Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları, sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 2, 292 - 324, 15.08.2021

Hasan Özçelik , Ahmet Koca

https://doi.org/10.46309/biodicon.2021.954162

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin ekonomik açıdan önemli yerel güllerini belirlemek, adlandırmak, sınıflandırmak, kullanım amaçlarını ortaya koymak ve nesillerini korumaktır. Çalışma 2012-2014 yıllarında; SDÜ. Botanik Bahçesi’ne ve seraya dikilen canlı güller üzerinden gerçekleştirilmiştir.
Çalışmanın bitkisel materyalini SDÜ. Botanik Bahçesi’nde yetiştirilmekte ve sergilenmekte olan güller oluşturmaktadır. Karakterizasyon çalışmalarının metodu tarafımızdan geliştirilmiş ve GÜL Herbaryumu’nda gereçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eski bahçe gülleri, fındık gülü, gül anacı, sınıflandırma, karakterizasyon.

Teşekkür

Bu çalışma ‘Türkiye’nin Peyzaj Gülleri (Rosa L. spp.) Üzerine Araştırmalar’ konulu, 2014 yılında SDÜ. Fen Bilimleri Enst. Biyoloji Anabilim Dalı’nda kabul edilen Yüksek Lisans Tezi’nden alınmıştır. Çalışma, SDÜ. BAP 01177 kodlu ‘Türkiye’ nin Peyzaj Gülleri (Rosa L. spp.) Üzerine Araştırmalar’ ile Bilim, Sanayii ve Teknoloji Bakanlığı, STZ 2011/2 kodlu ‘Ülkemizde Yetişen Bazı Gül Çeşitliliğinin Peyzaj ve Endüstriyel Amaçlı (Tıp, Kozmetik ve Gıda Sektöründe) Kullanım Olanaklarının Araştırılması’ konulu (Müşteri Firma: İstanbul Ağaç, Peyzaj, Eğitim Hizmetleri ve Hayvanat Bahçesi İşletmeciliği San. Tic. A.Ş) proje ile desteklenmiştir. Çalışmanın canlı materyali ise ‘Türkiye Rosa L. (Gül) Taksonlarının Genetik Çeşitliliği Tespiti, Ekonomiye Kazandırılması Olanaklarının Araştırılması ve Süleyman Demirel Üniversitesi Bünyesinde Rosarium(Gülistan) Tesisi, TUBİTAK TOVAG 1050627 no.lu proje den temin edilmiştir. Destekleyici kurumlara teşekkür ederiz.

Türkiye's rose taxa for economic purposes (Rosa L. spp.) and investigations on their classification and productions

Öz

The purposes of this study were to identify, name, classifiy economically important roses of Türkiye, their generations to protect in a new collection garden. The study was completed between 2012 and 2014 in based on the live samples planted on the SDU Botanical Garden and plant-house. The herbal material of the study were the roses grown and exhibited in the SDU Botanical Garden. The method of characterization studies has been developed by us and done in GUL Herbarium.

Anahtar Kelimeler

Old garden roses, Everblooming roses, nut rose, Rose rootstocks, Classification, Characterization.

