İç Anadolu’nun Nadir ve Endemik Türlerlerinin Mevcut Populasyon Büyüklüğü, Yayılış alanı ve IUCN Kategorilerinin Tekrar Değerlendirilmesi: Salsola grandis, Scutellaria yildirimlii ve Sideritis gulendamii

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 2, 151 - 160, 15.08.2019

Merve Yıldırım , Gül Ayyıldız , Ali Murat Keser , Gül Nilhan Tuğ , Ahmet Emre Yaprak

Öz

Salsola grandis, Scutellaria yildirimlii and Sideritis gulendamii marnlı-jipsli topraklarda yetişen nadir ve endemik türlerdir. Bu türlerin parçalı yayılış göstermelerinin nedeni özel habitat tiplerine ihtiyaç duymalarıdır. Bu çalışmanın amacı, bu endemik türler için mevcut popülasyon büyüklüğü, yayılış alanı ve tehdit faktörlerini belirlemek ve yeni lokalitelerin keşfedilmesinin bir sonucu olarak artan popülasyon büyüklüğü ve yayılış alanlarından dolayı 2012 IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütlerine göre tehlike kategorisini tekrar değerlendirmektir. Küçük popülasyonların mevcut popülasyon büyüklüğünü belirlemek için olgun bireyler tek tek sayılmıştır. Nispeten daha büyük popülasyonlar için olgun bireylerin sayısı 25 m2 büyüklüğünde rastgele seçilen örneklik alanlar ile tahmin edilmiştir. Yeni lokaliteleri dahil olmak üzere toplam 4 lokaliteye sahip olan Sa. grandis’in yaşam alanı 16 km2 ve yayılış alanı 3529 km2’dir. Tahmin edilen toplam birey sayısı 6067’dir. Toplanan veriler yeniden değerlendirildiğinde bu türün EN kategorisine ait olmasına rağmen yakın gelecekte yok olma riskine ilişkin olarak en uygun kategorinin CR olduğu düşünülmektedir. Sc. yildirimilii 24 km2 yaşam alanı ve 1305 km2’lik yayılış alanı ile 6 lokalitede yayılış göstermektedir. Tahmin edilen toplam birey sayısı 92934’tür. Elde edilen sonuçlar göz önüne alındığında Sc. yildirimlii 2012 IUCN kriterlerine göre yayılış alanı ve yaşam alanı bakımından EN kategorisine girerken lokalite sayısı bakımından VU altında sınıflandırılmıştır. Bununla birlikte EN kategorisinin bu tür için çok daha uygun olduğuna inanılmaktadır. Yaşam alanı ve yayılış alanı sırasıyla 28 km2, 5997 km2 olan Si. gulendamii 7 lokaliteye sahiptir. Tahmin edilen toplam olgun birey sayısı 20563’tür. Yayılış alanı, lokalite sayısı ve tehdit faktörleri tekrar göz önüne alındığında 2012 IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütlerine göre EN kategorisinde yeniden değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Salsola grandis, Scutellaria yildirimlii, Sideritis gulendamii, endemik, IUCN, koruma

Current Population Sizes, Distribution Areas and Re-Evaluated IUCN Categories of Rare and Endemic Species from Central Anatolia, Turkey: Salsola grandis, Scutellaria yildirimlii and Sideritis gulendamii

Öz

Salsola grandis, Scutellaria yildirimlii and Sideritis gulendamii are rare and edaphic endemic species, which grow on marly-gypseous soils. The reason that there exists discontinuous distribution for these species is because they need special habitat type. In this study, it is aimed to determine the current population size, distribution area and threat factors for these endemic species. It is also aimed to re-evaluate the IUCN threat category according to 2012 IUCN Red List Category and Criteria because an increase in the population size and the distribution areas were determined by the discovery of the new localities. For small populations, the population size was assessed by counting mature individuals one by one. For relatively larger populations, the number of mature individuals were estimated via randomly chosen sampling areas with the size of 25 m2. Including the new localities, 4 localities of Sa. grandis have the occupancy area of 16 km2 and the extent of occurrence area of 3529 km2. The estimated value of total number of mature individuals is 6067. Although the re-evaluation of collected data suggests that this species belongs to EN category, it is considered that CR category is the most suitable category for Sa. grandis regarding the risk of extinction in the near future. Sc. yildirimilii is distributed through 6 localities with the area of occupancy of 24 km2 and the extent of occurrence of 1305 km2. The estimated value of total number of individuals is 92934. Obtained results suggests that Sc. yildirimlii belongs to the category EN in terms of the extent of occurrence and the area of occupancy whereas it is categorized under VU in terms of number of locations according to 2012 IUCN criteria. However, it is believed that EN category is much more suitable for this species. Si. gulendamii, whose area of occupancy and extent of occurrence are 28 km2 and 5997 km2, respectively, has 7 localities. The estimated value of total number of mature individuals is 20563. Therefore, Si. gulendamii is re-evaluated in EN category according to 2012 IUCN Red List Categories and Criteria taking into account the extent of occurrence, number of locations and threat factors.

Anahtar Kelimeler

Salsola grandis, Scutellaria yildirimlii, Sideritis gulendamii, endemic, IUCN, conservation

Kaynakça

• Freitag, H., Vural M., and Adigüzel N. (1999). A remarkable new Salsola and some new records of Chenopodiaceae from Central Anatolia, Turkey. Willdenowia, 29(1/2), 123–139.
• Çınar, I. B.,Tuğ, G. N. (2015). The morphology, Ecology and Conservation Status of the Local Endemic Species Salsola grandis, Ekoloji, 24(96), 41-47.
• Başköse, İ., Sayın, Ö., Yaprak, A. E. (2017). New Distribution Areas and Conservation Status of Local Endemic Salsola grandis Freitag, Vural & N. Adiguzel. Ecology Symposium 2017, Erciyes University, 11-13 May, Kayseri
• Cicek, M., Yaprak, A. E. (2013). Scutellaria yildirimlii (Lamiaceae), a new species from Turkey. Phytotaxa, 132(1), 53–58.
• Duman, H., Aytaç, Z., Ekici, M., Karavelioğulları, F. A., Dönmez, A. ve Duran, A. (1995). Three new species (Labiatae) from Turkey, Flora Mediterranea, 5, 221-228.
• Ozturk, D., Sezer, O., Koyuncu, O. and Ocak, A. (2018). Flora of gypsiferous and marl soils in Eskisehir (Turkey), Biological Diversity and Conservation, 11(2), 137-151.
• IUCN. (2012). IUCN Red List Categories and Criteria: Version 3.1. Second edition. Gland, Switzerland and Cambridge,UK:IUCN,http://s3.amazonaws.com/iucnredlistnewcms/staging/public/attachments/3097/redlist_cats_crit_en.pdf (Erişim tarihi: 25.01.2019).
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N. (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. 100. Yıl Üniversitesi ve Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara.