Two different concepts that used interchangebly: worldlinization and secularization

Yıl 2021, Cilt: 2021 Sayı: 44, 279 - 312, 30.04.2021

Volkan Ertit , Osman Zahid Çifçi

https://doi.org/10.28949/bilimname.848940

Öz

Secularization is a rather new concept for the Turkish public. While the changes/transformations related to religion and society in Turkey are generally explained or discussed through the concepts of Islamization, secularization, conservatization and Iranization, especially in the 2010s, the concepts of secularization and its antonym desecularization began to be used more frequently in academic texts, traditional media and social media.
However, the fact that the concept of secularization has been receiving more exposure in academic texts or used more frequently in printed and visual media does not mean that the semantic framework of the concept is always presented accurately. On the contrary, secularization is presented in conjunction with other concepts in the media and some works that reach a wide audience in Turkey. One of these concepts is “worldlinization”. Particularly in academic texts and the media, these two concepts are used synonymously, or one of the concepts is parenthesized for the reader to derive an interchangeable meaning.
The present study claims that these two concepts should not be used synonymously in order to prevent a contradiction in terms. As a concept, secularization means “secularization is the relative decrease in the social prestige and social influence of the dominant supernatural realm (that is, religions, folk beliefs, religion-like structures, magic, and so forth) within a defined period of time and in a particular place” (Ertit, 2019: 47). As can be noticed, the concept of secularization is not based on religion, but also the supernatural realm that comprises religion as well. Contrary to popular belief, the opposite of the secularization process is not religionization, but rather desecularization, which partially involves the process of religionization.
Worldlinization, on the other hand, can be defined as being keen on worldly possessions as if there is no afterlife, preferring worldly possessions to heavenly blessings, and making worldly demands knowing that one's life in the hereafter would be placed under risk despite declaring belief in Islam and even fulfilling the necessary rituals.
In this case, secularization, which refers to the decreased influence of any supernatural teaching on daily life, and worldlinization, which means prioritizing worldly life and being keen on worldly possessions and statuses with a disregard of the afterlife, cannot be interchangeable. In order for the discussion to become meaningful, it seems necessary to propose a new concept and produce typologies over this concept.
The concept proposed in the present study is aworldly. This concept will be used as the opposite of worldly, but not synonymously with ethereal. Although there is an opposition between ethereal and worldly in the religious literature, it is aimed to create a second dichotomy with the concept aworldly the present study. It can be said that this dichotomy underlies the inability to use worldlinization in place of secularization. That is because there may be individuals or groups who do not demand anything worldly despite arranging their daily lives independently of a supernatural reference (being secular). Although these individuals are secular (since they have no supernatural reference), they cannot be regarded as worldly since they are also aworldly (since they are distanced from worldly ambitions and desires). Being distanced from worldly ambitions and desires does not necessarily mean that an individual is religious or prioritizes the afterlife. Having a disregard for the afterlife does not necessarily mean having “great ambitions regarding worldly life” as well. For this reason, the ethereal-worldly dichotomy may exclude one group: aworldly-secular individuals. In other words, individuals who do not base their lives on the blessings of either world.

Anahtar Kelimeler

Sociology of religion, Aworldliness, Worldlinization, Secularization, Worldly, Secular

