Outbreak conditions of Sunn pest, Eurygaster maura L., 1758 (Hemiptera: Scutelleridae): Model of Central Anatolia (Türkiye)

Yıl 2023, Cilt: 63 Sayı: 4, 30 - 41, 31.12.2023

Numan Ertuğrul Babaroğlu , Emre Akci , Mehmet Çulcu

https://doi.org/10.16955/bitkorb.1269149

Öz

In this study, outbreak conditions of Sunn pest, Eurygaster maura L., 1758 (Hemiptera: Scutelleridae), the main agricultural pest of wheat, Triticum aestivum L., 1753 (Poaceae: Poales) which is the most important crop of the Central Anatolia (Türkiye) in terms of cultivation area and production was investigated. For this purpose, population density of adult sunn pests in its overwintering site and wheat cultivation area were evaluated for Central Anatolian provinces for the years between 1988 and 2021. It is observed that population density of sunn pest reached the level that requires control in 1988 for the first time. After, there were three infestation periods up to 2021 and each of them lasted for 4 years. First of them occurred between 1993 and 1996. It is observed that when average density of overwintered adult sunn pests exceeds 30 per square meter, there can be infestation in all overwintering sites of Central Anatolia. Also, there is a correlation between this density and the intensity of the infestation. Throughout the infestation periods, average temperature was determined as 20 ºC during the reproduction and development period, and it was recorded over 19 ºC during the season when temperature changes and relocations were high in overwintering site.

Anahtar Kelimeler

climate change, forecast, temperature, wheat

Proje Numarası

TAGEM-BS-12/12-01/01-03

Süne, Eurygaster maura L., 1758 (Hemiptera: Scutelleridae)’nın salgın koşulları: Orta Anadolu (Türkiye) örneği

Öz

Bu çalışmada Orta Anadolu’da (Türkiye) yetiştiriciliği yapılan tarım ürünleri içerisinde ekim alanı ve üretim bakımından ilk sırada yer alan buğday, Triticum aestivum L., 1753 (Poaceae: Poales)’ın ana zararlısı Süne, Eurygaster maura L., 1758 (Hemiptera: Scutelleridae)'nin salgın koşulları incelenmiştir. Bu amaçla, Orta Anadolu’ya ait illerin 1988-2021 yıllarını kapsayan periyottaki kışlak ve buğday ekim alanlarındaki ergin süne popülasyon yoğunlukları değerlendirilmiştir. Orta Anadolu’da mücadeleyi gerektiren popülasyon yoğunluğu ile ilk kez 1988 yılında dikkati çeken Süne, 2021 yılına kadar, birincisi 1993-1996 yıllarında olmak üzere 4’er yıl süren 3 salgın dönemi gerçekleştirmiştir. Orta Anadolu’ya ait tüm kışlaklarda ortalama kışlamış ergin yoğunluğunun m2’de 30 adedin üzerine çıkması durumunda buğday ekim alanlarında salgının oluşabileceği ve kışlak ergin yoğunluğuna bağlı olarak salgının şiddetinin de değişebileceği belirlenmiştir. Salgınların oluştuğu dönemlerde kışlaktaki ergin yoğunluğu ile birlikte üreme ve gelişme periyodunda ortalama sıcaklığın 20 ºC, kışlakta sıcaklık değişimlerinin ve yer değiştirmelerin yüksek olduğu dönemde ise 19 ºC’nin üzerinde seyrettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

