Planning and design principles of Artvin Çoruh University Ali Nihat Gökyiğit Botanical Garden in a sustainable approach

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 2, 160 - 174, 15.08.2024

Zehra Eminağaoğlu , Özgür Eminağaoğlu

https://doi.org/10.46309/biodicon.2024.1454490

Öz

Botanic gardens are institutions holding documented collections of living plants for the purpose of scientific research, conservation, display, and education. Gardens and the cultivation of plants have been around for thousands of years with the first examples dating to around 3,000 years ago in ancient Egypt and Mesopotamia. In the last 50 years botanic gardens are increasingly recognised as being extremely important to conservation due to their existing collections and the scientific knowledge they possess in the propagation of plant species. There are 3765 botanical institutions, 1775 botanic gardens and arboreta in 148 countries around the world with many more under construction or being planned. 628 of them are being members of the Botanic Gardens Conservation International (BGCI) platform. The Artvin Çoruh University Ali Nihat Gökyiğit Botanical Garden (ANGBB) was established in 2018 and opened to the public in 2022. ANGBB is one of the 13 botanical gardens from Turkey that are members of this platform. There are around 30,000 plants belonging to approximately 2000 different species, including 400 rare, 200 medicinal-aromatic, and about 1400 decorative species, cultivated in the garden. A total of 594 seeds belonging to specialized species such as Medicinal Aromatic and endemic plants are preserved in the seed house of the botanical garden. Within the scope of this research, the purpose, functions, planning, and design of botanic gardens have been evaluated according to the economic, ecological, and social components of sustainability, and sustainable planning and design criteria have been established for the ANGBB. These criteria address structural landscape design, plant landscape design, administrative planning, spatial planning, educational, social, and cultural planning, as well as management and maintenance. The ANGBB has been evaluated in terms of sustainable planning and design criteria, and recommendations for enhancing the sustainability of the ANGBB have been provided based on the data obtained.

Anahtar Kelimeler

ANGBB, Artvin, conservation, planning, sustainability

Sürdürülebilir bir yaklaşımda Artvin Çoruh Üniversitesi Ali Nihat Gökyiğit Botanik Bahçesi planlama ve tasarım ilkeleri

Öz

Botanik bahçeleri, bilimsel araştırma, koruma, sergileme ve eğitim amacıyla belgelenmiş canlı bitki koleksiyonlarını barındıran kurumlardır. Bahçeler ve bitki yetiştirme binlerce yıldır var olmuş olup, ilk örnekler Mısır ve Mezopotamya'da yaklaşık 3.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Son yıllarda botanik bahçeleri, mevcut koleksiyonları ve bitki türlerinin üretiminde sahip oldukları bilimsel bilgi nedeniyle koruma açısından son derece önemli olarak kabul edilmektedir. Şu anda dünya çapında 148 ülkede 3765 botanik enstitüsü, 1775 botanik bahçesi ve arboretum bulunmakta olup, birçoğu inşa edilmekte veya planlanmaktadır. Artvin Çoruh Üniversitesi Ali Nihat Gökyiğit Botanik Bahçesi (ANGBB), 2018 yılında kurulmuş ve 2022 yılında ise halkın ziyaretine açılmıştır. ANGBB, bu platforma üye olan Türkiye'deki 13 botanik bahçesinden biridir. Bahçede, 400'ü nadir, 200'ü tıbbi-aromatik ve 1400'e yakın dekoratif tür olmak üzere 2000'e yakın farklı türe ait 30.000 civarında bitki yetiştirilmektedir. Botanik bahçesinin tohum evinde Tıbbi Aromatik ve endemik bitkiler gibi özel türlere ait toplam 594 tohum muhafaza edilmektedir. Bu araştırma kapsamında botanik bahçelerinin amacı, işlevleri, planlanması ve tasarlanması sürdürülebilirliğin ekonomik, ekolojik ve sosyal bileşenlerine göre değerlendirilmiş ve ANGBB için sürdürülebilir planlama ve tasarım kriterleri oluşturulmuştur. Bu kriterler yapısal peyzaj tasarımı, bitkisel peyzaj tasarımı, idari planlama, mekânsal planlama, eğitsel, sosyal ve kültürel planlama ile yönetim ve bakım ele alınmıştır. ANGBB sürdürülebilir planlama ve tasarım kriterleri açısından değerlendirilmiş, elde edilen veriler doğrultusunda ANGBB’nin sürdürülebilirliğinin geliştirilmesine yönelik önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ANGBB, Artvin, koruma, planlama, sürdürülebilirlik

