تتناول هذه الدراسة تقسيمات الأبواب الفقهية عند الإمام الحصيري في كتابه حاوي الفتاوى والمعروف أيضا بحاوي الحصيري، مع مقارنة تقسيم الأبواب الفقهية بمنهجية علماء المذهب الحنفي في تقسيمات الأبواب الفقهية، وبعدها يتم مقارنتها بمنهجية تقسيمات علماء الشافعية للأبواب الفقيه: يقسم الإمام الحصيري الأبواب الفقهية إلى أربع أقسام، القسم الأول: العبادات، القسم الثاني في المعاملات والمباحات، القسم الثالث: في المحظورات والمكروهات، القسم الرابع في الجنايات والعقوبات، وجعل تحت كل قسم أبواب متعددة، وختم كتابه بخاتمة سماها القسم الأخير تناول فيها موضوعات متفرقة مثل عقيدة السلف الصالح، ومناقب أبي حنيفة ومحمد بن الحسن وأبي يوسف.
من خلال الدراسة يتم عرض الموضوعات الفقهية التي ذكرها الإمام الحصيري واحدة تلو الأخرى، ومن ثم نحاول بيان وتوضيح أسباب ورود الأبواب الفقهية في تلك الأقسام وتعلقها، وذكر مناسبة الكتب في ورودها وترتيبها من خلال مراجعة الكتب الفقهية الحنفية، وبعد ذلك يتم ذكر موضع كل كتاب عند علماء الشافعية في كتبهم الفقهية ومناسبة ورودها، ومحاولة تمييز الاختلاف بين تقسيمات الحصيري للأبواب الفقهية وتقسيمات علماء المذهب الحنفي، وكذلك الأمر مع تقسيمات المذهب الشافعي للأبواب الفقهية.
تميز ترتيب الإمام الحصيري للموضوعات الفقهية في كتابه حاوي الفتاوى عن نمط ترتيب الأبواب الفقهية عند علماء المذهب الحنفي، ومن باب أولى كان تميزه واختلافه عن علماء الشافعية في ترتيباتهم لأبواب موضوعات الفقه.
This study talks about the “jurisprudence doors branches “for the Hosary Imam in the writing of “Hawi-al-Ftawi “ also known as “Hawi-el-Husayri”, the comparison of the jurisprudence doors division with the methodology of the “Hanafi doctrine scientists in the branches of the jurisprudence doors” is done, after that it’s compared to the methodology of the Shafiya scientists. The Hosary Imam divides the doctrinal doors into four branches ,
First branch: worship
Second branch : transactions and Permissibilities
Third branch: hated and prohibited
Fourth branch : crimes and penalties
He created several chapters under each branch and ended his book with “the last branch” in which he talked about several topics like "the doctrine of the righteous ancestors “ and the qualities of Abi-Hanifa,Mohammed-bin-el-Hasan and Abi-yousof.
This study shows the doctrinal topics that Imam-el-Hosary mentioned one after the other ,Then we start stating and explaining the jurisprudence doors and it’s connection with the branches , and after that we start telling the subject for each of the Shfii scientists’ doctrine books and try to tell the difference between the Hosary’s
Division and branches of the jurisprudence doors and also the Hanafy school’s division and same goes for the shafii school’s branches of the jurisprudence doors .
The Imam Hosary’s arrangement for the doctrinal topics was specially unique in hawi-el-fatawi ‘s writing style and arrangement of the “jurisprudence doors of hanafi school’s scientists “
It’s uniqueness and distinction was all the more better than the shafii’s scientists’ arrangement of the jurisprudence doors topics .
Çalışmamızda imam Hasiri'nin Havi'l-Hasirî ismiyle meşhur olan, el-Havi fi’l-fetâvâ adlı eserindeki fıkıh bablarının taksimi, önce hanefi mezhebi alimlerinin daha sonra da şafii mezhebi alimlerinin kendilerine has sistematileriyle yazılmış fıkıh bablarının taksimiyle kıyaslanmıştır.
Hasirî’nin eserini dört kısımdan oluşturdu, Bu dört kısım “el-ibadat ve’l-kurubât”, “el-muâmelât ve’l-mübâhât”, “el-mahzûrat ve’l-mekrûhat” ve “el-cinâyât” başlıklarını taşımaktadır. Bu dört kısmın ardından eser “hâtime” adı verilen kısmında bitirilmektedir, bu bölümde ehl-i sünnet akidesiyle, fıkhın şerefiyle, fetvanın adabıyla; Ebu Hanife, Ebu Yusuf ve İmam Muhammed’in menkıbeleriyle ve en son mezhebini terk edene eleştiriyle ilgili konular yer almaktadır.
Çalışmamızda Hasirî zikrettiği fıkıh konuları tek tek ele alarak açıklamıştır, daha sonra her bölümlerdeki fıkıh bablarının sistematiklerini nedeni, ve bunlarla ilgisinin kapsamı açıklamaya ve netleştirmeye çalışılmıştır, bu eserin sistematiğinin keyfiyeti, gerekçeleri ve varsa özgünlüğünü izah edebilmek için diğer hanefi ve şafii mezhebindeki eserlerin sistemiyle mukayese edildiğini de belirtmek yerinde olacaktır. Çalışmamızda Hasiri'nin fıkıh bablarının taksimilerinde de hanefi mezhebi alimlerini sistematiklerinde farkı oratya koyulmuştur, ve her konuda Şâfiî' mezhebi alimlerini sistematikleriyle kıyaslayarak aralarındaki fark ortaya koyulmuştur.
İmam Hasirî kitabı olan el-Havi fi’l-fetâvâ daki fıkıh bablarının tertip edilme uslubu ve sistematiği hanefi mezhebindeki alimlerin fıkhi konulardaki fıkıh babların sistematiğinden farklı ve ayrıcalık gösterir, ilk babtan onun ayırcalığı ve farkları Şâfiî mezhebi alimlerinden fıkıh konularındaki bablarının sistematiğindedir.
Birincil Dil | Arapça |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Ekim 2021 |
Gönderilme Tarihi | 15 Ocak 2021 |
Kabul Tarihi | 20 Eylül 2021 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 45 |