası platforma taşıma
imkânına kavuştular. Avrupa’nın ve Amerika’nın dikkatini çekmek isteyen Ermeniler bir taraftan Anadolu’da isyanlar çıkartırken diğer yandan kurdukları siyasi teşkilatlar vesilesiyle yoğun
propaganda faaliyetlerine başladılar. Bu çalışma sözde “Ermeni katliamı” propagandalarının öncüsü olan Osmanlı karşıtı faaliyetlerin erken aşamalarında, Amerika içinden Osmanlı sultanı yanlısı
bir sesin yükselişini değerlendirmektedir. Bu ses 1881-1885 yıllarında görev yapan Amerikan Büyükelçisi General (Gen.) Lew Wallace’ın sesidir. Çalışma onun İstanbul’daki vazifesi sonrasında
Amerika’ya döndüğünde, II. Abdülhamid’e karşı başlayan Ermeni propagandaları karşısında duruş ve tutumunu değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

II. Abdülhamid, Lew Wallace, Osmanlı, Ermeni, Propaganda

A Volunteer Ottoman Ambassador in America; General Lew Wallace

Öz

Until the 19th century, Armenians and Turks within the borders of the Ottoman Empire lived together without any problems. However, in that century the political and military movements
initiated by some Armenian groups, which were under the influence of the idea of nationalism, began to intensify. Especially because of the 61st article of the Berlin Treaty (1878), these groups had the opportunity to bring their separatist demands to the international platform. The Armenians, who wanted to attract the attention of Europe and America, started intense propaganda activities through the political organizations they established, while revolting in Anatolia on the one hand. This study evaluates the rise of a “pro-Sultan” voice in America in the early stages of anti-Ottoman activities, which were the precursors of the so-called Armenian massacre propaganda. This voice is the voice of General (Gen.) Lew Wallace, the American Ambassador who served between 1881-1885 after he returned to America. In this study, it is aimed to evaluate his stances and attitude in the face of the Armenian propaganda that started against Abdulhamid II.

Anahtar Kelimeler

Abdulhamid II, Lew Wallace, Ottoman, Armenian, propaganda

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri BOA. HRS.SYS.00069.23. BOA. Y.PRK.NMH.002.00011.001. BOA. Y.PRK.NMH.00002.00034.001. BOA. Y.PRK.BŞK.00009.00045.001. BOA. Y.PRK.TKM.00033.00017.001.
• Gazeteler The Salt Lake Daily Herald, 08.09.1881. The Salt Lake Herald, 14.05.1885. The Salt Lake Herald, 19.05.1885. The Indianapolis Journal, 08.01.1886. The Indianapolis Journal, 21.03.1886. The Indianapolis Journal, 03.05.1886. The Hope Pioneer, 13.08.1886. The Indianapolis Journal, 07.11.1886. The Salt Lake Herald, 21.11.1894. The Salt Lake Herald, 22.11.1894. Inter Mountain: Butte Montana April, 1900. The La Fayette Gazette, 28.04.1900. El Paso Daily Herald, 21.05.1900.
• Araştırma Eserleri Armstrong, Walter. “General Lew Wallace: Indiana Lawyer Who Won Fame as an Author.” American Bar Association Journal, vol. 34, no. 4, 1948, pp. 283-286.
• Braden, Jean Haythorne. The Eagleand the Crescent: American Interests in the Ottoman Empire, 1861-1870. Doktora Tezi, The Ohio StateUniversity, 1973.
• Bliss, Edwin Munsel. “Turkey and the Armenian Atrocities.” “Osmanlı Devleti ile Siyasi İlişki Kurma Girişimleri (1784-1820).” International Turkish Art Workshop, ed. Deniz Ünver, Jacksonville, 1896, pp. 9-18.
• Engin, Vahdet. “ABD Elçisi Terel’e Göre Ermeni Olayları.” 02.05.2021, https://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/abd-elcisi-terele-gore-ermeniolaylari-ve-ii-abdulhamid/
• Erhan, Çağrı. “Ottoman Official Attitudes Towards American Missionaries.” The Turkish Year book of International Relations, no. 30, 2000, pp. 191-212.
• Forbes, John D. “Lew Wallace, Romantic.” Indiana Magazine of History, vol. 44, no. 4, 1948, pp. 385-392.
• Farnun, George R. “Lew Wallace a Study of a Versatile Life.” American Bar Association Journal vol. 30, no. 12, 1944, pp. 681-682, 721.
• Gutjahr, Paul C. Ben-Hur: A Tale of the Christ (1880). Anthem Press, 2016.
• Kalın, İbrahim. “Sultan Abdülhamit ve Lew Wallace: Beklenmedik bir Dostluk Hikâyesi.” Ben, Öteki ve Ötesi İslam – Batı İlişkileri Tarihine Giriş. İnsan Yayınları, 2017.
• Kurat, Akdes Nimet. “Türkiye ile Amerika Birleşik Devleti Arasındaki Münasebetlere Ait Arşiv Vesikaları.” Tarih Araştırmaları Dergisi, vol. 5, no. 8, 1967, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/818/10381.pdf (Erişim tarihi: 10.10.2019).
• McKee, I. Ben-Hur Wallace: The Life of General Lew Wallace. The University of California Press, 1947.
• Miller, Howard. “The Charioteer and the Christ: Ben-Hur in America from the Gilded Age to the CultureWars.” Indiana Magazine of History, vol. 104, no. 2, 2008, pp. 153-175.
• Öztürk, Neslihan. Türk-Amerikan Diplomatik İlişkileri (1870–1930). Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi.
• Prince, Le Baron Bradford. A Concise History of New Mexico. TheTorch Press, 1912.
• Ryal, Miller Robert. “Lew Wallace and the French Intervention in Mexico.” Indiana Magazine of History, vol. 59, no. 1, 1993, pp. 31-50.
• Şafak, Nurdan. Osmanlı Amerikan İlişkileri. OSAV, 2003.
• Theisen, Lee Scott. The Public Career of General Lew Wallace. Doktora Tezi. Arizona Üniversitesi, 1973.
• Ticknor, Caroline. Glimpses of Authors. Houghton Mifflin Company, 1922.
• Turan, Namık Sinan. “19.Yüzyılda Osmanlı Diplomasisinde Nişanın ve Madalyanın Sembolizminden Yararlanma Konusunda Bir Örnek: Şefkat Nişanı.” CIEPO
• 19 Osmanlı Öncesi ve Dönemi Tarih Araştırmaları, ed. İlhan Şahin vd., C. 1, İstanbul Esnaf ve Sanatkârlar Odası Birliği Yayını, 2014, ss. 503-517.
• Wallace, Harold Lew. Indiana Magazine of History, vol. 59, no. 1, 1963, pp. 19-30.
• Wallace, Lew. Lew Wallace: An Autobiography, vol. I/II, Harper & Brothers Publishers, 1906.