Tang Hanedanlığı Dönemi Çin Müziği ve Türk Kavimlerinin Çin Müziğine Etkileri

Yıl 2023, Sayı: 105, 55 - 78, 27.04.2023

Nuray Pamuk Öztürk

https://doi.org/10.12995/bilig.10503

Cited By: 1

Öz

Tang Hanedanlığı, Çin tarihinde kültürel ve edebi zenginliğin en fazla görüldüğü dönemdir. Bu dönemde Türk kavimleriyle yaşanan askerî mücadeleler dışında Türk kültürünün Çin kültürüne yansımaları da açıkça görülmektedir. Kültürel yansımalardan bir tanesi olan müzik, çalışmamızın ana konusunu oluşturmaktadır. Türk kavimlerinin geniş bir coğrafi alanı kapsıyor olması sebebiyle konu, etkileşimin en fazla olduğu Göktürkler, Uygurlar ve Kırgızların müzik kültürleriyle sınırlandırılmıştır. Önce bu üç Türk kavminin müzik kültürleri hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın devamında
Tang dönemi Çin müziği anlatılmış, adı geçen Tük kavimlerinin müziklerinin Çin müziğine etkisi üzerinde durulmuştur. Türk müziğinin etkisiyle Çin müziği; yeni müzik sistemlerinin oluştuğu, pek çok müzisyenin yetiştiği, yenilendiği, zenginleştiği bir döneme girmiştir. Bu dönemde beş tanesi Türk kültürüne ait müzikler olan On Müzik Türü oluşturulmuş; pek çok Türk kökenli müzisyen Çin’de ünlenmiş; İmparatorluk Müzik Akademisinde yeni müzik sistemleri hakkında eğitim verilmiş, yetiştirilen müzisyenlerin birçoğu saray orkestrasında görevlendirilmiş; yeni müzikler, müzik aletleri ve danslar halk arasında beğeni toplamış ve yayılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tang Hanedanlığı, Göktürkler, Uygurlar, Kırgızlar, Türk Müziği, Çin Müziği, Kültürel Etkileşim

Chinese Music of the Tang Dynasty And The Effects Of Turkish Music to Chinese Music

Öz

Tang Dynasty, was the main period of cultural and literary wealth in Chinese history. In this period, apart from the military struggles with the Turkish tribes, the reflections of Turkish culture on Chinese culture are also very evident. Music, which is one of them, constitutes the main subject of our study. Since the Turkish tribes cover a wide geographical area, the subject is limited to the musical cultures of the Gokturks, Uyghurs and Kyrgyzs, whose interaction is the most. First, we gave information about the musical cultures of these three Turkish tribes, then explained the Chinese music of the Tang period and focused on the influence of the Turkish tribes music on Chinese music. With the influence of Turkish music Chinese music entered a period in which new music systems were formed, many musicians were raised, renewed and enriched. In this period, Ten Musical Types, five of which belong to Turkish music culture, were created; many Turkish musicians became famous in the Tang dynasty; new music systems were taught at the Imperial Academy of Music and many of these musicians who learned the new music systems were assigned to the palace orchestra, new music types, musical instruments and dances were admired and spread among the Chinese people.

Anahtar Kelimeler

Tang Dynasty, Gokturks, Uyghurs, Kyrgyzs, Turkish Music, Chinese Music, Cultural Interaction

