Does Fasting Strengthen The Will?: Investigation of the Impact of the Ramadan Fasting on Self-Control and Psychological Well-Being

Yıl 2022, Sayı: 48, 495 - 533, 31.10.2022

Mebrure Doğan

https://doi.org/10.28949/bilimname.1164651

Öz

Ramadan is one of the sacred periods having a significant meaning for Muslims. Ramadan is a period when the frequency of worshipping increases generally, but the main emphasis is on the worship of fasting. In this holy month, Muslim individuals are open to the impact of religious stimuli. The purpose of the research was to investigate the effect of Ramadan fasting on the levels of individuals’ self-control and psychological well-being using the “experimental design with pre-test-post-test control group” method. The sample group chosen through the random sampling method was sent an online questionnaire form including scales of self-control and psychological well-being. The pre-test was applied a week before Ramadan while the post-test was responded a week after Ramadan. A total of 63 participants fasting during Ramadan were placed in the experimental group, and 16 participants who did not fast were assigned to the control group. In data analysis, it was concluded that there was not a meaningful difference, but a decrease was detected in post-test scores of self-control in comparison with the pre-test in the experimental group and that the decrease in post-test scores of self-control of the control group was higher than the scores of the experimental group. Based on these results, it was thought that the research findings supported the strength/energy model of self-control. Moreover, it was detected that there was not an intergroup difference in pre-test scores of self-control of the participants who were grouped as “fasting the whole”, “fasting with intervals”, and “not fasting” according to their fasting status. There was a significant difference on behalf of the group that fasted the whole Ramadan in the post-test scores. On the other hand, no significant difference was found between the experimental group’s pre-test and post-test scores of psychological well-being and between the control and experimental group’s psychological well-being levels. The correlation analysis was conducted to determine whether there was a relationship between subjective perception of religiousness, self-control, and psychological well-being. It was detected that there was a significant positive relationship only between subjective perception of religiousness and self-control.

Anahtar Kelimeler

Ramadan, Fasting, Self-Control, Psychological Well-Being, Strength/Energy Model, Psychology of Religion

Oruç İradeyi Güçlendirir Mi?: Ramazan Orucunun Öz Denetim ve Psikolojik İyi Oluş Üzerindeki Etkisinin Deneysel Olarak İncelenmesi

Öz

Ramazan, Müslümanlar için özel anlam taşıyan kutsal zamanlardan biridir. Ramazan, genel manada ibadetlerin yapılma sıklığının arttığı bir zaman olmakla birlikte esas vurgu oruç ibadeti üzerinedir. Bu kutsal ayda Müslüman bireyler dinî uyaranların yanı sıra dindarlığın etkisine açık hale gelmektedir. Araştırmanın amacı, “ön test son test kontrol gruplu deneysel desen” yöntemi kullanılarak ramazan ayında tutulan orucun bireylerin öz denetim ve psikolojik iyi oluş düzeylerine etkisini incelemektir. Tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen örneklem grubuna öz denetim ve psikolojik iyi oluş ölçeklerinin yer aldığı anket formu online platformda ulaştırılmış, ön test ramazandan bir hafta önce son test ise ramazandan bir hafta sonra uygulanmıştır. Ramazanda oruç tutmuş 63 katılımcı deney grubuna, oruç tutmamış 16 katılımcı kontrol grubuna atanmıştır. Yapılan analizde anlamlı farklılık olmamakla birlikte deney grubunun öz denetim son test puanlarının ön test puanlarına göre bir miktar düştüğü, kontrol grubunun öz denetim son test puanlarındaki düşüşün deney grubundan daha fazla olduğu belirlenmiştir. Bulgulardan yola çıkarak araştırma sonuçlarının öz denetimin güç/enerji modelini desteklediği kanısına varılmıştır. Ayrıca araştırmada oruç tutma durumuna göre “tamamını tutan”, “ara vererek tutan” ve “hiç tutmayan” olmak üzere gruplandırılan katılımcıların öz denetim ön test puanlarında gruplar arası farklılaşma bulunmazken son test puanlarında ramazanın tamamını oruçlu geçiren grubun lehine anlamlı derecede farklılaşmanın olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan deney grubunun psikolojik iyi oluş ön test son test puanları arasında ve kontrol grubu ile deney grubunun psikolojik iyi oluş düzeyleri arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır. Öznel dindarlık algısı, öz denetim ve psikolojik iyi oluş arasında ilişki olup olmadığını belirlemek için yapılan korelasyon analizinde ise sadece öznel dindarlık algısı ile öz denetim arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ramazan, Oruç, Öz Denetim, Psikolojik İyi Oluş, Güç/Enerji Modeli, Din Psikolojisi