iklim değişikliği, tahmin, sıcaklık, buğday

Destekleyen Kurum

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM-BS-12/12-01/01-03

Kaynakça

• Adıgüzel N., 1981. Fluctuations in sunn pest populations in South-Eastern Anatolia. EPPO Bulletin, 11 (2), 19-22.
• Agrios N.G., 2005. Plant Pathology (Fifth Edition). Elsevier Academic Press, San Diego, CA, USA, 922 pp.
• Alkan B.,1942. Ekinlerin önemli düşmanlarından süne ve kımıl haşereleri raporu. T.C. Ziraat Vekaleti Neşriyat Müdürlüğü, Sayı: 540, Nebat Hastalıkları Serisi: 9, Ankara.
• Babaroğlu E.N., Uğur A., 2009. Bazı insektisitlerin süne yumurta parazitoitleri Trissolcus spp. (Hymenoptera: Scelionidae)'nin ergin çıkışına etkileri. Bitki Koruma Bülteni, 49 (3), 117-133.
• Babaroğlu E.N., Uğur A., 2011. Bazı insektisitlerin süne yumurta parazitoitleri Trissolcus spp. (Hymenoptera: Scelionidae)'nin erginine etkileri. Bitki Koruma Bülteni, 51 (1), 45-60.
• Bahadır M., 2011. Türkiye’de iklim değişikliğinin iklim bölgelerine yansımasında kuzey-güney yönlü sıcaklık ve yağış değişim öngörüleri. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Akademik Bakış Dergisi, 26, 1-18.
• Boyce M.S., 1984. Restitution of r-and K-selection as a model of density-dependent natural selection. Annual Review of Ecology and Systematics, 15 (1), 427-447.
• ÇŞB, 2013. Türkiye İklim Değişikliği 6. Bildirimi. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, AFS Medya, Ankara, 276 s.
• Demir İ., Kılıç G., Coşkun M., Sümer M.U., 2008. Türkiye’de maksimum minimum ve ortalama hava sıcaklıkları ile yağış dizilerinde gözlenen değişiklikler ve eğilimleri, 655-681. TMMOB İklim Değişikliği Sempozyumu Bildirileri, 13-14.03.2008, Ankara, Türkiye, 416 pp.
• Doronina G.M., Makarova L.A., 1973. Agro climatic criteria for forecasting the level of abundance of Eurygaster integriceps Put. Trudy Vsesoyuznogo Nauchno-Issledovatel’skogo Intituta Zashchity Rastenii, 39, 47-60.
• Fedotov D.M., Bocharova O.M., 1955. The ecology of the sunn pest (Eurygaster integriceps) of cereals and its influence on the function of the internal organs of this insect, 12-17. First FAO meeting on the control of the sunn pest of cereals, 3-8 December 1956, Ankara, 67 pp.
• Gospodinov G., 1973. Some topics relating to prognosis and control of wheat bugs. Rastitelna Zashchita, 21 (5), 31-37.
• Javahery A., 1996. Sunn pest of wheat and barley in the Islamic Republic of Iran: chemical and cultural methods of control. Sunn pest and their control in the Near East. FAO Plant and Production Paper No: 138, 61-74 pp.
• Jovaniç M., Stamenkoviç S., 1978. Prognose des Getreide wanzenauftretens (Eurygaster austriaca und E. maura) im nordöstlichen Jugoslawien: Schaderreger in der Industriemässigen Getreideproduktion. u: Kongress und Tagungsberichte der Martin-Luther-Universität Halle-Witenberg Wissenschaftliche Beiträge, Halle, 14 (11), 173-178.
• Kansu İ.A., 2005. Böcek Çevrebilimi, I. Birey Ekolojisi (4. Baskı), Birlik Matbaacılık-Yayıncılık, Ankara, 338 s.
• Karaca V., Mutlu Ç., Gözüaçık C., Duman M., Şimşek Z., 2009. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Süne, Eurygaster integriceps Put. (Het.: Scutelleridae)’nin kışlak popülasyonu ve bunun mücadele yapılan alanlara olan etkisi, p.73. Türkiye III. Bitki Koruma Kongresi Özetleri, 15-18 Temmuz 2009, Van, 380 pp.
• Kareiva P., 1983. Influence of vegetation texture on herbivore populations: resource concentration and herbivore movement, 259-289. In: Variable plants and herbivores in natural and managed systems. Denno R.F., McClure M.S., (Eds.). Academic Press, New York, 717 pp.
