Limitation Of Husband's Divorce In Some Islamic Countries Family Laws

Yıl 2023, Sayı: 49, 117 - 147, 30.04.2023

İsmail Yalçın

https://doi.org/10.28949/bilimname.1136647

Öz

The widely accepted view in Islamic law regarding divorce is that it can be carried out through a unilateral declaration of intent by the husband. There is a right to three divorces, the first two of which are revocable. The use by the husband of clear words of divorce or the use of indirect or allusive words with the intention of divorce result in divorce. According to most, it is possible for the man to do a triple divorce at once by mentioning the number or by way of repetition of the pronouncement of divorce. Tying divorce to a condition or a time has been accepted as valid among jurists. Divorce of the intoxicated person is valid according to most jurists and some also see valid the divorce of the mukrah, madhush, haazil, and mukhti. The husband does not have to have witnesses for the divorce, the reversal of the divorce, nor does he have to register it with a court or share these decisions with his wife. The rule is for divorce procedures to be handled within the family while going to the court is the exception. However, in Islamic family laws, considering today’s circumstances, possibilities, and needs, stipulate the registration of the divorce with a court or going to the court to seek divorce. There are also some who require two witnesses for divorce or for the reversal of a divorce alongside registration. Multiple divorces by mentioning numbers or by repetition have been regarded as a single divorce. The divorce of the intoxicated, mukrah, madhush, haazil, and mukhti has been regarded as invalid. It has usually been preferred for declaration of divorce tied to a condition or a time to not result in a divorce. The main purpose of these changes is thought to be the interests of the family and legal protection.

Anahtar Kelimeler

Islamic law, Family Law, Talaq, Divorce, Registration, Limitation

Bazı İslam Ülkeleri Aile Kanunlarında Kocanın Boşamasının Sınırlandırılması

Öz

İslam aile hukukundaki genel kabule göre boşama, kocanın tek taraflı irade açıklamasıyla gerçekleştirebileceği bir hukuki işlemdir ve aynı zamanda kocanın hakkıdır. Kocanın, birincisi ve ikincisi dönüşlü olabilen, üç boşama hakkı vardır. Kocanın, karısına yönelik olarak boşama anlamına gelen sarih lafızlar kullanması veya boşama kastıyla kinayeli sözler kullanması boşama sonucunu doğurur. Cumhurun kabulüne göre kocanın sayı kullanarak veya boşama sözünü tekrar ederek bir anda iki veya üç boşama hakkını kullanması mümkündür. Boşamanın şarta veya zamana bağlanması ve şart gerçekleşince ya da zaman dolunda boşama gerçekleşmesi fukaha arasında kabul görmüştür. Cumhura göre sarhoşun ve bazı müçtehitlere göre tehdit altındaki mükrehin, ne dediğini bilmeyen medhûşun, şaka ile boşayan hâzilin ve hata ile ağzından boaşama sözü çıkan muhtinin boşaması geçerlidir. Koca, boşamasına veya ricatine şahit tutmak, mahkemeye tescil ettirmek ya da bu kararlarını karısına bildirmek zorunda değildir. Boşama işlemlerinin aile içinde yürütülmesi esas, mahkemeye intikali istisnadır. Buna mukabil İslam aile kanunlarında günümüzün şartları, imkânları ve ihtiyaçları dikkate alınarak kocanın boşamasını mahkemeye tescil ettirmesi veya her türlü boşama için öncelikle mahkemeye başvurulması şart koşulmuştur. Boşama ve ricat için tescil şartıyla birlikte iki şahit onayını şart gören de bulunmaktadır. Sayı kullanılarak veya sözün tekrarıyla yapılan birden fazla boşama bir boşama sayılmıştır. Sarhoşun, mükrehin, medhûşun, hâzilin ve muhtinin boşaması geçersiz kabul edilmiştir. Boşamanın şarta ve zamana bağlanmasının boşama sonucu doğurmaması tercih edilmiştir. Bu değişimin temel amaçları aile maslahatı ve hukuk güvenliği olarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Aile Hukuku, Talak, Boşama, Tescil, Sınırlandırma

