ENERJİ TÜKETİMİ VE MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLERİN AMPİRİK ANALİZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 201 - 227, 31.12.2021

Nergis Tosun

https://doi.org/10.20493/birtop.1030998

Öz

Enerji konusu ülke yönetimlerinin olduğu kadar akademik yazında da büyük ilgi görmektedir. Bu çalışmada da enerji tüketimi ile ekonomik büyüme, enflasyon, cari açık, ithalat değişkenleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu amaçla 1974- 2020 dönemini kapsayan 49 yıllık veri setine öncelikle durağanlığı incelemek amacıyla Fourier ADF Birim Kök Testi uygulanmıştır. Testin sonucuna göre değişkenlerin hepsinin I(1) seviyesinde durağan olduğu görülmüştür. Daha sonra seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi Fourier ADL testi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda değişkenler arasında uzun dönemli ilişki olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi ise Toda Yamamoto (1995) nedensellik testi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda ekonomik büyüme ile enerji tüketimi, ithalat ile enerji tüketimi arasında çift yönlü nedensellik, enerji tüketiminden cari açığa ve enflasyondan enerji tüketimine tek yönlü nedensellik elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Enerji Tüketimi, Fourier ADF Birim Kök Testi, Fourier ADL Eşbütünleşme Testi, Makroekonomik Değişkenler

