Kişilik Özelliklerinin Gebelik Semptomları ve Sağlık Arama Davranışı ile İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 82 - 94, 30.04.2024

Seda Hazar , Gülçin Nacar , Sermin Timur , Rojda Sinen

https://doi.org/10.58605/bingolsaglik.1454935

Öz

Araştırma kişilik özelliklerinin gebelik semptomları ve sağlık arama davranışlarıyla ilişkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Tanımlayıcı türde olan araştırma, 220 gebe ile yürütülmüştür. Araştırma, Türkiye’nin doğusunda bulunan bir devlet hastanesi kadın doğum polikliniklerine gebelik takibi için başvuran gebeler ile yapılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında, kişisel tanıtım formu, Gözden Geçirilmiş Eysenck Kişilik Anketi-Kısa Formu, Gebelik Semptom Envanteri ve Sağlık Arama Davranışı Ölçeği kullanılmıştır.
Araştırmada gebelik süresi (β-coefficient= -0,177; p=0,017), nörotisizm kişilik (β-coefficient= 0,304; p=0,001) ve yalan kişiliğin (β-coefficient= -0,152; p=0,016) gebelik semptomlarını; bebeğin cinsiyeti (β-coefficient= -0,182; p=0,005) ve nörotisizm kişiliğin (β-coefficient=0,279; p=0,001) yaşam kalitesini; eğitim durumu (β-coefficient= 0,178; p=0,012), yaşayan çocuk sayısı (β-coefficient= -0,300; p=0,001) ve yalan kişiliğin (β-coefficient= -0,290; p=0,001) sağlık arama davranışı için önemli yordayıcılar olduğu saptanmıştır.
Kişilik özelliklerinin gebelik semptomları, yaşam kalitesi ve sağlık arama davranışları ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Sağlık profesyonellerinin, gebelerin kişilik özelliklerini gebeliğin erken dönemlerinde saptanması ve bakımın bu doğrultuda planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gebelik Semptomları, Kişilik Özellikleri, Sağlık Arama Davranışı