Kaynakça

• APA, American Psychological Association. ”What You Need to Know About Willpower: The Psychological Science of Self-Control”. Erişim 23 Haziran 2022. https://www.apa.org/topics/personality/willpower
• APA, American Psychological Association. ” The Power of Self-Control”. Erişim 16 Haziran 2022. https://www.apa.org/monitor/2012/01/self-control
• Ay, Zeynep Sonay - Bulut, Safure. “Üst Bilişsel Sorgulamaya Dayalı Problem Çözme Yaklaşımının Öz-düzenleme Becerilerine Etkisinin Araştırılması”. Elementary Education 16/2 (2017), 547-565.
• Baumeister, Roy F. vd. “Ego Depletion: Is the Active Self a Limited Resource?”. Journal of Personality and Social Psychology 74/5 (1998), 1252-1265.
• Baumeister, Roy - Exline, Julie J. “Virtue, Personality, and Social Relations: Self-control as the Moral Muscle”. Journal of Personality 67/6 (2001), 1165–1194.
• Baumeister, Roy F. vd. “Self-Regulation and Personality: How Interventions Increase Regulatory Success, and How Depletion Moderates the Effects of Traits on Behavior”. Journal of Personality 74/6 (2006), 1773-1801.
• Baumeister, Roy F. vd. “The Strength Model of Self-Control”. Current Directions in Psychological Science 16/6 (2007), 351-355.
• Bayani, Ali Asghar vd. “The Impact of Fasting on the Psychological Well-Being of Muslim Graduate Students”. Journal Religion Health 59/6 (2020), 3270-3275.
• Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2017).
• Cameron, David - Webb, Thomas. “Self-Regulatory Capacity”. Encyclopedia of Behavioral Medicine. 1757-1759. ed. Gellman, M.D - Turner, J.R. New York: Springer, 2013.
• Can, Ajda Aylin – Öztürk, Erhan. “Müzik Öğretmeni Adaylarının Öz-Denetim Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 7/3 (2018), 2025-2038.
• Çınar, Mehmet. “Oruç İbadetinin Ruh Sağlığı Üzerine Etkisi: Deneysel Bir Araştırma”. Hitit İlahiyat Dergisi 20/2 (Aralık, 2021), 1007-1028.
• DeLisi, Beaver M. vd. “Personality, Gender, and Self-control Theory Revisited: Results from a Sample of Institutionalized Juvenile Delinquents”. Applied Psychology in Criminal Justice 6/1 (2010), 31-46.
• Doğan, Mebrure. Sabır Psikolojisi- Pozitif Psikoloji Bağlamında Bir Araştırma. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2016.
• Doğan, Mebrure. “Karakter Gücü Olarak Sabır ve Psikolojik İyi Oluş İlişkisi”. The Journal of Happiness & Well-Being 5/1 (2017), 134-153.
• Doğan, Mebrure. “Orucun İnsan Psikolojisine Yansımalarına Genel Bir Bakış”. Şifa Ayı Ramazan. 91-101. ed. Altuntaş, Dönay Rabia – Ezerbolatoğlu, Ulviye. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2021.
• Duyan , Veli vd. “Öz Denetim Ölçeği - ÖDÖ: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”. Toplum ve Sosyal Hizmet 23/1 (2012), 25-38. El-İsfahani, Ragıp. Müfredat. çev. Yusuf Türker. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
• Geyer, Anne L. - Baumeister, Roy F. “Din, Ahlak ve Öz- Denetim: Değerler, Erdemler ve Kötü Alışkanlıklar”. çev. Metin Güven. Din ve Maneviyat Psikolojisi- Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları. 241-291. ed. Crystal L. Park- Raymond F. Paloutzian. Ankara: Phoenix Yayınları, 2013.
• Göcen, Gülüşan. Şükür-Pozitif Psikolojiden Din Psikolojisine Köprü. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 23 Temmuz 2022. http://sozluk.gov.tr
• Hadislerle İslam. “Oruç”. Erişim 4 Ağustos 2022. https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr/sayfa.php?CILT=2&SAYFA=417
• Haque, Amber. “Psychological Effects of Fasting”. Academia. Erişim 4 Ağustos2022. https://www.academia.edu/36805066/Psychological_Effects_of_Fasting
• Harma, Mehmet. The Impact Of Parental Control And Marıtal Conflıct On Adolescents’ Self-Regulatıon And Adjustment. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Hayta, Akif. “U.Ü. İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İbadet ve Ruh Sağlığı (Psiko-Sosyal Uyum) İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/9 (2000), 487-505.
• Kanar, Mehmet. Farsça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yayınları,2013.