Kaynakça

• Ekincialp, A., Kazankaya, A., Eyduran, E., Doğan, A. & Çelik, F. (2007). Hakkari Merkez’ inde Yetişen Kuşburnu Bitkilerinin Bazı Pomolojik Özelliklerini Etkileyen Faktörler. Paper prented at Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 04-07 Eylül, Erzurum, 1, 194-197.
• Özçelik, H. (2013). General Appearances of Turkish roses. SDÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü Derg., 17(1), 29-42.
• Özçelik, H., Özçelik Doğan, Ş. (2018). Meyve/Kuşburnu güllerinin (Rosa L. spp.) botanik özellikleri. Biological Diversity and Conservation, 11(1), 68-79. https://dergipark.org.tr/tr/pub/biodicon/issue/55718/761836.
• Özçelik, H. (2010). Türkiye bahçe güllerine (Rosa L.) sistematik katkılar ve yeni kayıtlar. OT Sistematik Botanik Derg., 17 (1), 9-42.
• Moran, İ. & Özçelik, H. (2018). Tıbbi amaçlı gül ürünlerine yeni bir katkı: Gülkani. Paper Printed at III. International Health Science and Life Congress 04-06 June 2020 Burdur/Turkey, p.148-156.
• Özçelik, H., Korkmaz, M., Özgökçe, F., Ünal, M. (2012). The diversity centers and ecological characteristics of Rosa L. (Rosaceae) taxa in Türkiye. International Research Journal of Plant Science (IRJPS), 3(10), 230-237.
• Kazaz, S., Erbaş, S., Baydar, H. (2009). The effects of storage temperature and duration on essential oil content and composition oil rose (Rosa damascena Mill.). Turkish J. of Fields Crops, 14(2), 89-96.
• Nilsson, Ö. (1972). Rosa L. in P.H. Davis (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 4, Edinburgh University Press.
• Davis, P.H. (1967-1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. vol. 1-10, Edinburgh Univ. Press.
• Tutin, T.G., Heywood, V.H., Burges, N.A., Moore, D.M., Valentine, D.H., Walters, S.M., Webb., D.A. (2001). Flora Europaea, vol. 2, Rosaceae to Umbelliferae, Cambridge University Press.
• Komarov, V.L., Shishkin, B.K., Yuzepchuk, S.V. (1971). Flora of the U.S.S.R., vol. x, Rosaceae- Rosoideae, Prunoideae. Keter Press, Jarusalem.
• Cuizhi, G., Tseue-chih, K., Robertson, K.R. (2003). Rosa Linnaeus, Sp. Pl. 1: 491, 1753. Flora of China, vol. 9, 339-381.
• Baytop, T. (2001). Türkiye’de eski bahçe gülleri. Kültür Bakanlığı Yayınları, No: 2593, Ankara.
• Özçelik, H. (2018). Türkiye Güllerinin Adları ve Teknik Terimleri. Avrasya Terim Dergisi, 6 (2), 1-23. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejatd/issue/45151/565026.
• Ercisli, S. (2005). Rose (Rosa spp.) germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 52, 787–795.
• Özçelik, H., Özgökçe, F., Ünal, M. (2008). Türkiye’de gül (Rosa L.) taksonlarının coğrafi karakteristikleri. Paper Printed at VIII. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 20-23 Ekim 2008, Yakındoğu Üniversitesi, KKTC, s. 43.
• Aşur F., Alp, Ş. (2020). Landscape analysis and regain functionalıty of gülistan garden in the historic van castle. International Journal of Ecosystems and Ecology Science-IJEES, 10, 57-66.
• Özçelik Doğan, Ş., Özçelik, H. (2017). Türkiye’nin Meyve/Kuşburnu güllerinde(Rosa spp.) kimyasal bileşen analizleri. Biyoçeşitlilik ve Koruma, 10(2), 122-140. https://dergipark.org.tr/tr/pub/biodicon/issue/55724/761993
• Roberts, A.V., Debener, T., Gudin, S. (Editors) (2003). Encyclopedia of rose science. Vol. I-IIII, Elsevier Academic Press, Spain.
• Brumme, H., Gladis, T. (2013). Die gattung Rosa L. wildrosen im Europa-rosarium Sangerhausen, Niedersachsen.
• Boissier, E. (1863). Flora Orientalis. Suppl. Vol. 1, Lugduni.
• Gül, A., Ayter, F. & Fakir, H. (2006). Gül Taksonlarının (Rosa L. spp.) Peyzaj Amaçlı Bitkisel Tasarımda Kullanım Olanakları. Paper Printed at 3. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi Bildiriler Kitabı, İzmir.
• Hegi, G. (1923). Illustrierte Flora von Mittel-Europa. Vol. 4, Issue 2), J. F. Lehmanns, München.
• Heywood, V.H. (1993). Flowering plants of the world. Oxford University Press, New York.
• Mandenova, I. A. (1970). A revision of Rosa in Turkey. Notes R.B.G. Edinburgh, 30, 327–340.
• Miller, P. (1768). The Gardeners Dictionary (Eighth Edition), London.
• Şahin, H. (2007). Cami’ü’l-Fürs örneğinde xvı. yüzyıl bitki isimleri. Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları. 2(2), 57-119.
• Clausen, R.T. (1941). On the use of the terms “subspecies” and “variety”. Rhodora, 43(509), 157-167.
• Işık, O., Kocamaz, C. (1992). Kuşburnu Üretiminin Önemi ve Vegetatif Yolla Çoğaltma Olanakları. Paper Printed at Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1, 285-289.
• Karagüzel, Ö., Karagüzel, O., Mülayim, U. (2006). farklı anaçların gül çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1), 139-149.
• Arslan, N., Gürbüz, B., Gümüşçü, A. (1996). Kuşburnunun Kültüre Alınması ve Islahının Temel İlkeleri. Paper Printed at Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane, s.149-156.
• Kazankaya, A., Yılmaz, H., Yılmaz, M. (2001). Adilcevaz yöresinde doğal olarak yetişen kuşburnuların (rosa spp.) seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (J. Agric. Sci.), 11(2), 29-34.
• Koçan, N. (2010). Peyzaj planlama ve tasarım çalışmalarında kuşburnu (Rosa canina L.) bitkisinin değerlendirilmesi. H.R.Ü.Z.F. Dergisi, 14(4), 33-34.
• Werlemark, G., Charlson, U., Uggla, M., Nyboom, H. (1995). Effects of temperature treatments on seeding emergence in dog roses, Rosa Sect Caninae (L.). Acta Agric. Scand., Section B, Soil and Plant, 45, 278–282.
• Yılmaz, H., Bulut, Y., Kelkit, A. (1996). Peyzaj Planlama Çalışmalarında Rosa canina (Kuşburnu)’ nın Kullanım Alanları. Paper Printed at Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane, s.169-176.
• Yılmaz, H., Yılmaz, H., 2010. Artvin İli’nde Agroforestry (Tarımsal Ormancılık) Uygulamaları ve Bu Uygulamalarda Kullanılan Bitki Türleri ve Peyzaja Katkıları. Paper Printed at III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010, IV, s. 1606-1617.
• Post, G.E. (1896). Flora of Syria, Palestine and Sinai. Syrian p.88. Protestant College, Beirut.
• Özçelik, H., Korkmaz, M., Özgökçe, F., Ünal, M., Yıldırım, B., (2011). Isparta Gülcülüğünde Yeni Alternatifler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2), 123-130.
• Kandemir, A., Korkmaz, M., Yıldırım-Doğan, N. (2016). A new natural hybrid of Rosa (Rosaceae) from Turkey, Phytotaxa 245 (3), 207–215. http://dx.doi.org/10.11646/phytotaxa.245.3.3.