Kaynakça

• 1. Soto CJ. Big Five Personality Traits. SAGE Encycl Lifesp Hum Dev. 2018;(January).
• 2. Chatzi L, Koutra K, Vassilaki M, Vardiampasis A, Georgiou V, Koutis A, et al. Maternal personality traits and risk of preterm birth and fetal growth restriction. Eur Psychiatry [Internet]. 2013 May [cited 2024 Mar 15];28(4):213–8. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22534551/
• 3. Cloninger CR, Zohar AH. Personality and the perception of health and happiness. J Affect Disord. 2011 Jan 1;128(1–2):24–32.
• 4. Huang IC, Lee JL, Ketheeswaran P, Jones CM, Revicki DA, Wu AW. Does personality affect health-related quality of life? A systematic review. PLoS One [Internet]. 2017 Mar 1 [cited 2024 Mar 18];12(3):e0173806. Available from: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0173806
• 5. Minatani M, Kita S, Ohashi Y, Kitamura T, Haruna M, Sakanashi K, et al. Temperament, character, and depressive symptoms during pregnancy: A study of a Japanese population. Depress Res Treat. 2013;2013.
• 6. Leszko M, Keenan-Devlin L, Adam EK, Buss C, Grobman W, Simhan H, et al. Are personality traits associated with smoking and alcohol use prior to and during pregnancy? PLoS One [Internet]. 2020 May 1 [cited 2024 Mar 18];15(5):e0232668. Available from: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0232668
• 7. Aksu E, Albayrak Y, Beyazyüz E, Potas N, Durankuş F, Tenel B, et al. Distinct temperament and character traits in patients with hyperemesis gravidarum. Gynecol Endocrinol [Internet]. 2020 Jun 2 [cited 2024 Mar 18];36(6):525–9. Available from: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09513590.2019.1683820
• 8. Xiangsheng T, Long G, Yingying S, Xiao A, Ping Y, Mingsheng T. Personality traits predict regression of pelvic girdle pain after pregnancy: a longitudinal follow-up study. BMC Pregnancy Childbirth [Internet]. 2021 Dec 1 [cited 2024 Mar 14];21(1). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33947356/
• 9. Foxcroft KF, Callaway LK, Byrne NM, Webster J. Development and validation of a pregnancy symptoms inventory. BMC Pregnancy Childbirth [Internet]. 2013 Jan 16 [cited 2024 Mar 18];13(1):1–9. Available from: https://link.springer.com/articles/10.1186/1471-2393-13-3
• 10. Yikar S, Of EN-IJ, 2018 U. The effect of complaints during pregnancy on quality of life. Int J Caring Sci [Internet]. 2018 [cited 2024 Mar 18];11:1–623. Available from: https://www.internationaljournalofcaringsciences.org/docs/72_yikar_review_11_1.pdf
• 11. Michel CE, … OE-J of R, 2016 undefined. Health seeking behaviour amongst pregnant women attending antenatal clinic in primary health care centres in rural communities of Nnewi North LGA Anambra. Res Egbuniwe Michel, OL Egboka, C Nwankwo UkamakaJournal Res Nurs Midwifery (JRNM)(ISSN 2315-568) Vol, 2016•researchgate.net [Internet]. [cited 2024 Mar 18]; Available from: https://www.researchgate.net/profile/Oluchukwu-Obiora/publication/326595623_Health_seeking_behaviour_amongst_pregnant_women_attending_antenatal_clinic_in_primary_health_care_centres_in_rural_communities_of_Nnewi_North_LGA_Anambra_State/links/5b5eefcea6fdccf0b200bdab/Health-seeking-behaviour-amongst-pregnant-women-attending-antenatal-clinic-in-primary-health-care-centres-in-rural-communities-of-Nnewi-North-LGA-Anambra-State.pdf
• 12. Haileamlak A. What Factors Affect Health Seeking Behavior? [Internet]. Vol. 28, Ethiopian journal of health sciences. 2018 [cited 2024 Mar 18]. p. 110. Available from: https://www.ajol.info/index.php/ejhs/article/view/168639/158110
• 13. Olenja JM. Health Seeking Behaviour in context. East African Medical Journal. East Afr Med J [Internet]. 2003 [cited 2024 Mar 18];80(2):61–2. Available from: http://erepository.uonbi.ac.ke/handle/11295/26645
• 14. Akman M. Sağlık arama davranışı. Türkiye Aile Hekim Derg [Internet]. 2015 [cited 2024 Mar 18];19:53-4. Available from: https://jag.journalagent.com/z4/download_fulltext.asp?pdir=tahd&plng=tur&un=TAHD-63678
• 15. Anwar M, Green J, Norris P. Health-seeking behaviour in Pakistan: A narrative review of the existing literature. Public Health [Internet]. 2012 [cited 2024 Mar 18];126(6):507–17. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0033350612000716
• 16. Dawood OT, Hassali MA, Saleem F, Ibrahim IR, Abdulameer AH, Jasim HH. Assessment of health seeking behaviour and self-medication among general public in the state of Penang, Malaysia. Pharm Pract (Granada) [Internet]. 2017 [cited 2024 Mar 18];15(3). Available from: https://scielo.isciii.es/scielo.php?pid=S1885-642X2017000300005&script=sci_arttext&tlng=pt
• 17. Hussain R, Rashidian A, Hafeez A, Mirzaee N. FActors ınfluencıng healthcare seekıng behavıour at prımary healthcare level, in Pakistan. J Ayub Med Coll [Internet]. 2019 [cited 2024 Mar 18];31(2):201–6. Available from: http://demo.ayubmed.edu.pk/index.php/jamc/article/view/4933
• 18. Barwick AK, De Man AF, McKelvie SJ. Personality factors and attitude toward seeking professional help. N Am J Psychol [Internet]. 2009 [cited 2024 Mar 18];11(2):333–42. Available from: https://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&profile=ehost&scope=site&authtype=crawler&jrnl=15277143&AN=40506112&h=tXiTOpmIe6KBfeDD57CCdpooqxSh0v2ixxmVgWd5veYp%2F8IQGPoEoz0jz1nmDTOXIfw1CSbrYQfxAB5j7jPXzQ%3D%3D&crl=c
• 19. Goulet-Pelletier J-C, Cousineau D. A review of effect sizes and their confidence intervals, Part I: The Cohen’s d family. Quant Methods Psychol. 2020;16(4):422–3.