• Kartal, Fatma vd. “Bir Üniversite Hastanesindeki Sağlık Çalışanlarında Ramazan Orucunun Ruh Sağlığı Üzerine Etkileri”. Sakarya Tıp Dergisi 11/2 (Haziran 2021), 337-346.
• Keçe, Merih. Ruh Sağlığı Çalışanlarının Öz Denetim, Yaşam Kalitesi ve Psikolojik İyi oluşlarının İncelenmesi. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Kımter, Nurten. Oruç ve Mutluluk. Bursa: Emin Yayınları, 2017.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset, 2017.
• Karslı, Necmi. “Dindarlık ve Öfke Kontrolü İlişkisi Üzerine Tecrübî Bir Araştırma”. Ekev Akademi Dergisi 16/50 (2012), 57-70.
• Mazılı, Sema – Gültekin, Mücahit. “Ergenlerde Akıllı Telefon Bağımlılığının Özdenetim Açısından İncelenmesi”. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 10/2 (2020), 705-730.
• Muraven, Mark vd. “Self-Control as Limited Resource: Regulatory Depletion Patterns”. Journal of Personality and Social Psychology 74/3 (1998), 774–789.
• Muraven, Mark vd. “Longitudinal Improvement of Self-Regulation Through Practice: Building Self-Control Strength Through Repeated Exercise”. The Journal of Social Psychology 139/4 (1999), 446–457.
• Metin, Güntülü Tercanlı vd. “Düşük Sosyo-Ekonomik Düzeydeki Ergenlerde Olumsuz Yaşam Olayları, Özdenetim Becerisi ve Problem Davranışlar”. Türk Psikoloji Dergisi 32/79 (Haziran 2017), 1-14.
• Rosenbaum, Michael. “A Schedule for Assessing Self-Control Behaviors: Preliminary Findings”. Behavior Therapy 11/1 (1980), 109–21.
• Rosenbaum, Michael. “The Three Functions of Self-Control Behaviour: Redressive, Reformative and Experiential”. Work & Stress 7/1 (1993), 33-46.
• Ryan , Richard M. - Deci, Edward L. “On Happiness and Human Potentials: A Review of Research on Hedonic and Eudaimonic Well-Being”. Annual Review of Psychology 52 (2001), 141-166.
• Ryff, Carol D. “ Psychological Well-Being in Adult Life”. Current Directions in Psychological Science 4/4 (1995), 99-104.
• Sağır, Rukiye. Ergenlerde Dindarlık, Öz Denetim ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Seligman, Martin. Gerçek Mutluluk- Kalıcı Doyum Potansiyelinizi Gerçekleştirmek İçin Yeni Olumlu Psikolojinin Kullanılması. çev. Semra Kunt Akbaş. Ankara: HYB Basım Yayın, 2007.
• Seyed Ali Mousavi vd. "The Effects of Fasting on the Level of Happiness in the General Population of Kermanshah, Iran". Journal of Nutrition,Fasting and Health 3/1 (2015), 29-34.
• Shubert, Jennifer vd. “Examinations of Change in Inhibitory and Initiatory Self-Control in the Context of Endurance Running”. Journal of Applied Sport Psychology 34/2 (2022), 273-293.
• Soyyer, Ahmet Yılmaz. “Ramazan Orucuyla İlgili Davranış ve Görüşler: 2003 Ramazanı Isparta Merkez İlçe Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (2004), 43-65.
• Şimşir, Gökalp Zeynep – Koç, Hayri. “Adaptation of Turkish Version of Three Different Self-Control Scales”. Bartın University Journal of Faculty of Education 11/2 (2022), 338-350.
• Tarhan, Nevzat. Duyguların Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2011.
• Türkeş, Mehmet Cem. Ergenlerde Sapkın Davranışın Nedenleri Olarak Özdenetim ve Aile İçi Denetim Mekanizmalarının Analizi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Türkön, Hatice. Ergenlerde (14-18) Bağlanma Stilleri İle Gelecek Beklentisi ve Öz-Denetim Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Kayseri Örneği. Mersin: Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Ulu, Mustafa. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluşları İle Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/37(2018), 183-215. https://doi.org/10.17335/sakaifd.414012
• Uysal, Veysel. Psiko-sosyal Açıdan Oruç. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Yakut, Selahattin. “Üniversite Öğrencilerinde Öz Denetim”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 12/65 (2019), 1409-1418.
• Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din- Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi, 2007.
• Yitik, Ali İhsan. “Oruç”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/414-416. İstanbul: TDV Yayın Matbaacılık. 2007.
• Yücel, Gamze. Evli Çiftlerde Evlilik Uyumu ve Psikolojik İyi Oluş İlişkisi. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.