Birbirinin yerine kullanılan iki farklı kavram: dünyevileşme ve sekülerleşme

Öz

Türkiye’de dünyevileşme ve sekülerleşme kavramları hem akademik metinlerde hem de medyada birbirinin yerine kullanılmaktadır. Bu makale ise “dünyevileşme=sekülerleşme” denkleminin indirgemeci olduğunu ve terk edilmesi gerektiğini savunmaktadır. Doğaüstü alanın toplumsal gücünün azalması olan sekülerleşme ile dünya nimetlerine yönelme anlamına gelen dünyevileşme iki farklı süreci imlemektedir. Bir bireyin sekülerleşmesi onun dünyevileşmesi ile sonuçlanmak zorunda olmadığı gibi, dünyevileşen her bireyin sekülerleşme zorunluluğu da yoktur. Bu iki kavramın aynı anlama gelecek şekilde kullanılmasının yarattığı sıkıntıları aşabilmek için makalemiz yeni bir kavram öneriyor ve bu kavram üzerinden yeni tipolojiler ortaya koyuyor. Önerilen yeni kavram “adünyevilik”tir. Makalede adünyevilik, dünyevi karşıtı olarak, yani dünyevi arzu/hırsları olmayan şeklinde ancak uhrevi ile eş anlamlı olmadan kullanılmaktadır. Bu durumda -iddia edilenin aksine- bir bireyin hem seküler hem de adünyevi olabileceği okuyucuya sunuluyor. Türkiye’de ise akademik metinler ve gazetelerin tartışma sayfaları uhrevilik/dünyevilik dikotomosi üzerinden tartışmaları yürütmektedir. Üçüncü bir yaşam tarzı olarak bir bireyin hem seküler olup hem de her iki dünyanın (öte-dünya ve bu-dünya) nimetlerine ilgi duymayabileceği yok sayılmaktadır. Bu makale ise bu mantık örgüsüne “adünyevi” kavramı ile karşı çıkmakta ve bu sebeple dünyevileşme ve sekülerleşme kavramlarının arz ettikleri farklılıkları betimlemek için dört farklı tipolojiyi okuyucuya sunmaktadır. Bu tipolojilere göre bir birey hem seküler hem de dünyevi (A Tipolojisi), hem deseküler hem dünyevi (B tipolojisi), hem seküler hem “adünyevi” (C Tipolojisi) ve hem deseküler hem de adünyevi (D tipolojisi) olabilir.

Anahtar Kelimeler

Din sosyolojisi, Adünyevilik, Dünyevileşme, Sekülerleşme, Dünyevi, Seküler

Kaynakça

• AHBAP. (t.y.). Derneğin Amacı. https://ahbap.org/dernegin-amaci
• AHBAP Denetim Raporu. (t.y.). https://ahbap.org/bagimsiz-denetim-raporuhttps://ahbap.org/bagimsiz-denetim-raporu
• AKTAY, Y. (2020, Nisan 20). Dünyevileşme ve dindarlığın med-cezirleri. Yeni Şafak. https://www.yenisafak.com/yazarlar/yasinaktay/dunyevilesme-ve-dindarligin-med-cezirleri-2054895
• AMBAROĞLU, A. (2017). Louis Jacobs’a göre kutsal kitap ve dünyevileşme. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. http://dspace.marmara.edu.tr/xmlui/handle/11424/39224
• ARON, R. (2010). Sosyolojik düşüncenin evreleri (8. bs). Kırmızı Yayınları.
• AYDINALP, H. (2017). Din ve Dünyevîleşme: Kuzey Kıbrıs Tatlısu Örneği-II. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 53(53), 97-128. https://doi.org/10.15370/maruifd.405245
• BAĞLI, M. (2020, Mart 21). Modern insan en büyük iddiasıyla imtihanda. Star. https://www.star.com.tr/acik-gorus/modern-insan-en-buyuk-iddiasiyla-imtihanda-haber-1524340/
• BAYRAKTAR, C. (2016, Ekim 27). Ak Parti’nin siyasi başarısının sırrı ve sekülerizm tartışmaları. Yeni Şafak. https://www.yenisafak.com/yazarlar/cemilebayraktar/ak-partinin-siyasi-basarisinin-sirri-ve-sekulerizm-tartismalari-2033754
• BERGER, P. (1967). The Sacred canopy. Anchor Books.
• BORA, T. (2007). Ulus, her neredeysen... Birikim, (220-221). https://www.birikimdergisi.com/guncel/1045/ulus-her-neredeysen
• BREMMER, J. (2008). Secularization: Notes Toward a Genealogy. Religion: Beyond a Concept içinde (ss. 432-437 / 900-903). Fordham University Press.
• BRUCE, S. (2002). God is Dead. Blackwell.
• BUHÂRÎ, E. A. M. b. İ. (1996). El-Camiu’s-Sahih.
• BULADI, K. (2017). Sekülerleşme ya da Dünyevileşme Anaforunda İnsan (Karun Örneği). Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(2), 39-65.
• BURNETT, G. (1807). Specimens of English prose writers: From the earliest times to the close of the seventeenth Century. Longman, Hurst, Rees, Orma and Paternoster Row.
• CANPOLAT, M. (2007). Hukukî açıdan sekülerizm ve İslamiyet. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• CANSIZ, A. (2017). Türkiye’de sosyal hayatta sekülerleşme ve göstergeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• CHAVES, M. (1994). Secularization as Declining Religious Authority. Social Forces, 72(3), 749-774. https://doi.org/10.2307/2579779
• ÇARKOĞLU, A., & Kalaycıoğlu, E. (2009). Türkiye’de dindarlık: Uluslararası bir karşılaştırma. Sabancı Üniversitesi. http://research.sabanciuniv.edu/14014/1/Rapor_Dindarl%C4%B1k.pdf
• ÇİĞDEM, A. (2007). Ulus S. Baker olarak Ulus’un hayatı. Birikim, (220-221), 8-9.
• DELLALOĞLU, B. (2020). Poetik ve politik. Bir kültürel çalışmalar ansiklopedisi. Timaş.
• DİLİPAK, A. (2016, Ocak 19). Dünyevileşmek. Yeni Akit. https://www.yeniakit.com.tr/yazarlar/abdurrahman-dilipak/dunyevilesmek-13482.html
• DOBBELAERE, K. (1981). Trend Report: Secularization: A Multi-Dimensional Concept. Current Sociology, 29(2), 3-153. https://doi.org/10.1177/001139218102900203
• DOBBELAERE, K. (1999). Towards an integrated perspective of the processes related to the descriptive concept of secularization. Sociology of Religion, 60(3), 229. https://doi.org/10.2307/3711935
• DONNE, J. (1840). Selections from the works of John Donne, D. D. D. A. Talboys.
• DURAN, B. (1995). Sekülerleşme-laikleşme süreci ve gezegen ölçeğinde sonuçları. Köprü Dergisi, 51. http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster= Yazi&YaziNo=215
• DURKHEIM, É. (2005). Suicide. Routledge.
• DÜNYEVİ. (t.y.). Türk Dil Kurumu Sözlükleri içinde. https://sozluk.gov.tr/
• ERDOĞAN, N. (2007). Ulus’un hayaleti. Birikim, (220-221), 17-19.
• ERTİT, V. (2014). Birbirinin yerine kullanılan iki farklı kavram: Sekülerleşme ve laiklik. Akademik İncelemeler Dergisi, 9(1), 103-124.
• ERTİT, V. (2019). Sekülerleşme Teorisi. Liberte.
• FENN, R. K. (1969). The secularization of values: an analytical framework for the study of secularization. Journal for the Scientific Study of Religion, 8(1), 112-124. https://doi.org/10.2307/1385259
• GIDDENS, A. (2006). Sociology (5. bs). Polity Press.
• GIDDENS, A. (2012). Sosyoloji. Kırmızı Yayınları. (2006)
• GÖK, E. (2019, Temmuz 12). Ulus Baker’in 12. Ölüm yıldönümünde Tanıl Bora: ‘Dostluğu, politik ve etik bir dava haline getirmiş birisiydi’. Medyascope. https://medyascope.tv/2019/07/12/ulus-bakerin-12-olum-yildonumunde-tanil-bora-dostlugu-politik-ve-etik-bir-dava-haline-getirmis-birisiydi/