• 20. Karancı A, Dirik G, Dergisi OY-TP, 2007 U. Eysenck kişilik anketi-gözden geçirilmiş kısallmış formu’nun (EKA-GGK) Türkiye’de geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatr Derg [Internet]. 2007 [cited 2024 Mar 18];18(3):1–8. Available from: https://www.turkpsikiyatri.com/Data/UnpublishedArticles/eysenck.pdf
• 21. Gürkan ÖC, Güloğlu ZE. Gebelik Semptom Envanteri’nin Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilim Derg [Internet]. 2020 [cited 2024 Mar 18];11(2):298–303. Available from: http://journal.acibadem.edu.tr/tr/pub/acusaglik/issue/61328/914795
• 22. Kıraç R, Öztürk YE. Health Seeking Behavior: Scale Development Study. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Derg [Internet]. 2021 [cited 2024 Mar 18];12(29):224–34. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/vizyoner/article/754526
• 23. Bulanık M, Şimşek Y. Hiperemezis gravidarum etyolojisinde psikolojik komponent: kritik bir derleme. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Derg [Internet]. 2016 Dec 15 [cited 2024 Mar 14];18(3):151–151. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/kutfd/issue/26380/273864
• 24. Nacar G, Derman G, İnal CG. Hiperemezis gravidarumlu gebelerde depresif semptomlar ve kişilik özelliklerinin bulantı kusma şiddeti ile ilişkisi. J Samsun Heal Sci [Internet]. 2023 Aug 29 [cited 2024 Mar 14];8(2):323–38. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/jshs/issue/79496/1179397
• 25. Güleç D, Öztürk R, Şen S, Güneri SE. Comparing psychological symptoms in hyperemesis gravidarum and healthy pregnancies: a case-control study: Hiperemezis gravidarum ve sağlıklı gebeliklerde psikolojik semptomların karşılaştırılması: bir olgu-kontrol çalışması. Eur J Ther [Internet]. 2014 [cited 2024 Mar 14];20(2):136–40. Available from: https://eurjther.com/index.php/home/article/view/870
• 26. Önlemede AZ, Rolü H, Dolgun G. Role of Nurse in Peer Bullying Prevention. HSP [Internet]. 2018 [cited 2021 Jun 10];5(1):95–101. Available from: https://www.verywell.com/characteristics-of-a-typical-
• 27. Deveci M. Yanık Yarasının Tedavi Seçenekleri. Turkiye Klin J Plast Surg-Special Top. 2016;5(2):24–31.
• 28. Sunay Z, Okyay EK, Gökbulut N, Uçar T. Doğum sonu depresyonun kişilik özellikleri ile ilişkisi. J Vocat Sch Heal Serv [Internet]. 2021 Mar 25 [cited 2024 Mar 14];9(1):219–29. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/inonusaglik/issue/60575/813014
• 29. Gülsoy A. Kadınlarda kişilik özellikleri ve bilişsel duygu düzenleme becerilerinin doğum sonrası psikolojik belirtiler ile ilişkisi. 2020 Jul 24 [cited 2024 Mar 14]; Available from: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/101386
• 30. Serra R, Giacchetti N, Bersani FS, Cappannini G, Martucci M, Panfili M, et al. The relationship between personality traits and individual factors with perinatal depressive symptoms: a cross-sectional study. BMC Pregnancy Childbirth [Internet]. 2023 Dec 1 [cited 2024 Mar 14];23(1). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37231375/
• 31. Verbeek T, Quittner L, De Cock P, De Groot N, Bockting CLH, Burger H. Personality Traits Predict Meeting the WHO Recommendation of 6 Months’ Breastfeeding: A Prospective General Population Cohort Study. Adv Neonatal Care [Internet]. 2019 Apr 1 [cited 2024 Mar 15];19(2):118–26. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30325749/
• 32. Shakeri M, Jafarirad S, Amani R, Cheraghian B, Najafian M. A longitudinal study on the relationship between mother’s personality trait and eating behaviors, food intake, maternal weight gain during pregnancy and neonatal birth weight. Nutr J [Internet]. 2020 Jul 6 [cited 2024 Mar 15];19(1). Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32631417/
• 33. Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği (13. bs.). Ankara: Özyurt Matbaacılık. S. 2016. 497–498 p.
• 34. Arslan S, Okçu G, Coşkun AM, Temiz F. Kadınların Gebeliği Algılama Durumu ve Bunu Etkileyen Faktörler. J Heal Sci Prof [Internet]. 2019 Feb 10 [cited 2024 Mar 15];6(1):179–92. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/hsp/issue/39786/432333
• 35. Koyun A, Büken NÖ. Bir eşitlik ve yaşama hakkı ihlali: Cinsiyet seçimi. J Hum Sci [Internet]. 2013 Jan 1 [cited 2024 Mar 15];10(1):34–46. Available from: https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/1909
• 36. Karahan N, Gençalp N sevgi, Bi̇ngöl F, Aydin R, Ramazan Benli A. Postpartum depresyonun bebekle ilişkili risk faktörleri. J Kırıkkale Univ Fac Med [Internet]. 2017 Dec 18 [cited 2024 Mar 15];19(3):204–13. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/kutfd/issue/32168/331954
• 37. Okten SB, Gunduz A, Sencelikel T, Desteli G, Usta Gunduz EB, Bildaci TB. The role of personality traits on mode of delivery. J Psychosom Obstet Gynaecol [Internet]. 2022 [cited 2024 Mar 14];43(3):292–7. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33541178/
• 38. Aytekin H, Kaya E. Hekim ve hemşirelerin kişilik özellikleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine bir çalışma. 2019 Nov 25 [cited 2024 Mar 14]; Available from: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/261756
• 39. Kıraç R, Öztürk YE. Sağlık arama davranışını etkileyen faktörler: Yapısal eşitlik modellemesine dayalı bir çalışma. 2019 Nov 26 [cited 2024 Mar 14]; Available from: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/453503