Kaynakça

• ACAR, Halil İbrahim. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
• APAYDIN, H. Yunus. “Nikah Akdinin Mahiyeti ve İmam Nikahı Uygulaması”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (2000), 371-380.
• BÂBERTÎ, Ekmelüddîn. el-İnâye şerhu’l-Hidâye. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• BİLMEN, Ömer Nasuhi. Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kāmusu. 8 Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
• ENGELCKE, Dörthe. Reforming Family Law: Social and Political Change in Jordan and Morocco. Cambridge University Press, 1. Basım, 2019. https://doi.org/10.1017/9781108634342
• GÖKGÖZ, Yasin. “İslam Hukukunda Zaman Açısından Sünnete Aykırı Boşama (Bid’î Talâk)”. Dergiabant 5/9 (15 Haziran 2017), 66-75.
• GÖRGÜLÜ, Ülfet. “İslam Aile Hukukunda Bid’î Talak Meselesi”. İslam Hukuku Arastırmaları Dergisi 30 (2017), 337-363.
• İBN ÂBİDÎN, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî. Reddü’l-muhtâr ‘ale’d-Dürri’l-muhtâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2. Basım, 1412.
• İBN HİŞÂM, Ebû Muhammed Abdülmelik (213/828). es-Sîratü’n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakkâ vd. 2 Cilt. Kahire: Şirketü Mektebeti ve Matbaati Mustafa el-Bâbî, 2. Basım, 1375/1955.
• KAHVECİ̇, Nuri. “Boşanma Sonucu Manevi Tazminat Olgusuna İslam Aile Hukuku Açısından Bir Yaklaşım”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (01 Haziran 2005), 89-113.
• KÂSÂNÎ, Alâüddîn. Bedâi‘u’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Baskı., 1406.
• KOÇAK, Muhsin vd. İslam Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2. Basım, 2014.
• LİV, Cemil. “İslâm Aile Hukukunda Boşama Yetkisinin Kullanım Şekline Devletin Müdahalesi”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 6/2 (20 Temmuz 2020), 567-590.
• MÂVERDÎ, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. el-Hâvi’l-kebîr. thk. Ali Muhammed Muavvız - Adil Ahmed Abdu’l-Mevcûd. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419.
• NARİN, İsmail - ÖZDAŞ, Haşim. “Talâkta Ric‘at Bağlamında Kur’ân-ı Kerim’de Belirtilen İlkeler”. Tokat İlmiyat Dergisi 8/2 (30 Aralık 2020), 681-706. https://doi.org/10.5281/zenodo.4399268
• OKUR, Kaşif Hamdi. “İslam Hukuku’nda Boşama Yemini (Talâka Yemin) Meselesi”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/15 (01 Haziran 2009), 5-30.
• PAÇACI, İbrahim. “Sosyal Hayattaki Değişim Sürecinde İslam Aile Hukuku (Evlenme ve Boşanma Örneği)”. İslam Hukuku Arastırmaları Dergisi 11 (2008), 59-92.
• SERAHSÎ, Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1414.
• TANRİVERDİ, Hasan. “İslam Hukukunda Boşanma Tazminatı (Mut’a)”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 10/38 (01 Mart 2011), 443-464.
• TÜRCAN, Talip. “İslam Hukukunda Boşanmada (Talak) Şahit Bulundurma Zorunluluğu”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1994), 15.
• VÂKIDÎ, Muhammed b. Ömer (207/823) el-. Kitâbü’l-Meğâzî. thk. Marsden Jons. 3 Cilt. Beyrut: Daru’l-Almanî, 1409/1989.
• WELCHMAN, Lynn. Women and Muslim Family Laws in Arab States : A Comparative Overview of Textual Development and Advocacy. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2007. https://doi.org/10.5117/9789053569740
• YAKUT, Esra. “İslam-Osmanlı Hukuku’nda Erkek Tarafından Koyulan Şart veya Belirlenen Süre İle Evlilik Akdinin Sona Erdirilmesi”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2/4 (31 Ekim 2016), 63-71.
• YAŞAR, Mehmet Aziz. “İslâm Aile Hukukunda Boşanma Yetkisinin Kötüye Kullanılmasının Hükmü ve Hukukî Sonucu”. Amasya İlahiyat Dergisi 16 (30 Haziran 2021), 89-124. https://doi.org/10.18498/amailad.855823
• YAVUZ, Cemile - ARAZ, Yunus. “İbn Teymiyye’nin Talak Çeşitleri ve Üç Talak İle İlgili Görüşleri”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (15 Mart 2021), 355-380. https://doi.org/10.51702/esoguifd.855673
• “el-Ahkâmü’l-Hâssa bi’z-Zevâc ve’t-Talâk (Libya) 1984”. Erişim 07 Mart 2022. https://aladel.gov.ly/home/?p=1246
• “Islamic Family Law (Federal Territories) Act (Malezya) 2006”. Erişim 07 Mart 2022. http://jafbase.fr/docAsie/Malaisie/FamilleIslamique.PDF
• “Kanunu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye (Irak) 1999”. Erişim 07 Mart 2022. http://www.arabwomenlegal-emap.org
• “Kanunu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye (Kuveyt) 2008”. Erişim 07 Mart 2022. https://www.e.gov.kw/sites/kgoarabic/Forms/QanoonAlAhwalAlMadaniyah.pdf
• “Kanunu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye (Suriye) 1953”. Erişim 07 Mart 2022. http://www.parliament.gov.sy/arabic/index.php?node=5547&cat=11333
• “Kanunu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye (Umman) 1998”. Erişim 07 Mart 2022. https://qanoon.om/p/1997/rd1997032/
• “Kanunu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye (Ürdün) 2019”. Erişim 07 Şubat 2021. http:aliftaa.jo/ShowContent.aspx?Id=205
• “Kanunu’l-İttihâdî fi Şe’ni’l-Ahvali’ş-Şahsiyye (BAE) 2020”. Erişim 07 Mart 2022. https://elaws.moj.gov.ae