• GÜLER, İ. (2001). Dünyanın başına gelen derin sapkınlık: Dünyevîleşme. İslamiyat, IV, 35-58.
• HAKAN, A. (2015, Ocak 14). Dindarlıkta ilerleme yok tersine büyük gerileme var. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ahmet-hakan/dindarlikta-ilerleme-yok-tersine-buyuk-gerileme-var-27962106
• HÜR, A. (2015, Şubat 15). ‘Tanrı’nın devleti’ mi, ‘yeryüzü devleti’ mi? Radikal. http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/tanrinin-devleti-mi-yeryuzu-devleti-mi-1293599/
• IZUTSU, T. (2018). Kur’an’da Tanrı ve insan. (6. bs). Pınar Yayınları.
• İBN MANZUR, C. M. B. M. (1414). Lisanü’l-Arab XIV. Daru’s-Sadr.
• KİRMAN, M. A. (2015). Sekülerleşme ve dinin geleceği. Sekülerleşme, Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar içinde (ss. 339-354). OTTO.
• LAÇİNER, Ö. (2007). Ona en fazla yakışan yaşamak da buydu. Birikim, (220-221), 3-4.
• LECHNER, F. J. (1991). The Case against Secularization: A Rebuttal. Social Forces, 69(4), 1103-1119. https://doi.org/10.2307/2579304
• LUCKMANN, T. (1979). The structural conditions of religious consciousness in modern societies. Japanese Journal of Religious Studies, 6(1/2), 121-137.
• MALKOÇ, M. (2019). Gençliği Dini Değerlerden Uzaklaştıran Sebepler. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(16), 252-268.
• MARTIN, D. (1965). Towards eliminating the concept of secularization. Penguin Survey of the Social Sciences 1965 içinde (ss. 169-182). Penguin.
• MERİÇ, M. (2016, Temmuz 10). Buralı feylesof, pasaklı zeka küpü... Birgün. https://www.birgun.net/haber/burali-feylesof-pasakli-zeka-kupu-119333
• MÜSLİM, b. H. b. M. el-K. en-Nişaburî. (1956). El-Cami’u’- Sahih.
• ÖNEN, H. (2004). Kur’an’da dünya kavramı ve dünyevileşme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• ÖNGÖREN, R. (2011). Tasavvuf. DİA içinde. TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/tasavvuf
• ÖZBOLAT, A. (2015). Kapitalizme eklemlenme: Dindar orta sınıfta tüketim kültürü. Karahan Kitabevi.
• ÖZDEMİR, G. (2007). Ulus Hoca’nın devrimci derbederliği üstüne. Birikim, (220-221), 39-42.
• ÖZDENÖREN, R. & Güler, İ. (2009). Dünyevileşme üzerine soruşturma. Eskiyeni, 13, 108-111.
• PAKER, K. O. & Akçalı, S. İ. (2013). Laikliğe ilişkin tutumlar üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 33(1), 41-53.
• PARLAR, Y. (2013). Spinoza ve Machiavelli’de siyasetin sekülerleşmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• SAID, E. (1994). Orientalism. Random House.
• SAID, E. (2017). Şarkiyatçılık. Metis Yayınları.
• SLATTERY, M. (2003). Key ideas in sociology. Nelson Thornes.
• SLATTERY, M. (2010). Sosyolojide temel fikirler (Ü. Tatlıcan, G. Demiriz & Ö. Balkız Çev.) Sentez Yayıncılık. (2003)
• STARK, R. & Iannaccone, L. R. (1996). Response to Lechner: Recent religious declines in Quebec, Poland, and the Netherlands: A theory vindicated. Journal for the Scientific Study of Religion, 35(3), 265-271. https://doi.org/10.2307/1386557
• ŞAHBAZ, F. (2019). Kemalizm ve seküler fundamentalizm. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-17.
• ŞENGÜL, H. (2012, Aralık 1). Sisyphos’un Kaderi: ‘Ulus Baker İçin’. Bianet. bianet.org/biamag/print/142479-sisyphosun-kaderi-ulus-baker-icin
• TARAKÇI, M. (2009). Fransisken ve Dominiken tarikatleri. Felsefe Ansiklopedisi içinde (ss. 829-833). Ebabil Yayınları.
• TEKİN, M. (2009a). Değişen dindarlığın dünyevileşme boyutu. Eskiyeni, 10, 14-20.
• TEKİN, M. (2009b). Abdurrahman Aslan ile dünyevileşme üzerine söyleşi. Eskiyeni, 13, 54-69.
• ULUDAĞ, S. (1994). Dünya. DİA içinde. TDV Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/dunya--tasavvuf
• VOAS, D. & Crockett, A. (2005). Religion in Britain: Neither believing nor belonging. Sociology, 39(1), 11-28. https://doi.org/10.1177/0038038505048998
• WEBER, M. (1949). On the methodology of the social sciences. The Free Press of Glengoe.
• WEBER, M. (1958). The Religion of India. The Sociology of Hinduism and Buddhism. Free Press.
• WEBER, M. (1978). Economy and society. (Ed. G. Roth & C. Wittich). University of California Press.WEBER, M. (1997). Protestan ahlâkı ve kapitalizmin ruhu. Hil Yayın.
• WILSON, B. R. (1969). Religion in secular society. C.A. Watts.
• YAPICI, A. (2012). Modernleşme-sekülerleşme sürecinde Türk gençliğinde dinî hayat: Meta-analitik bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 12(2), 1-40.
• YAPICI, H. (2018). Günlük hayatta popüler kültürel bir unsur olarak burçlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.