• Lazarov A., Grigorov S., Arabadjiev D., Kontev H., Kaitazov A., Popov V., Gospodinov G., Bogdanov V., Fortrinov D., Doncevski B., 1969. Bulgaristan’da buğdaygillerde zarar yapan Scutelleridae ve Pentatomidae (Hemiptera) familyalarına bağlı türlerin biyo-ekolojisi ve mücadelesi üzerinde araştırmalar. (Çeviren: Musa Altay). Academy of Agricultural Science Institute of Plant Protection, Kostonbord, 144 s.
• Mustatea D., Ionescu C., 1977. Prognoza potentialului de atac si a volumului de lucru pentru combaterea plosnitelor cerealelor (Eurygaster sp.) in Romania. Analele-Institutului de cercetari pentru protectia plantelor, Bucuresti, Romania, 12, 131-155.
• Nizamlıoğlu K., 1955. Süne’nin salgın yapma sebepleri üzerinde yeni açıklamalar ve Diyarbakır-Urfa bölgesinde Süne (Eurygaster integriceps Put.)’nin ökolojisi, epidemiyolojisi ve mücadelesi. Koruma Tarım İlaçları A.Ş. Neşriyatı, No: 4, İstanbul, 26 s.
• Ouchatinkaia R.S., 1955. The physiological aspects of Eurygaster integriceps in periods of hibernation on the mountains and the plains, 21-23. First FAO meeting on the control of the sunn pest of cereals, 3-8 December 1956, Ankara, 67 pp.
• Özkan M., Babaroğlu E.N., 2015. Süne. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Yayınları, Ses Reklam İletişim ve Baskım Hizmetleri, Ankara, 208 s.
• Özkan M., Koçak E., Babaroğlu E.N., Gökdoğan A., Altun V., 1999. Orta Anadolu Bölgesinde hububatda süne ve kımıl’ın neden olduğu sorunlar ve çözüm yolları. Orta Anadolu'da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu Bildirileri, 8-11 June 1999, Konya, Türkiye, 462-472.
• Popov C., Barbulescu A., Vonica I., 1996. Population dynamics and management of sunn pest in Romania. Sunn pest and their control in the Near East. FAO Plant and Production Paper, 138, 47-59.
• Racz U.V., 1975. A study of population dynamics of Eurygaster maura L. and E. austriaca Schrk. VIII. International Plant Protection Congress, 21-27 August 1975, Moscow, Report Inform, 8 (2), 332-342.
• Radjabi G., 1994. Analysis of sunn pest periodic outbreaks in Iran. Applied Entomology and Phytopathology, 61 (1-2), 1-10.
• Schowalter T.D., Lowman M.D., 1999. Forest herbivory by insects, 269-285. In: Ecosystems of the world: ecosystems of disturbed ground. Walker L.R., (Ed.). Elsevier, Amsterdam, The Netherlands, 868 pp.
• Schowalter T.D., 2011. Insect ecology: an ecosystem approach (third edition). Academic Press, Imprint of Elsevier, London, 633 pp.
• Şensoy S., Peterson T.C., Alexander L.V., Zhang X., 2007. Enhancing Middle East climate change monitoring and indexes. Bulletin of the American Meteorological Society, 88 (8), 1249-1254.
• Şimşek Z., Yaşarakıncı N., Kıran E., 1989. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde süne (Eurygaster integriceps Put.) mücadelesinde tahmin uyarı çalışmaları. 19. Uluslararası Bitki Korumada Tahmin ve Uyarı Sempozyumu Bildiri Özetleri, 6-8 Kasım 1989, İzmir, 50 pp.
• Stamenkovic S., 1992. Cereals bug (Eurygaster spp.) on small grains in Yugoslavia, 105-109. Symposium on Eurygaster,1-3 Haziran 1992, İstanbul, Türkiye, 145 pp.
• Türkeş M., 2012. Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 4 (2), 1-32 (in Turkish).
• Yüksel M., 1968. Güney ve Güneydoğu Anadolu'da Süne (Eurygaster integriceps Put.)'nin yayılışı, biyolojisi, ekolojisi, epidemiyolojisi ve zararı üzerinde araştırmalar. T.C. Tarım Bakanlığı, Zirai Mücadele ve Karantina Genel Müdürlüğü Yayınları, No: 46, Teknik Bülten, Yeni Desen Matbaası, Ankara, 255 s. (in Turkish).
• Zwölfer W., 1942. Anadolu böcek direyi üzerine etüt. II. Süne’nin (Eurygaster integriceps Put.) kendisinin muhit hayatı faktörler karşı münasebetleri. (Çeviren Prof. Dr. Mithat Ali Tolunay). T.C. Ziraat Vekaleti Neşriyatı, Sayı: 543. Nebat Hastalıkları serisi: 10, 35-66 s. (in Turkish).