Kaynakça

• Aktaş, Şükrü. “Tang Hanedanlığında Bir Türk: An Lushan (安禄山).” Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no. 58, 2022, ss. 169-189.
• Arslan, Mustafa, ve Adem Öger. “Uygur Türklerinden Bazı Çalgılar ve Çin Kültürüne Etkisi.” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, vol. VIII, no. 2, 2008, ss. 9-16.
• Bai, Haiyan. “Tangdai Di Le Yishu Jiqi Shenmei Yishi.” Journal of Art College of Inner Mongolia University, vol. 2007-4, 2007, pp. 103-106.
• Baykuzu, Tilla Deniz. “Hun Flütünden On Sekiz Şarkı.” Türk Musiki Atlası I, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi, 2019, ss. 123-131.
• “Ce Fu Yuan Gui, 971. Bölüm.” Chinese Text Project. 16 Ekim 2016. <http://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=813551&remap=gb>. Cheng, Xiaochan. “Funan Yue Shi Tang Jiu,Shi Bu Yue Zhiyi Ma?” Da Wu Tai, no. 10, 2010, pp. 43-44.
• Corbett-Smith, A. “The Chinese and Their Music.” Music Times, vol. 53 no. 835, 1912, pp. 573-575.
• Çandarlıoğlu, Gülçin. İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2003.
• Eberhard, Wolfram. Çin Tarihi. Türk Tarih Kurumu, 1995.
• Eberhard, Wolfram. Çin’in Şimal Komşuları. Çev. Nimet Ulutuğ, Türk Tarih Kurumu, 1996.
• Giraud, Rene. Gök Türk İmparatorluğu İlteriş, Kapgan ve Bilge’nın Hükümdarlıkları (680-734). Çev. İsmail Mangaltepe, Ötüken Neşriyat, 1999.
• Göher Vural, Feyzan. İslamiyetten önce Türklerde Kültür ve Müzik Hun, Kök Türk ve Uygur Devletleri. Öküken Neşriyat, 2016.
• Göher Vural, Feyzan, ve Sefer Solmaz. “Türk Tarihinden Örneklerle Manas Destanı’nda Müzik Türleri.” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol. Güz.44, 2018, ss. 298-302.
• Gökenç Gülez, Sema. “Çin’in Altın Çağı’nda ‘‘İmparator Tizong ve Yönetim Stratejisi’’” Tarihte Diplomasi, ed. Can Eyüp Çekiç, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları No: 33, 2022, ss. 25-35.
• Gömeç, Saadettin. Türk Kültürünün Ana Hatları. Akçağ Yayınları, 2006.
• Guan, Shiguang. Tangren Dayou Huqi. Nongcun Duwu Chubanshe, 1992.
• Hidayet Ekrem, Nuraniye. “Dunhuang Müzik Notaları.” Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, vol. 9, no. 1, 2012, ss. 101-159.
• Huang, Xinya. Xiaoshi De Taiyang, Tangdai Chengshi Shenghuo Changjuan. Hunan Renmin Chubanshe, 2006.
• İnayet, Alimcan. “Türklerin Çin Kültürü Üzerindeki Etkileri.” Türkler Ansiklopedisi, 4. cilt, Yeni Türkiye Yayınları, 2002, ss. 63-80.
• Ji, Liankang. “Tangdai Jiu、Shi Bu Le Zhong Bing Wu “Funan Yue”.” Renmin Yinyue, no. 11, 1984, pp. 41-42.
• Jiao, Xiaoping. Tang San Cai. Jilin Wenshi Chubanshe, 2010.
• “Jiu Tang Shu, 29. Bölüm, Müzik Kayıtları.” Chinese Text Project. 25 Mart 2020. <https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=61324&page=74&remap=gb>.
• “Jiu Tang Shu, 29. Bölüm, Müzik Kayıtları.” Chinese Text Project. 25 Mart 2020. <https://ctext.org/library.pl?if=gb&file=61324&page=70&remap=gb#%E9%BE%9F%E5%85%B9>.
• Kaufmann, Walter Arnold. Musical References In The Chinese Classics Detroit Monographs In Musicology Series No: 5. Harmonie Park Press, 1976.
• Kıldıroğlu, Mehmet. Kırgızlar ve Kıpçaklar. Türk Tarih Kurumu, 2013.
• Kırilen, Gürhan. Çin Klasik Metinlerinde Yabancılar: Yi, Di, Rong Ve Hu Terimleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, 2012.
• Moore, J. Kenneth. “Music and Art of China.” Heilbrunn Timeline of Art History, 2009, pragraf 12.
• Moule, Arthur Christopher. “Chinese Music.” The Musical Times, vol. 48, no. 769, 1907, pp. 163-166.
• “Sui Shu, 14. Bölüm, Müzik Kayıtları.” Chinese Text Project. 16 Mart 2020. <https://ctext.org/library.pl?if=en&file=79718&page=127&remap=gb#%E7%90%B5%E7%90%B6>.
• “Tang Huiyao, 33. Bölüm.” Chinese Text Project. 15 Mart 2021. <https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&res=844491&searchu=%E5%B0%BD%E5%-BE%97%E5%85%B6%E4%B9%90&remap=gb>.
• Taşağıl, Ahmet. Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları (M.Ö. III-M.S. X. Asır).Türk Tarih Kurumu, 2004.
• Taşağıl, Ahmet. Gök-Türkler I-II-III. Türk Tarih Kurumu, 2012.
• Toprak, Funda. “Harezm Türkçesinde İkilemeler.” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, vol. 5, no. 2, 2005, ss. 277-292.
• You, Du. “Tong Dian, Müzik Kayıtları,Oturan ve Ayakta Duran Bölümlerin Dansları.” Chinese Text Project. 12 Mart 2020. <https://ctext.org/dictionary.pl?if=gb&id=560528&remap=gb ve https://ctext.org/tongdian/146/zhs>.
• Wu, Guodong. Zhongguo Gudai Yinyue. Shangwu Yinshuguan Chubanshe, 2005.
• Xie, Jianping. Yuewu Yuhua. Nanjing Daxue Chubanshe, 2009.
• Xu, Lianda. Tang Chao Wenhuashi. Shanghai Fudan Daxue Chubanshe, 2003.