Kaynakça

• 1 Perçin, H. (1997). Kastamonu’da Botanik Bahçesi Planlama Prensiplerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 1476, Ankara, 51s.
• 2 BGCI. (2024). Botanic Gardens Conservation International. Richmond, U.K. Available at https://www.bgci.org. Accessed on 15.01.2024.
• 3 Coşkun Hepcan, Ç., & Özkan, B. (2005). Botanik Bahçelerinin Kentsel Dış Mekanlar Olarak Kullanıcılara Sunduğu Olanakların Belirlenmesi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(3),159-170.
• 4 Ekim, T. (2017). Botanik Bahçeleri ve Önemi, Z Dergisi, 1,124-131.
• 5 Yaltırık, F. (1969). Canlı ve kurutulmuş bitki müzeleri, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 19(1), 209-224.
• 6 Hohn, T., C. (2022). Curatorial practices for botanical gardens. London: Rowman & Littlefield.
• 7 Griffiths, M. (1994). The new Royal Horticultural Society dictionary: index of garden plants. London: Macmillan Press Ltd.
• 8 Faraji, L., & Karimi, M. (2022). Botanical gardens as valuable resources in plant sciences. Biodiversity and Conservation, 31(12), 2905-2926.
• 9 Özkan, B. (2001). Kentsel Rekreasyon Alan Planlaması, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, İzmir, 79.
• 10 Müminoğlu, Y., & Tahta, B. T. (2018). Muş Alparslan Üniversitesi Yerleşkesi’nde Botanik Bahçesi Yapılabilirliği Üzerinde Bir Araştırma, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55 (4),453-462 DOI: 10.20289/zfdergi.418617
• 11 Leadlay, E., & Greene, J. (1998). The Darwin Technical Manual for Botanic Gardens. United Kingdom: BGCI.
• 12 Sokolov, M.P. (1959). Botaniçeskiye sadı osnova ih ustroystva i planirovka. Moskova: İzdatelstvo Akademii Nauk SSSR, 53-68.
• 13 Ateş, O., & Sabaz, M. (2013). İnönü Üniversitesi Merkez Kampüsü’nde Arboretum Park Oluşturulmasına Yönelik Bir Araştırma, İnönü University Journal of Art and Design, 3(8), 123-139.
• 14 Demircan, N., & Yılmaz, H. (2004). Erzurum Kentinde Botanik Bahçesi Oluşturulması Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35 (3-4),193-200.
• 15 IUCN. (1989). The Botanic Gardens Conservation Strategy, IUCN Botanic Gardens Conservation Secretariat, Galnd: World Wide Fund for Nature.
• 16 Doğan, M. (2005). Avrupa Topluluğu ile Entegrasyon Sürecinde Türkiye’de Bitki Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması Arayışları ve Botanik Bahçeleri, Çevre ve İnsan Dergisi, 61, 20-27.
• 17 Eminağaoğlu, Ö., & Eminağaoğlu, Z. (2018). Some thoughts on botanical garden establishment in Artvin. International Journal of Ecosystems and Ecology Science, 8(4),767-776.
• 18 Anonymous. (2017). Artvin Botanik Bahçesi Fizibilite Projesi Sonuç Raporu (Final Declaration of Artvin Botanical Garden Feasibility Project), DOKA, Artvin.
• 19 Anonymous (2018). Türkiye ve Almanya Arasında Bitki Çeşitliliği ve Biyoteknoloji Alanında Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Çalıştayı Sonuç Bildirgesi (Final Declaration of International Workshop On Scientific And Technological Cooperation In The Field of Plant Biodiversity And Biotechnology Between Turkey And Germany), 25-27 Sep 2014, Artvin.
• 20 Eminağaoğlu, Ö. (edt) (2023). Artvin’in Tıbbi-Aromatik Bitkileri (Medicinal-Aromatic Plants of Artvin), Artvin: Zafer press.
• 21 Eminağaoğlu, Ö. (edt) (2015). Artvin’in Doğal Bitkileri (Native Plants of Artvin), İstanbul: Promat press.
• 22 Gökyiğit, A., N. (2018). Nezahat Gökyiğit Botanical Garden. İstanbul: ANG Foundation press.
• 23 Anonymous. (2024). Archive of Artvin Çoruh University Ali Nihat Gökyiğit Botanical Garden Application and Research Center, Artvin.
• 24 Eminağaoğlu, Ö., Göktürk, T., & Akyıldırım Beğen, H. (2017). Hatila Vadisi Milli Parkı Tıbbi Bitki ve Hayvanlarının Geleneksel Kullanımı. Biological Diversity and Conservation, 10(3), 33-42.