Kaynakça

• Abbas, N., Saeed, S. & Manzoor, S., vd. (2015). The relationship between electricity consumption, employment rate, inflation and economic growth in five developing countries, British Journal of Economics, Management & Trade, 5: 164- 171.
• Akın, A. (2018). Türk turizminin makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6: 3- 23.
• Alkhateeb, T. T. Y. & Mahmood, H. (2019). Energy consumption and trade openness nexus in Egypt: asymmetry analysis, Energies, 12, 1- 10.
• Asafu- Adjaye, J. (2000). The relationship between energy consumption, energy prices and economic growth: time series evidence from Asian developing countries, Energy Economics, 22: 615- 625.
• Banerjee, P., Arcabic, V., & Lee, H. (2017). Fourier ADL cointegration test to approximate smooth breaks with new evidence from Crude Oil Market, Economic Modelling, 67: 114- 124.
• BP Stats- Review https://www.bp.com/ (Erişim Tarihi: 17.11.2021).
• Çağıl, G., Türkmen, S. Y., & Çakır, Ö. (2013). Enerji ve makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki: Türkiye açısından bir uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 161- 174.
• Çütçü, İ., Eren, M. V., & Türkoğlu, S. (2017 Eylül). Cari Açık- Döviz Kuru- Enerji Tüketimi İlişkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi, Internatıonal Congress on Management Economıcs and Busıness, Zonguldak.
• Demir, M. (2013). Enerji ithalatı cari açık ilişkisi, VAR analizi ile Türkiye üzerine bir inceleme, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5: 2- 27.
• Efeoğlu, R., & Pehlivan, C. (2018). Türkiye’de enerji tüketimi ve cari açığın ekonomik büyüme üzerine etkisi, Politik Ekonomik Kuram, 2: 103- 123.
• Enders, W., & Lee, J. (2012). The flexible Fourier form and Dickey–Fuller type unit root tests, Economics Letters, 117: 196- 199.
• Erol, U., & Yu, E. S. H. (1987). On the causal relationship between energy and income for industrialized countrıes, The Journal of Energy and Development, 13: 113- 122.
• Guttormsen, A. G. (2007). Causality between energy consumption and economic growth, The Journal of Energy and Development, 33: 1- 22. Hadi, M., & Campbell, G. (2020). Relationship among energy consumption, inflation, human capital and economic growth: evidence from Indonesia, 6: 85- 92.
• Iyke, B. N. (2014). Electricity consumption, inflation, and economic growth in Nigeria: a dynamic causality test, MPRA, 1- 20.
• Katırcıoğlu, S. T. (2013). Interactions between energy and imports in Singapore: Empirical evidence from conditional error correction models, Energy Policy, 63: 514- 520.
• Katırcıoğlu, S., Katırcıoğlu, S., & Altinay, M. (2017). Interactions between energy consumption and imports: empirical evidence from Turkey, 1- 18.
• Kızıldere, C. (2020). Türkiye’de cari açık sorununun enerji tüketimi ve ekonomik büyüme açısından değerlendirilmesi: ampirik bir analiz, 8: 2121- 2139.
• Kızılkaya, F. (2019). Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Temellere Dayalı Fourier Birim Kök Testlerinin Kombinasyonu, Yayınlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• KPMG (2020), Enerji, sektörel bakış, https://home.kpmg/tr/tr/home/gorusler/2020/03/sektorel-bakis-2020-enerji.html (Erişim Tarihi: 28.11.2021).
• Konat, G. (2021). Türkiye’de AR&GE harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Fourier ADL eşbütünleşme analizi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17: 133- 145.
• Korap, L. (2019). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi için bir uygulama, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 54: 75- 88.
• Kraft, J., & Kraft A. (1978). On ther Between energy and GNP, The Journal of Energy and Development, 2: 401- 403.
• Mike, F., & Alper, A. E. (2020). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için işsizlik histerisinin incelenmesi: Fourier ADF test bulguları, Çankırı Karatekin Üniversitesi Cankırı Karatekin University İktisadi ve İdari Bilimler Journal of the Faculty of Economics Fakültesi Dergisi, 10: 1- 14.
• Moftah, N. A., & Dilek, S. (2021). Toda-Yamamoto causality test between energy consumption and economic growth: evıdence from a panel of Middle Eastern Countries, 3: 56- 78.
• Odhiambo, N. M. (2021). Trade openness and energy consumption in sub-Saharan African countries: A multivariate panel Granger causality test, Energy Reports, 7: 7082- 7089.
• Onuncu Kalkınma Planı (2014). Türkiye’de cari işlemler açığı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Özçağ, M. (2015). Türkiye’de enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve dışa açıklık ilişkisi: ARDL modeli, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52: 7- 17. Öztürk, I., (2010). A literature survey on energy–growth nexus, Energy Policy, 38: 340- 349.
• Paul, S., & Bhattacharya, R. N. (2004). Causality between energy consumption and economic growth in India: a note on conflicting results, Energy Economics, 26: 977- 983.
• Rahman, M. M. (2021). The dynamic nexus of energy consumption, international trade and economic growth in BRICS and ASEAN countries: A panel causality test, Energy, 229: 1- 10.
• Sadorsky, P. (2011). Trade and energy consumption in the Middle East, Energy Economics, 33: 739- 749.
• Sadorsky, P. (2011). Energy consumption, output and trade in South America, Energy Economics, 34: 476- 488.
• Sancar, C., & Polat, M. A. (2015). Türkiye’de ekonomik büyüme, enerji tüketimi ve ithalat ilişkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 12: 416- 432.
• Shakeel, M., Mazhar, I., & Tariq, M. (2013). Energy consumption, trade and GDP: a Case study of South Asian Countries, MPRA, 1- 24. Statistical Review of World Energy, https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy.html (Erişim Tarihi: 17.11.2021).
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes, Journal of Econometrics, 66: 225-250.
• Tsani, S. Z. (2010). Energy consumption and economic growth: a causality analysis for Greece, Energy Economics, 32: 582- 590.
• Türkoğlu, S. (2018). Enerji Tüketimi- Cari Açık- Döviz Kuru İlişkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Analiz, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Uysal, D., Yılmaz, K. Ç. & Taş, T. (2015). Enerji ithalatı ve cari açık ilişkisi: Türkiye örneği, 3: 63- 78.
• World Development Indicators, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators (Erişim Tarihi: 17.11.2021).
• Yakut, S. G., Yazgan, S. D. Ö., & Bacaksız, N. E., vd. (2021). Enerji kullanımı ve başlıca makroekonomik göstergeler etkileşimi ve bu etkileşim bağlamında Türkiye’nin dünya içindeki yeri, Journal of Life Economics, 8: 247- 261.
• Yanar, R., & Kerimoğlu, G. (2011). Türkiye’de enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve cari açık ilişkisi, 3: 191- 201.
• Yılmaz, A., & Altay, H. (2016). Türkiye’de enerji tüketimi ile enflasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi, 49: 214- 232.
• Yurtkur, A. K., & Bahtiyar, B. (2017). Enerji tüketimi, ekonomik büyüme, enflasyon ve ticari açıklık arasındaki ilişki: kırılgan beşli ekonomileri için bir analiz, International Journal of Research in Businessand Social Science, 6: 21- 41.
• Yurtkuran, S. (2021). Türkiye’de kirlilik sığınağı hipotezi geçerli mi? Fourier eşbütünleşme ve nedensellik yöntemlerinden kanıtlar, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13: 61- 77.
• Ziaei, S. M. (2012). Energy consumptıon ın relatıon to government debt, ınflatıon and ınvestment ın selected European countrıes, International Journal of Energy, Environment, and Economics, 20: 389- 393.